Chuyện lạ ở Cần Thơ: Nơi đang “đông lạnh” 3.000 giống lúa thuở xa xưa
3.000 giống lúa mùa, lúa rẫy và lúa cao sản đang được “đông lạnh” âm 5 độ C tại Trường Đại học Cần Thơ.
Việc “đông lạnh” giống lúa xa xưa nhằm giúp duy trì sự sống của các giống lúa trong thời gian dài, trong đó có các giống lúa được sưu tầm gần 50 năm trước.
Hiện nay, tại Bộ môn Di Truyền và Chọn giống cây trồng (Khoa Nông nghiệp, Trường Đại học Cần Thơ), có một khu vực dành để “đông lạnh” giống lúa. Mục đích của việc làm này là duy trì sự sống của các giống lúa trong thời gian dài.
Khu vực “đông lạnh” 3.000 giống lúa trong thời gian 20 năm trong Trường Đại học Cần Thơ. Ảnh: Huỳnh Xây
3.000 giống lúa “đông lạnh” âm 5 độ C. Ảnh: Huỳnh Xây
Đặc biệt, có khu vực “đông lạnh” 3.000 giống lúa trong thời gian 20 năm, với nhiệt độ duy trì âm 5 độ C.
3.000 giống lúa “đông lạnh” này gồm lúa mùa, lúa rẫy, lúa cao sản được các sinh viên, thầy cô Trường Đại học Cần Thơ sưu tầm từ năm 1972 đến năm 2000 (Chỉ tính đến năm 1975 đã sưu tầm được hơn 2.000 giống lúa). Trong đó, có 2/3 là các giống lúa ở khu vực ĐBSCL.
Theo Bộ môn Di Truyền và Chọn giống cây trồng, tuy “đông lạnh” giống lúa âm 5 độ C trong thời gian trung hạn là 20 năm nhưng phần lớn các giống lúa không thể sống trong thời gian dài như vậy.
Từ 3 – 5 năm sau khi đem vào “đông lạnh” âm 5 độ C, phải đem ra kiểm tra giống lúa còn sống không. Ảnh: Huỳnh Xây
Video đang HOT
Trước khi đem vào “đông lạnh”, các giống lúa phải được phơi thật khô, sao cho ẩm độ dưới 10% rồi cho bao bì, hút chân không cẩn thận. Ảnh: Huỳnh Xây
Do đó, từ 3 – 5 năm sau khi đem vào “đông lạnh”, phải đem ra kiểm tra giống lúa còn sống không. Theo đó, nếu tỉ lệ sống đạt trên 80% thì tiếp tục “đông lạnh”, dưới 80% thì phải trẻ hóa giống lúa.
Cách trẻ hóa giống lúa là sẽ đem ra trồng. Sau khi cây lớn và trổ bông, sẽ lấy hạt lúa giống tốt nhất đem phơi thật khô rồi đem đi “đông lạnh” ở âm 5 độ C.
“Ở nhiệt độ càng thấp thì sức sống của các giống lúa càng kéo dài. Với nhiệt độ âm 5 độ C, các giống vào trạng thái ngủ, không hoạt động. Trước khi đem vào “đông lạnh”, các giống lúa phải được phơi thật khô, sao cho ẩm độ dưới 10% rồi cho bao bì, hút chân không cẩn thận” – Tiến sĩ Huỳnh Kỳ – Phó trưởng Bộ môn Di truyền và Chọn giống cây trồng, khoa Nông nghiệp nói.
Cách trẻ hóa giống lúa là sẽ đem ra trồng. Sau khi cây lớn và trổ bông, sẽ lấy hạt lúa giống tốt nhất đem phơi thật khô rồi đem đi “đông lạnh” ở âm 5 độ C. Ảnh: Huỳnh Xây
3.000 giống lúa mùa, lúa rẫy và lúa cao sản được sưu tầm từ năm 1972 đến năm 2000 đang gìn giữ tốt tại Trường Đại Học Cần Thơ. Ảnh: Huỳnh Xây
Giống lúa được lai tạo từ các các giống lúa sưu tầm từ năm 1976 đến năm 2000. Ảnh: Huỳnh Xây
Ngoài nơi “đông lạnh” giống lúa âm 5 độ C trong 20 năm, trong Bộ môn Di Truyền và Chọn giống cây trồng cũng có nơi giữ lạnh những giống lúa mùa, lúa rẫy, lúa cao sản trong thời gian ngắn hạn (từ 3-5 năm), với nhiệt độ duy trì 20 độ C.
Trong phòng giữ lạnh này 20 độ C này, các thầy cô giảng viên trong Bộ môn Di Truyền và Chọn giống cây trồng thường đem các giống lúa ra nghiên cứu, phân tích.
Nuôi tôm trong ruộng lúa, bắt tay với doanh nghiệp làm đâu ra đấy, nông dân xã này ở Cà Mau giàu lên trông thấy
Nhờ thay đổi sản xuất, liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp, nhiều nông dân làm mô hình lúa tôm ở xã Trí Lực (huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau) không còn lo về đầu ra.
"Nếu họ muốn mua sản phẩm thì hãy đầu tư ngay từ đầu, chúng tôi sẵn sàng ký kết phối hợp để giao vùng nguyên liệu. Còn thu mua kiểu vậy thì chúng tôi không chấp nhận. Bên cạnh đó, HTX cũng làm việc với hộ dân bán sản phẩm ra bên ngoài, giải thích để họ hiểu về hợp đồng đã ký kết,...từ đó hiện tượng này không còn nữa", ông Sữa thông tin thêm.
Sản phẩm gạo sạch, gạo hữu cơ của HTX lúa tôm Trí Lực được thị trường ưa chuộng. Ảnh: HN
Trong hội thảo tổng kết mô hình sản xuất vừa qua, Phó Giám đốc sở NNPTNT tỉnh Cà Mau-ông Nguyễn Văn Quân nhận định: "Huyện Thới Bình đi đúng hướng, kịp thời về phát triển sản xuất nông nghiệp và sản xuất liên kết chuỗi giá trị. Sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ hiện nay giá rất cao, thân thiện với môi trường, đảm bảo với sức khỏe con người. Mô hình này rất có hiệu quả, có thể giúp người dân làm giàu nhanh".
Cũng theo ông Quân, thời gian tới, tỉnh sẽ quy hoạch lại sản xuất, tuyên truyền, vận động người dân sản xuất đồng loạt, tránh làm manh mún, cần liên kết chặt giữa 4 nhà để phát triển theo hướng hiện đại và bền vững. Trong công tác quản lý cần thực hiện chặt chẽ quy trình sản xuất, đúng với chuẩn của các tổ chức quốc tế, nâng cao giá trị nông sản.
Giống lúa được nông dân sử dụng là ST24, ST25. Đây là giống ngắn ngày, thích ứng với biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, địa phương còn hướng đến mô hình nuôi tôm càng xanh (kích cỡ lớn).
Riêng tôm sú nước mặn địa phương cũng đã xây dựng được liên kết chuỗi với doanh nghiệp từ năm 2017 đến nay, với diện tích 690ha. Hiện sản phẩm tại vùng nuôi đã được cấp chứng nhận chuẩn ASC.
Ông Hà Minh Sữa - Phó Chủ tịch UBND xã Trí Lực, cho biết: "Ở thời điểm thu hoạch rộ của vụ mùa năm, có doanh nghiệp nhảy vào mua kiểu phá giá gây khó khăn cho đơn vị đã liên kết trước. Nắm được thông tin, chính quyền địa phương đã trực tiếp mời doanh nghiệp này đến làm việc và nêu rõ ràng quan điểm địa phương".
Từng hạt lúa, con tôm được doanh nghiệp thu mua với giá cao. Nông dân phấn khởi, chính quyền địa phương có điều kiện xây dựng nông thôn mới nâng cao.
Chị Trương Thị Kiều Diễm, thành viên Hợp tác xã (HTX) lúa tôm Trí Lực cho biết, gia đình mình có 4ha đất, trước đây chủ yếu canh tác mía. Mặc dù năm được năm mất nhưng nói chung thu nhập không cao. Từ khi tham gia vào HTX, thấy lợi ích của mô hình tôm lúa nên tôi mạnh dạn chuyển đổi.
Nhờ được chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật sản xuất đến hỗ trợ đầu ra, hiện mỗi ha tôm lúa của gia đình cho thu nhập trên 100 triệu đồng/năm.
"Gia đình tôi làm tôm lúa mấy năm nay khỏe lắm. Trong quá trình canh tác, phát sinh dịch bệnh chỉ cần liên hệ HTX là có bộ phận kỹ thuật tư vấn ngay. Đặc biệt, chuyện mua bán không cần phải nghĩ nhiều. Lúa chín, tôm đến kỳ thu hoạch mình a lô cho HTX là có người đến tận đồng thu mua", chị Diễm chia sẻ.
HTX ra đời và hoạt động đúng hướng đã giải quyết vấn đề đầu ra sản phẩm tồn đọng nhiều năm nay trong nông dân. Người dân mạnh dạn vào HTX để được tham gia chuỗi liên kết và theo đó nông sản làm ra bán được giá tốt.
Thu hoạch lúa an toàn tại gia đình anh Nguyễn Văn Trung ở ấp 5 xã Trí Lực. Ảnh: HN
HTX hiện có 15 thành viên. Các xã viên sản xuất theo quy trình sạch để đảm bảo cho tôm phát triển tốt và lúa phát triển song song mà không sử dụng hoá chất, phân bón hoá học. Từ đó có được nguồn gạo sạch, chất lượng, đạt tiêu chuẩn.
Hằng năm, HTX cung ứng cho thị trường từ 5 đến 10 tấn gạo, với giá bán khá cao từ 25.000-30.000 đồng/kg; được khách hàng ưa chuộng.
Ông Lê Văn Mưa - Chủ nhiệm HTX lúa tôm Trí Lực, cho biết: "Nhờ sự ủng hộ quyết liệt của UBND xã mà liên kết của chúng tôi không bị gãy như trước đây. Hiện tượng "được mùa mất giá" không còn xảy ra, nông dân rất phấn khởi".
Chính quyền địa phương làm cầu nối
Ở năm vừa rồi, sản phẩm lúa sạch của HTX được bán với giá 7.600 đồng/kg; lúa hữu cơ tới 8.500 đồng/kg. Riêng từ mùa này, lúa hữu cơ được các công ty thống nhất bao tiêu thu mua giá cố định 9.500 đồng/kg. Trung bình 1 năm, HTX sản xuất 2 vụ tôm, 1 vụ lúa. Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận bình quân từ 100 triệu đồng/ha/năm.
Anh Phạm Văn Tạo ở ấp 5, xã Trí Lực thu hoạch lúa. Ảnh: HN
Với mô hình sản xuất chủ lực là lúa, tôm, ở vụ vừa qua, địa phương đã thực hiện liên kết chuỗi với một công ty ở An Giang với diện tích 200ha; công ty ở Đồng Tháp 100ha.
Nhiều xe nông sản, đông lạnh vẫn di chuyển ra cửa khẩu Móng Cái chờ xuất khẩu Bà Trần Bích Ngọc, Trưởng Ban quản lý cửa khẩu quốc tế Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, cho biết: Mặc dù trước đó, tỉnh Quảng Ninh đã khuyến cáo từ ngày 17/1 sẽ tạm dừng tiếp nhận các phương tiện chở hàng hoa quả tươi, đông lạnh lên vùng biên giới Móng Cải để xuất khẩu, song đến nay một số phương tiện...
