Giúp học sinh có nghề trước khi tốt nghiệp phổ thông
Trong nỗ lực giúp học sinh có nghề khi còn ngồi ghế bậc học phổ thông, huyện Tịnh Biên (An Giang) đã triển khai mô hình dạy văn hóa kết hợp với đào tạo nghề.
Qua đó, từng bước nâng cao chất lượng nguồn nhân lực địa phương, giúp học sinh có thêm lựa chọn cho tương lai, chứ không phụ thuộc vào mục tiêu phải bước vào giảng đường cao đẳng, đại học.
“Không ai muốn con mình làm thợ” hay “đại học là con đường duy nhất” là tư tưởng vẫn còn đang phổ biến trong xã hội. Và vô tình, lối suy nghĩ này đã đè nặng lên tương lai những học sinh đang “mài giũa” trên ghế nhà trường phổ thông. Tất nhiên, mong muốn cho con em có tương lai xáng lạn là hợp lý, nhưng phụ huynh cần thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng và cả năng lực của các em. Từ thực tế trên, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên Tịnh Biên đã tham mưu UBND huyện Tịnh Biên thực hiện mô hình dạy văn hóa kết hợp đào tạo nghề trên địa bàn.
Giám đốc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên huyện Tịnh Biên Nguyễn Văn Khị thông tin: “Từ tháng 9-2020, chúng tôi đã phối hợp Trường Trung cấp nghề Dân tộc nội trú An Giang bắt đầu thực hiện mô hình dạy văn hóa kết hợp đào tạo nghề cho học viên các lớp trung cấp kỹ thuật sửa chữa máy vi tính. Hiện nay, trung tâm có 105 học viên thuộc 3 lớp nói trên đang theo học. Thực tế, vẫn có nhiều học sinh hoàn thành chương trình THCS có nhu cầu học nghề sớm để chuẩn bị cho mình hướng đi phù hợp hơn. Do đó, việc triển khai mô hình này khá phù hợp với huyện miền núi như Tịnh Biên”.
Mô hình dạy văn hóa kết hợp đào tạo nghề tại huyện Tịnh Biên đang có kết quả tích cực bước đầu
Trước đây, học sinh ở Tịnh Biên muốn tiếp cận nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp THCS phải đến các trường nghề tại địa phương khác để học. Vì vậy, các em sẽ mất nhiều công sức và chi phí. Việc Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên huyện Tịnh Biên thực hiện cách làm này đã giải quyết những khó khăn cơ bản cho các em. Khi tham gia các lớp học này, học viên có thể tiếp tục học văn hóa đến hết lớp 12, trong khi đó vẫn có thể học nghề và xin việc theo nhu cầu sau khi tốt nghiệp.
Video đang HOT
“Hiện nay, học viên các lớp trung cấp kỹ thuật sửa chữa máy vi tính sẽ học văn hóa buổi sáng, buổi chiều học nghề. Với sự quan tâm, hỗ trợ của UBND huyện, sự phối hợp tích cực của Trường Trung cấp nghề Dân tộc nội trú, chúng tôi đã thu được kết quả tích cực bước đầu. Thời điểm này, nhiều học viên nhận thấy lợi ích của việc vừa học văn hóa và vừa học nghề nên đã đến trung tâm đăng ký thêm. Chúng tôi vẫn nhận học viên cho đến hết tháng 10-2020″ – ông Nguyễn Văn Khị cho hay.
Học viên Huỳnh Thị Mỹ Ý (khóm Trà Sư, thị trấn Nhà Bàng) đã theo học lớp trung cấp kỹ thuật sửa chữa máy vi tính hơn 1 tháng nay và em cảm thấy rất thích mô hình này. Bởi, Mỹ Ý có thể vừa nâng cao trình độ văn hóa, vừa có thêm nghề nghiệp cần thiết. Đặc biệt, em được hỗ trợ nơi nghỉ ngơi và cơm trưa tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên nên có thể yên tâm học cả ngày. Mỹ Ý chia sẻ, em sẽ cố gắng học tập tốt để có nghề trong tay. Khi hoàn thành chương trình, em sẽ tiếp tục đi theo con đường học vấn để xây dựng tương lai nếu có điều kiện. Ngược lại, em sẽ tìm việc làm bởi có bằng trung cấp nghề.
Sau năm học này, Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp – Giáo dục thường xuyên sẽ mở rộng mô hình đại trà hơn với ngành học trồng trọt – bảo vệ thực vật và hàn tiện. Mục đích nhằm bám sát nhu cầu thực tế của học viên, cũng như đáp ứng nhu cầu phát triển của địa phương. “Mục tiêu của chúng tôi là giúp học viên có thể vận dụng hiệu quả những kiến thức mình đã có vào công việc tương lai. Mặt khác, nghề nghiệp các em học được sẽ phù hợp với nhu cầu địa phương để đạt hiệu quả ở “đầu ra”, chứ không chỉ dừng lại ở việc học rồi để đó” – ông Nguyễn Văn Khị phân tích.
Với nỗ lực nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, Tịnh Biên đang thực hiện các bước đi mang tính bền vững và mô hình dạy văn hóa kết hợp đào tạo nghề đang nằm trong kế hoạch mở rộng của huyện miền núi này. Tuy nhiên, cần có biện pháp duy trì, phát triển mô hình theo hướng căn bản, ổn định, giúp học viên tại địa phương có thể tiếp cận nghề nghiệp tương lai mà không nhất thiết phải đi qua con đường cao đẳng, đại học.
Người dân có trình độ chuyên môn kỹ thuật còn thấp
Vì sao với hệ thống giáo dục - đào tạo lớn mạnh như Việt Nam mà chỉ có 20% dân số (từ 15 tuổi trở lên) được đào tạo chuyên môn kỹ thuật?
Sinh viên một trường cao đẳng nghề trong giờ thực hành - ẢNH: MỸ QUYÊN
Theo thống kê, cứ 100 học sinh (HS) tốt nghiệp THCS, sau 3 năm có từ 60 - 65 HS tốt nghiệp THPT, trong số đó có 20 - 25 HS đỗ ĐH. Đào tạo nghề tác động đến 75 - 80% HS sau THCS, cho thấy tầm quan trọng của nó đối với nhân lực quốc gia.
Cơ cấu bất hợp lý
Những năm gần đây, nhiều chủ trương, giải pháp của Đảng, Nhà nước về hướng nghiệp, phân luồng và đào tạo nghề được triển khai như: chuyển giáo dục nghề nghiệp (GDNN) về Bộ LĐ-TB-XH quản lý, trừ trung cấp và cao đẳng (CĐ) sư phạm; HS sau THCS học nghề được miễn học phí và có thể liên thông lên CĐ, ĐH; Chính phủ ban hành khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, quy định các luồng sau THCS và THPT... nhờ đó tỷ lệ người dân có trình độ chuyên môn kỹ thuật được tăng lên.
Nâng cao thu nhập cho người có chuyên môn kỹ thuật
Để đáp ứng yêu cầu nhân lực cho phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau: Tuyên truyền tầm quan trọng của hướng nghiệp, phân luồng và đào tạo nghề đối với cá nhân cũng như toàn xã hội. Nâng cao chất lượng đào tạo nghề, đào tạo gắn với nhu cầu doanh nghiệp, xã hội. Một số trường đặc thù có thể tổ chức thi tuyển đối với HS tốt nghiệp THCS, những HS thi đỗ được cấp học bổng cao. Nhà nước, doanh nghiệp tuyển dụng, nâng cao thu nhập cho người có chuyên môn kỹ thuật...
Theo điều tra dân số thời điểm 1.4.2014, tỷ lệ người dân từ 15 tuổi trở lên có trình độ chuyên môn kỹ thuật là 17,2%, trong đó trình độ sơ cấp: 1,9%, trung cấp: 5,8%, CĐ: 2,6%, ĐH trở lên: 6,9%. Đến thời điểm 1.4.2019, tỷ lệ người dân có trình độ chuyên môn kỹ thuật là 19,2%, trong đó sơ cấp: 3,1%, trung cấp: 3,5%, CĐ: 3,3% và ĐH trở lên: 9,3%. Sau 5 năm, tỷ lệ người dân có chuyên môn kỹ thuật tăng thêm 2% là tín hiệu đáng mừng, nhưng về cơ cấu lại bất hợp lý hơn.
Nếu như năm 2014, 1 người trình độ ĐH trở lên có 1,5 người trình độ dưới ĐH, thì đến năm 2019, 1 người ĐH có 1,1 người dưới ĐH. Sau gần 5 năm giao GDNN về Bộ LĐ-TB-XH quản lý, tỷ lệ người có trình độ ĐH trở lên tăng 2,4%, trong khi người có trình độ dưới ĐH giảm 0,4%, điều này trái ngược với dự báo của Tổng cục Dạy nghề - Bộ LĐ-TB-XH đưa ra năm 2017. Điều đáng lo ngại là nước ta vẫn còn trên 80% người dân (15 tuổi trở lên) không có chuyên môn kỹ thuật, trong khi các nước như Nhật Bản, Mỹ, tỷ lệ này dưới 20%.
Những hạn chế về phân luồng và đào tạo nghề
Hướng nghiệp - phân luồng - đào tạo nghề nước ta vẫn là những khâu yếu, mục tiêu 30% HS sau THCS tham gia GDNN đặt ra cho năm 2010, nhưng đến 2020 vẫn còn xa vời. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này:
Xã hội vẫn còn nặng bằng cấp. Nhiều người dân mong muốn con em có được tấm bằng ĐH, thậm chí cao hơn, bất chấp khả năng, điều kiện và nguyện vọng của con em. HS sau THCS chủ yếu lên THPT, dẫn đến có trường THPT hạ điểm chuẩn trúng tuyển trung bình chưa tới 1 điểm, như trường hợp một trường vùng cao Thanh Hóa. Nhiều địa phương tỷ lệ này chiếm trên 80%. TP.HCM là địa phương làm tốt công tác hướng nghiệp, nhưng số liệu hằng năm cho thấy có 70% HS THCS vào THPT công lập, số còn lại học THPT tư thục hay trung tâm GDTX, ra thị trường lao động và một tỷ lệ (dưới 30%) theo GDNN.
Rất ít HS khá giỏi học nghề đã ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Hầu hết những HS không đỗ THPT công lập ở tất cả các nguyện vọng, học lực trung bình và yếu mới vào trường nghề, vừa học nghề vừa học văn hóa nên nhiều em không theo kịp, dẫn đến chán nản, bỏ học. Các ngành kỹ thuật cao, đòi hỏi người học phải có năng lực tư duy, tính toán nhưng khó tuyển được HS đáp ứng yêu cầu.
Theo phân loại giáo dục quốc tế, bậc 4 (sau trung học) rất đa dạng, phong phú về hình thức, chương trình và trình độ đào tạo. Theo đó, mô hình trường trung học nghề, trung học kỹ thuật phù hợp với bậc 4, vừa học nghề, vừa học văn hóa phổ thông đã thành công ở nhiều nước, nhưng ở Việt Nam quy định bậc 4 là trung cấp. Còn mô hình trường trung học kỹ thuật thí điểm nhiều lần nhưng vẫn không triển khai được, do vướng mắc cơ chế quản lý và nguồn lực đầu tư.
Chính phủ quy định chi tiết về liên thông giữa các cấp học, trình độ đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân nhưng đến nay chưa ban hành đầy đủ văn bản pháp quy về liên thông này.
Công tác hướng nghiệp cho HS vẫn là một khâu yếu ở trường THCS, THPT. Các trường chú trọng hướng HS vào ĐH, dẫn đến dạy thêm, học thêm ngay từ cấp THCS. Sự gia tăng chỉ tiêu ĐH và mở rộng xét tuyển bằng học bạ... dẫn đến việc vào ĐH quá dễ dàng, nhiều HS thi THPT đạt thấp nhưng vẫn đỗ ĐH. Người dân có trình độ ĐH tăng lên, nhưng tỷ lệ người có bằng ĐH, thạc sĩ thất nghiệp cũng tăng lên.
Nhận thức của một bộ phận cán bộ quản lý giáo dục chưa đầy đủ về phân luồng, khi cho rằng chỉ tiêu 30%, 35% HS sau THCS theo GDNN chỉ phù hợp với vùng khó khăn, còn tỉnh/thành phố có chất lượng giáo dục cao, phụ huynh có điều kiện cho con học ĐH thì chỉ tiêu này thấp hơn. Quan niệm việc dạy nghề là của trường nghề, không đặt ra ở trường phổ thông, dẫn đến HS phổ thông tham gia thị trường lao động không có chuyên môn kỹ thuật.
62% học sinh lớp 9 sẽ đỗ suất học trường THPT công lập Ngày 17/18-7 tới, học sinh lớp 9 Hà Nội sẽ tham dự kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 do Sở GD&ĐT tổ chức. Lãnh đạo Sở Hà Nội cho rằng, kỳ thi năm nay giảm môn thi, chương trình được tinh giản nên thí sinh, phụ huynh không nên quá căng thẳng. Sẽ có khoảng 62% học sinh lớp 9 đỗ suất...