Giáo viên Địa lý sao phải dạy Lịch sử?
Nếu hiểu dạy tích hợp liên môn có nghĩa là giáo viên lịch sử phải dạy địa lý và ngược lại thì đó là cách hiểu sai lầm và đi ngược với yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới.
Từ 8h30 sáng thứ bảy, 20/3, học sinh lớp 6C1, lớp 6C2 trường THCS Chu Văn An, Tây Hồ, Hà Nội đã có mặt đông đủ tại bảo tàng lịch sử Việt Nam. Các em đến bảo tàng không phải để tham quan mà là trải nghiệm một chuyên đề lịch sử trong chương trình lớp 6: Bước ngoặt lịch sử đầu thế kỉ XX.
Phạm Gia Bình, lớp 6C2 hồ hởi cho biết em đã được bố đưa đến bảo tàng tham quan hai, ba lần. Nhưng lần này, Bình đã thu nhận được nhiều kiến thức trong chiều dài lịch sử Việt Nam từ thời t.iền sử đến trận chiến Bạch Đằng của Ngô Quyền.
Nghe cô hướng dẫn viên giới thiệu qua những hiện vật, qua những bức tranh, Bình và các bạn đều tròn mắt lắng nghe, xem xét, ghi chép. Bình kể tối hôm trước, em chưa kịp lên mạng để tìm hiểu thêm thông tin nhưng khi đến bảo tàng, được nhìn, được nghe trực tiếp, những trận chiến oanh liệt của cha ông như hiện rõ trước mắt em.
Phạm Gia Bình cùng các bạn còn được tham gia hoạt động đóng cọc gỗ trên nền cát mà không có bất cứ sự hỗ trợ nào ngoài dùng trí và lực của tay để hiểu thêm về sự tài trí của cha ông ta trong lịch sử.
Rồi được xếp tranh xác định vị trí thuyền của quân ta, thuyền của địch để hiểu hơn kế sách lấy ít thằng nhiều, lấy yếu thắng mạnh của Ngô Quyền.
“Con hay tìm hiểu kiến thức các môn học và thích nhất lịch sử. Con thích học lịch ở bảo tàng vì có nhiều hiện vật, hình ảnh, còn trong sách chỉ có kiến thức nên không dễ để hình dung. Qua hiện vật, qua tranh vẽ cũng như qua những trải nghiệm, con đã hiểu lý do các cuộc khởi nghĩa của cha ông và nhất là vai trò quan trọng trận đ.ánh trên Bạch Đằng giang của Ngô Quyền”, Bình chia sẻ.
Tích hợp không có nghĩa giáo viên Lịch sử dạy Địa lý
Cùng tham gia trải nghiệm với học sinh còn có cô Vũ Hạnh Nguyên, Phó hiệu trưởng trường THCS Chu Văn An. Cô Nguyên cho hay đây là hoạt động trải nghiệm lý thuyết trên hình thức mới. Mục tiêu để giáo viên tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông 2018, mỗi môn học đều có hoạt động dạy học gắn với kiến thức thực tiễn trong đời sống.
Video đang HOT
Để hoạt động này thành công, giáo viên sẽ phải thay đổi, tiếp cận linh hoạt với chuyên môn của mình. Theo cô Nguyên, cụ thể qua trò chơi tái hiện trận chiến của Ngô Quyền, học sinh có thể ghi nhớ kiến thức lâu hơn.
Từ đó học sinh có thể thấy được Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các cuộc đấu tranh ở thời kì sau, và các em cũng có thế rút ra được một số bài học cho bản thân: bài học về sự đoàn kết, về sự kiên quyết.
Như vậy, tích hợp các nội dung thành chủ đề kiến thức tại bảo tàng, di tích lịch sử, để học sinh có cơ hội học tập kiến thức qua những câu chuyện vừa được trải nghiệm vận dụng kiến thức đó trong thực tiễn.
Cô Nguyên cũng cho hay, việc tích hợp Địa lý và Lịch sử có thể thực hiện được trong một chủ đề nào đó thể hiện kiến thức chung để rèn được phẩm chất, năng lực nào của học sinh. Như vậy, những tiết học này không nặng về kiến thức Địa lý hay Lịch sử. Mà thông qua hoạt động để rèn được kiến thức gì cho học sinh, vận dụng được kiến thức vào thực tiễn.
Có nhiều cách để giáo viên vận dụng, thực hiện. Khi xây dựng chương trình, có thể người biên soạn chưa thấy được hiệu quả, nhưng khi đưa học sinh đi thực tế mới thấy hết được giá trị của sự tích hợp.
Ví dụ như qua hoạt động trải nghiệm này, cô Nguyên cho rằng kiến thức của môn Địa lý ở trong giờ học Lịch sử chính là vị trí địa lý của sông Bạch Đằng thế nào, tác động của thủy triều ra sao.
Muốn thế, giáo viên hai môn cần trao đổi nội dung nào liên quan đến địa lý, nội dung nào liên quan đến lịch sử để kiến thức được trọn vẹn trong một giờ dạy. Thậm chí ở tiết học này còn có kiến thức sinh học, công dân cũng được tích hợp như xã hội nguyên thủy con người và quan trọng nhất là trải nghiệm kiến thức về thiên nhiên.
Năm học tới, các môn học tích hợp lần đầu tiên được đưa vào chương trình lớp 6. Theo cô Nguyên, băn khoăn chung của giáo viên là chưa hiểu tại sao giáo viên lịch sử lại dạy địa lý. Nhưng thực chất việc dạy tích hợp không phải như vậy. Vấn đề là làm thế nào để đưa được kiến thức lịch sử vào bài địa lý và ngược lại, không phải một giáo viên địa lý đi dạy lịch sử hay giáo viên lịch sử đi dạy địa lý.
Cô Nguyên cho rằng trước mắt, giáo viên chưa được bồi dưỡng về dạy tích hợp, các nhà trường vẫn phân công riêng từng môn nhưng giáo viên phải nắm được yêu cầu là có sự giao thoa giữa các môn để dạy chứ không phải là các môn riêng biệt như hiện nay.
“Giáo viên hiểu rõ được như thế sẽ có giải pháp để hỗ trợ lẫn nhau thì việc tích hợp giữa các môn không khó. Sau này được đào tạo bồi dưỡng thì sẽ khác còn hiện tại, giáo viên Địa lý chỉ cần làm tốt vai trò của mình, hỗ trợ giáo viên Lịch sử và ngược lại”, cô Nguyên nói. Với các môn khoa học tự nhiên, cô Nguyên cho rằng cũng tích hợp tương tự như hai môn Địa lý – Lịch sử.
Một môn 3 thầy dạy có xảy ra tình trạng cha chung không ai khóc?
Có rất nhiều băn khoăn giáo viên cần được giải đáp, làm rõ để tránh cho việc một môn 3 thầy dạy nhưng không biết ai sẽ phải chịu trách nhiệm chính.
Năm học 2021 - 2022, lớp 6 sẽ không còn ba môn Vật lý, Hóa học, Sinh học mà thay bằng môn mới - Khoa học tự nhiên với 3 phần lý, hóa, sinh; hai môn Lịch sử và Địa lý được đưa vào 1 môn chung Lịch sử và Địa lý.
Sách giáo khoa mới (Ảnh: VTC.VN)
Nói là tích hợp nhưng trong sách giáo khoa vẫn thể hiện rõ ràng từng phần (môn Khoa học tự nhiên thể hiện 3 phần, môn Lịch sử và Địa lý thể hiện 2 phần).
Nói là một môn nhưng vẫn là giáo viên đơn môn trước đây dạy. Cái khó ở đây chính là sẽ chỉ có một đề kiểm tra, có chung một cột ghi điểm, một cột vào điểm học bạ, một lời nhận xét về năng lực học tập cũng như những lưu ý cho học sinh.
Vì thế, đã có rất nhiều băn khoăn mà giáo viên cần được giải đáp, làm rõ để tránh cho việc một môn 3 thày dạy nhưng không biết ai sẽ phải chịu trách nhiệm chính. Và như thế, viễn cảnh "cha chung không ai khóc" sẽ xảy ra.
Môn nào chiếm phần trăm nhiều hơn, giáo viên đó sẽ chịu trách nhiệm chính?
Khi chúng tôi đặt câu hỏi: "Theo thầy, một môn mà 3 giáo viên dạy thì ai sẽ chịu trách nhiệm chính khi dạy các môn tích hợp này?".
Thầy giáo H. Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn một trường trung học cơ sở tại Bình Thuận cho biết:
"Hiện chưa có quy định gửi về nhưng theo tôi, môn học nào chiếm % kiến thức nhiều hơn thì nhà trường sẽ giao cho thầy cô giáo ấy phụ trách chính.
Ví dụ: theo chương trình giáo dục phổ thông mới, trong môn tích hợp Khoa học tự nhiên của các lớp 6, 7, 8, 9 đều có ba phần tương ứng với kiến thức thuộc lĩnh vực Vật lý, Sinh học, Hóa học được sắp xếp theo trình tự thời gian chi tiết.
Theo đó lớp 6: Hóa học (20%) - Sinh học (38%) - Vật lí (32%), nên có thể sẽ phân công người chịu trách nhiệm chính là giáo viên Sinh học.
Lớp 7: Hóa học (24%) - Vật lý (28%) - Sinh học (38%), chịu trách nhiệm chính sẽ là giáo viên Sinh học.
Lớp 8: Hóa học (31%) - Vật lý (28%) - Sinh học (31%), nhà trường sẽ chọn một trong hai giáo viên chịu trách nhiệm chính là Hóa học hoặc Sinh học.
Lớp 9: Vật lý (30%) - Hóa học (31%) - Sinh học (29%), chịu trách nhiệm chính sẽ là giáo viên Hóa học.
Công việc của giáo viên chịu trách nhiệm chính là những gì?
- Người chịu trách nhiệm chính phải thường xuyên tổ chức hội ý với giáo viên hai phân môn còn lại thống nhất cách ra đề kiểm tra, phải tập hợp câu hỏi, bài tập của 2 giáo viên bộ môn ấy thành đề kiểm tra chung.
- Kết điểm bài kiểm tra, tính phần trăm (điểm bài thi) đưa vào sổ.
- Lên lịch báo giảng; Cộng điểm, tính phần trăm (điểm trung bình) và báo cáo.
- Vào học bạ và ghi phê, vào điểm trên phần mềm, ghi lời nhận xét, gửi tin nhắn cho phụ huynh.
- Ngoài ra, tổ chức hội ý đưa ra giải pháp khi có học sinh yếu kém hoặc cần nội dung bồi dưỡng nâng cao cho học sinh giỏi.
Chế độ nào cho giáo viên chịu trách nhiệm chính?
Không đơn giản là việc phân công giáo viên nào sẽ chịu trách nhiệm chính vì phân công thì chẳng vấn đề gì, điều làm cho nhà trường đau đầu nhất là, phải tính toán trả thù lao cho giáo viên chịu trách nhiệm chính thế nào?
Là giáo viên trung học cơ sở, số tiết dạy chuẩn theo quy định mỗi giáo viên 1 tuần đều 19 tiết (giáo viên kiêm tổ trưởng chuyên môn sẽ được trừ 3 tiết đến 4 tiết).
Nay, thêm giáo viên chịu trách nhiệm chính nghĩa là thêm khá nhiều công việc mà quy định giảm trừ tiết dạy trong Điều lệ trường trung học cơ sở chưa có cho chức danh này nên nhà trường sẽ không có nguồn chi.
Không có thù lao thêm sẽ không có giáo viên nào muốn đảm nhận công việc chịu trách nhiệm chính. Bởi, thời gian dành cho công việc này cũng chẳng hề ít.
Những bất cập nêu trên, rất cần được giải đáp cụ thể của người làm chương trình, người viết sách cũng như sự chỉ đạo thống nhất từ cấp Bộ để các trường học thực hiện mang lại hiệu quả cao nhất.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
Học sinh sẽ không học theo thời khóa biểu lặp lại hằng tuần Không bắt buộc phải dạy môn học ở tất cả các tuần, không bắt buộc phải chia đều số tiết/tuần; đổi mới theo hướng dạy học tích hợp, tự chọn với đội ngũ giáo viên hiện có... Đó là những thay đổi quan trọng trong kế hoạch giáo dục của các nhà trường mà PGS Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục...