Giáo dục muốn có tương lai tốt đẹp, phải loại những gì không trong sạch

Từ thực tế có những học sinh học đến lớp 3, 4 vẫn chưa đọc thông viết thạo, những ngày qua, Báo SGGP đã mở diễn đàn “Chống b ệnh thành tích trong giáo dục” với rất nhiều ý kiến tâm huyết.

Phóng viên SGGP đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Nguyễn Viết Chức – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội – một trong những người có tiếng nói mạnh mẽ trong đấu tranh chống bệnh thành tích, bệnh giả dối trong giáo dục.

- PHÓNG VIÊN: Thưa TS Nguyễn Viết Chức, ông nghĩ sao về chuyện ngay tại một số trường học của TPHCM chứ không phải ở vùng sâu vùng xa mà có một số học sinh lớp 3, 4 vẫn chưa đọc thông viết thạo?

- TS NGUYỄN VIẾT CHỨC: Trong ngành giáo dục vẫn còn bệnh thành tích, mà bệnh thành tích suy cho cùng cũng chính là giả dối. Chúng ta cần thi đua, cần thành tích, nhưng nếu một lớp có 100% học sinh giỏi thì cơ bản thành tích đó không thực. Thành tích trong các lĩnh vực đã nguy hiểm, giả dối trong giáo dục còn nguy hiểm hơn, bởi hậu quả không chỉ cho cá nhân đó mà cho cả xã hội, không chỉ ảnh hưởng trước mắt mà cả tương lai. Nhiều nhà giáo dục nổi tiếng thế giới đã nói, trong giáo dục, chỉ pha chút giả dối là sụp đổ cả nền giáo dục đó. Chúng ta không thể chấp nhận tình trạng giả dối như thế.

Tiến sĩ Nguyễn Viết Chức – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội

Nếu có tình trạng ngồi nhầm lớp ngay ở TPHCM là rất khó chấp nhận. Trường hợp nào khó khăn thì chúng ta giúp đỡ, nhưng không thể vì thành tích của thầy cô, trường, của địa phương mà để các em ngồi nhầm lớp. Thành tích đó không những không mang lại lợi ích cho ai mà gây hại cho xã hội, cho cộng đồng, trước tiên là hại cho chính bản thân em học sinh đó.

- Tình trạng ngồi nhầm lớp đã xảy ra khá lâu, xã hội từng phản ứng mạnh mẽ. Ngày 28-12-2017, Bộ GD-ĐT ban hành văn bản số 6122/BGDĐT-TĐKT về khắc phục bệnh thành tích trong giáo dục, nhưng đến nay tình trạng đó vẫn chưa chấm dứt. Theo ông, chúng ta nên nhận thức lại ra sao và có thêm giải pháp nào?

- Tôi nghĩ rằng, ở đâu cũng có mặt tốt và không tốt. Như Báo SGGP phản ánh, có những trường họ không để tình trạng học sinh ngồi nhầm lớp diễn ra. Vậy thì những trường đó phải được hoan nghênh, dù có thể trường đó chỉ có 50% học sinh giỏi, nhưng đó là chất lượng thực của họ. Do đó, thanh tra giáo dục phải thanh tra cho rõ, trường nào thành tích thực thì khen đến nơi đến chốn, còn những trường có hiện tượng giả dối thì dù phát hiện 1 trường hợp thôi cũng phải nghiêm khắc xóa bỏ thành tích của trường. Cơ quan chức năng chỉ có thể kiểm tra một số em thôi, không thể kiểm tra hàng ngàn học sinh của trường. Nhưng cứ có hiện tượng ngồi nhầm lớp là cần xóa hết thành tích của trường đó, không chỉ thành tích ở thời điểm kiểm tra mà cả thành tích trước đó. Phải làm nghiêm như vậy thì mới ngăn chặn được bệnh thành tích trong giáo dục.

Dù là biện pháp nào, tôi cho rằng, quan trọng nhất là con người phải nhận thức được là giả dối thì gây nguy hại thế nào đối với con trẻ. Muốn con trẻ không giả dối thì người lớn không được giả dối, phải làm gương làm mẫu. Trong mọi hoạt động từ kinh tế đến văn hóa, xã hội đều phải loại bỏ bệnh giả dối. Làm sao trong xã hội phải tôn trọng sự thật. Dẫu việc đi đến đích cuối cùng còn nhiều gian khó nhưng sự thật phải là tối thượng, bởi thành tích nếu ảo, sẽ ru ngủ chúng ta, làm chúng ta tự thỏa mãn với thành tích dối trá.

Theo đó, tôi cho rằng có 2 biện pháp cần làm mạnh: trừng phạt nghiêm các trường hợp, đơn vị, cá nhân giả dối, nhưng đồng thời khen thưởng, tôn vinh xứng đáng những tập thể, cá nhân trung thực. Muốn thế phải tăng cường kiểm tra, giám sát thì mới rõ trường nào trung thực, trường nào thành tích ảo. Cần nhấn mạnh rằng, sự nghiệp đổi mới của chúng ta thành công, trong đó có nguyên nhân quan trọng là nhìn thẳng vào sự thật, nói thẳng nói thật.

- Còn về phía cơ quan quản lý nhà nước là Bộ GD-ĐT, nên chăng cần bỏ những quy định dẫn đến bệnh thành tích, bỏ bớt những phong trào thi đua có thể dẫn đến chạy đua thành tích ảo?

- Thi đua là tốt. Không có lĩnh vực nào không thi đua cả, chỉ có điều cái gì không tốt phải được chấn chỉnh. Những phong trào thi đua nếu đưa ra những chỉ tiêu không khả thi thì phải bị dẹp bỏ. Thi đua để dạy tốt học tốt là rất cần thiết, nhưng nếu thi đua mà cả trường đều học sinh ngoan, giỏi thì không thực chất. Chỉ tiêu thi đua phải trên cơ sở thực chất, tiêu chí khả thi, kết quả đạt được cũng phải thực chất, trung thực. Nếu cứ áp đặt chỉ tiêu, họ sẽ chạy mua thành tích ảo, tức là lại quay về với bệnh giả dối. Tất cả những điều gì có thể tạo ra bệnh giả dối cho xã hội phải thực sự chấm dứt.

- Xin cảm ơn Tiến sĩ!