Giáo dục đạo đức cho HS-SV: “Khoảng trống” trong sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường
Tại hội thảo “ Nhà trường, gia đình và xã hội với giáo dục đạo đức công dân cho học sinh, sinh viên trong bối cảnh hiện nay” vừa diễn ra tại tỉnh Bạc Liêu, PGS.TS Chu Cẩm Thơ (Viện Khoa học giáo dục Việt Nam) đã nêu ra một số “khoảng trống” trong sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường.
PGS.TS Chu Cẩm Thơ cho rằng, trước khi đến với nhà trường, t.rẻ e.m đều ảnh hưởng bởi giá trị truyền thống đạo đức hình thành trong gia đình. Khi đến trường, các em sẽ được đặt trong môi trường giáo dục có hệ thống, có mục tiêu,…
“Rất nhiều gia đình khi cho con em đến học tập ở trường, nhưng lại chưa chuẩn bị sẵn sàng sự phối hợp để hòa nhập mục tiêu giáo dục của trường. Hay nói cách khác, có tồn tại mục tiêu giáo dục gia đình đang không đồng nhất với mục tiêu của nhà trường, một bộ phận gia đình chưa lĩnh hội được mục tiêu, phương pháp giáo dục của nhà trường đối với con em mình”, bà Thơ nói.
PGS.TS Chu Cẩm Thơ cho rằng, có nhiều “khoảng trống” trong sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục các em học sinh.
Theo PGS.TS Chu Cẩm Thơ, qua nghiên cứu hơn 8.000 mẫu (phiếu thăm dò, đ.ánh giá-PV) tại 10 trường ở Hà Nội và Hải Phòng cho thấy, trong khi mục tiêu nhà trường giáo dục con người trọng tâm vào kiến thức, kỹ năng, thái độ thì một bộ phận không nhỏ gia đình đang “chấp chới” giữa 2 mục tiêu, một là thành tích học tập và hai là không có mục tiêu gì cả.
“Nhiều phụ huynh đang không hiểu rõ việc giáo dục của gia đình quan trọng như thế nào. Khi được hỏi thì hầu hết đều trả lời “trăm sự nhờ các thầy các cô”. Tuy nhiên, có trường hợp cho rằng nhà trường dạy người trước khi dạy chữ, nhưng khi chúng tôi đặt câu hỏi ngược lại là dạy người được đo lường như thế nào thì hầu hết phụ huynh không trả lời được”, PGS.TS Chu Cẩm Thơ nêu thực trạng.
Trong khi đó, mặc dù các trường học rất quan tâm đến giáo dục đạo đức cho học sinh, tuy nhiên trong đ.ánh giá đo lường cũng như biện pháp thì lại xem nhẹ được thể hiện ở nhiều tiêu chí.
“Trong việc lượng hóa kết quả học tập của học sinh, chỉ quan tâm thành tích học tập, một luật bất thành văn đó là rất nhiều giáo viên dựa vào kết quả học tập của học sinh mà đ.ánh giá sang hạnh kiểm của học sinh. Nói đơn giản là nếu học sinh có học lực giỏi thì các em sẽ được hạnh kiểm khá trở lên, nhưng nhiều em có học lực giỏi thì chưa chắc là người tu dưỡng, có hạnh kiểm tốt”, PGS.TS Chu Cẩm Thơ nêu một tiêu chí.
PGS.TS Chu Cẩm Thơ phát biểu về giáo dục đạo đức HS-SV
PGS.TS Chu Cẩm Thơ viện dẫn, như ở Nhật Bản việc giáo dục đạo đức được cụ thể hóa 3 vấn đề mà chúng ta có thể thực hiện được trong bối cảnh hiện nay. Đó là các tài liệu hướng dẫn cha mẹ học sinh nhận biết được chuẩn mực đạo đức, cũng như thể hiện bên ngoài hành vi của các em như thế nào.
Họ thực hiện giờ giáo dục mở với sự tham gia của gia đình, tổ chức xã hội, địa phương, tạo ra hệ sinh thái rất tốt. Khi các tổ chức xã hội và gia đình hiểu được ở lớp các em đang học thế nào, ở nhà cần phải làm gì để tạo môi trường giáo dục tốt nhất.
“Cái nữa là họ có chế tài rất khắt khe đối với vai trò của cha cha mẹ trong giáo dục các con. Việc này ở Việt Nam có quy định trong luật t.rẻ e.m, tuy nhiên chúng ta chỉ thực hiện việc chế tài này khi xảy ra vấn đề phạm tội, chứ chưa dự phòng được dấu hiệu chuẩn bị như thế nào”, bà Thơ nêu ý kiến.
Trước những “khoảng trống” trong giáo dục đạo đức công dân cho HS-SV được nêu ra, PGS.TS Chu Cẩm Thơ đề xuất, trong thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường, cần cụ thể hóa mục tiêu giáo dục của gia đình trong giáo dục của trường; hướng phụ huynh trong việc giáo dục HS-SV, trong đó Tiểu học tập trung giáo dục nề nếp và kỷ luật, còn Trung học cơ sở tập trung hành vi thích ứng và chịu trách nhiệm xã hội.
“Nhà trường cần tổ chức các hoạt động mở để tất cả phụ huynh và các tổ chức xã hội được tham gia học những bài học mẫu, được phản biện và xây dựng mục tiêu giáo dục của họ”, PGS.TS Chu Cẩm Thơ nói.
Còn TS. Trần Thanh Pôn (nguyên cán bộ Viện khoa học giáo dục Việt Nam) cho rằng, có một tiêu chí trước đây gọi là “điển hình tiên tiến” để giáo dục đạo đức có thể đã xa xưa, nhưng vẫn còn đúng bất kỳ ở thời gian nào, đó là làm gương.
“Cha mẹ, thầy cô giáo, xã hội phải làm gương và lấy cái gương đó để dẫn dắt các em nhỏ cho đến lớn sống theo phẩm chất, lẽ phải của con người. Còn nếu gia đình, xã hội, thầy cô giáo sai thì rõ ràng không giáo dục được đạo đức cho các em”, TS. Pôn nhấn mạnh.
Huỳnh Hải
Theo Dân trí
Tiêu cực trong nhà trường, vì sao dễ gây phẫn nộ?
Những nhức nhối xung quanh các vụ bạo lực học đường còn chưa dứt, dư luận lại tiếp tục rung chuyển bởi một vụ việc khác, liên quan đến nghi vấn thầy giáo lạm dụng t.ình d.ục 7 học sinh nam ngay tại Hà Nội. Giáo dục lại một lần nữa trở thành tâm điểm chỉ trích của dư luận...
Với sứ mệnh của mình, nhà trường mặc nhiên được kỳ vọng là "căn cứ địa văn hóa" (Ảnh minh họa)
Báo Giáo dục và Thời đại xin giới thiệu tới bạn đọc quan điểm của TS. Giáp Văn Dương - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Vietschool quanh vấn đề: Vì sao tiêu cực trong nhà trường dễ gây phẫn nộ?.
Bởi sứ mệnh sinh ra con người thêm lần nữa
Liệu như vậy có quá khắt khe với giáo dục, khi tiêu cực ở đâu, ngành nào cũng có, mà có thể còn nghiêm trọng hơn như thế rất nhiều?
Vây, tại sao những vụ việc của ngành giáo dục, đặc biệt liên quan đến đạo đức nhà giáo, lại thu hút sự quan tâm lớn đến như vậy của xã hội?
Theo TS. Giáp Văn Dương, muốn trả lời được câu hỏi này, cần thiết phải nhìn lại vai trò và sứ mệnh của giáo dục và của người thầy.
Từ xưa đến nay, ở khắp mọi nơi trên trái đất này, nhà trường luôn là nơi bồi đắp và nuôi dưỡng nhân cách con người. Thất học, hay không được đến trường, vì thế trở thành một ám ảnh đáng sợ, vì đồng nghĩa với việc đ.ánh mất nhiều cơ hội được dạy dỗ trở thành người.
Đó là sứ mệnh cao quý của nhà trường. Và hiện thân của sứ mệnh đó, người bảo vệ và vun đắp sứ mệnh đó, không ai khác, chính là người thầy.
Với Tiếng Việt, nếu người sinh ra ta được gọi là thầy, thì người dạy học cũng được gọi là thầy. Vì thế, người Việt chúng ta đã quan niệm, người thầy, hay rộng hơn là nhà trường, là người sinh ra ta một lần nữa. Nếu ngày chào đời, mẹ sinh ra ta như một con người sinh học - cá nhân, thì ngày đầu đến trường, các thầy cô sẽ sinh ra ta một lần nữa như một con người văn hóa - xã hội.
Trở lại với câu hỏi chính: Vì sao khi các vụ việc tiêu cực, bạo lực, lạm dụng, gian dối... diễn ra trong nhà trường, đặc biệt khi nguyên nhân là do giáo viên gây ra lại gây phản ứng lớn như vậy từ xã hội?
Suy cho cùng, thầy cô cũng chỉ là một công dân, có tốt có xấu, bình đẳng như mọi công dân khác trước pháp luật. Hà cớ gì phải bắt thầy cô sống như thánh nhân, hoàn hảo không tì vết, không được phạm lỗi?
Theo TS. Dương, câu trả lời rất đỗi giản dị: Vì sứ mệnh của nhà trường, của người thầy làm cho xã hội kỳ vọng như thế, và phản ứng như thế cũng hoàn toàn dễ hiểu nếu mọi việc diễn ra trái với kỳ vọng.
Vậy sứ mệnh của nhà trường và người thầy là gì?
"Sứ mệnh đó không là gì khác ngoài nâng đỡ và phát triển con người. Đây là lẽ sống, là lý do tồn tại của nhà trường và của người thầy.
Vì thế, mỗi khi có vụ việc gì diễn ra trái ngược với sứ mệnh này, với kỳ vọng này của xã hội về nhà trường và về người thầy, dư luận lại bùng nổ, không khoan nhượng.", TS.Dương nhấn mạnh.
TS. Giáp Văn Dương
Bởi nhà trường là "căn cứ địa văn hóa"
Từ những phân tích trên, TS. Giáp Văn Dương nhận định: Theo thời gian, nhà trường và người thầy trở thành sự tin tưởng của cha mẹ, trở thành nơi trú ngụ của tâm hồn trẻ nhỏ. Cha mẹ trao con cho thầy cô, cho nhà trường, với sự tin tưởng chân thành. Còn trẻ nhỏ đến trường, đến với thầy cô với với sự hồn nhiên và sự tin tưởng gần như tuyệt đối.
Khi đã được tin tưởng gần như tuyệt đối như thế, thì sự tin tưởng đó không còn đơn thuần là sự tin tưởng, mà chuyển thành trách nhiệm, sứ mệnh và kỳ vọng.
Vì thế, mỗi khi có vụ việc tiêu cực xảy ra trong nhà trường, thì cảm xúc của xã hội, của các phụ huynh dễ dâng lên cao trào, trở thành bức xúc lớn và khủng hoảng đối với nhà trường. Tương tự như người được ta tin yêu, nếu gây ra lỗi lầm nào đó, thì ta sẽ thất vọng vô cùng.
Không chỉ nâng đỡ và phát triển con người, những hoạt động và truyền thống lâu đời của nhà trường trong mọi thời đại, mọi xã hội đã dần biến trường học trở thành " căn cứ địa văn hóa" và là nơi bảo vệ nhân tính, hoặc ít nhất cũng được xã hội mặc định vai trò của nhà trường là nhân văn và tốt đẹp.
Vì lẽ đó, mỗi khi có vụ việc nào đó phản văn hóa, phản nhân văn diễn ra trong nhà trường, thì dư luận lại sôi sục phản đối.
Cũng bởi vậy, việc coi người thầy là công dân bình đẳng trước pháp luật với mọi công dân khác tuy đúng về lý, nhưng không thấu về tình, về kỳ vọng của xã hội, và về cái hiểu mặc định của xã hội đối với nhà trường và với người thầy.
Đó là lý do vì sao những tiêu cực trong trường học lại gây chú ý và chịu sự phán xét lớn như vậy của xã hội.
Đó cũng là lý do vì sao nghề dạy học không đơn thuần chỉ là một công việc để kiếm sống như bao công việc khác. Và gánh nặng, trách nhiệm trên vai các nhà giáo thường lớn hơn rất nhiều so với những ngành nghề khác.
"Nếu nhà trường và nhà giáo không có nền tảng tinh thần vững vàng, không có các giá trị sống lành mạnh và rõ ràng để định chuẩn, không có triết lý giáo dục và triết lý sống đúng đắn để định hướng, thì rất dễ đ.ánh mất mình, hoặc phạm phải những lỗi đạo đức, gây ra những cơn cuồng nộ cho dự luận.
Đã chọn làm nghề giáo, bạn đừng quên vai trò, trách nhiệm của mình trước vận mệnh tương lai của đất nước. Bởi khi đã chọn nghề thì cần đảm bảo bản thân có đủ tố chất để nhân lên điều tốt đẹp, phải trau dồi thường xuyên, để xứng đáng với kỳ vọng lớn lao của xã hội." - TS. Giáp Văn Dương
Kim Thoa ghi
Theo GDTĐ
Cần nghiên cứu lại hình thức kỷ luật học sinh Thời gian gần đây, liên tiếp xảy ra các vụ bạo lực học đường gây rúng động dư luận. Và mức độ xử phạt đối với những học sinh vi phạm, cố tình đ.ánh bạn trong những trường hợp này vẫn là một bài toán khó đối với nhà trường và lực lượng chức năng. Ảnh minh họa Bơi lẽ các em học...