Giảng dạy SGK lớp 1: Giáo viên có chủ động được không?

Xung quanh câu chuyện SGK và chương trình lớp 1 những ngày qua, các nhà quản lý giáo dục cho rằng giáo viên (GV) cần phải chủ động và linh hoạt trong quá trình giảng dạy, phải thực sự sáng tạo tùy theo đối tượng học sinh (HS).

Nhưng từ thực tế đứng lớp, nhiều GV chia sẻ để linh hoạt trong giảng dạy, cần lắm sự thay đổi từ các cấp quản lý, từ cơ sở vật chất đến cả sĩ số lớp…

Giáo viên cần linh hoạt trong cách dạy SGK mới.

Sớm thống nhất về sự “linh hoạt”

Chương trình GDPT 2018 quy định chuẩn đầu ra, thời lượng môn học. Đơn cử với môn Tiếng Việt, chuẩn đầu ra nêu rõ 1 phút HS phải đọc được số từ, kết quả việc đọc viết… Còn SGK là tài liệu, là phương tiện tạo đường hướng cho GV để đạt chuẩn đâu ra đó. Vì vậy, theo các chuyên gia, yêu cầu đầu tiên là GV phải nắm vững chương trình môn học, các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực, SGK để xây dựng kế hoạch dạy học làm sao cho HS đạt được chuẩn đầu ra.

Hiện nay, chương trình mới nói chung và chương trình lớp 1 nói riêng được thiết kế mở. Vì thế, ngay trong quá trình thực hiện, các nhà trường, GV có thể chủ động thực hiện linh hoạt, đảm bảo yêu cầu cần đạt của môn học.

Với những tranh luận về SGK Tiếng Việt 1 hiện nay, theo ông Nguyễn Duy Hải, Trưởng phòng Giáo dục tiểu học, Sở GDĐT Lâm Đồng cho rằng để giảm tải cho cả GV và HS, khi HS còn đang trong giai đoạn làm quen với việc học, GV có thể điều chỉnh giảm yêu cầu cần đạt ở một số kĩ năng. Đơn cử, đối với kĩ năng đọc đoạn, những HS đọc chưa tốt chỉ yêu cầu các em đọc được từ ngữ có chứa âm/chữ/vần mới, tiến tới đọc câu ngắn.

“Không bỏ sót HS là một trong những yêu cầu quan trọng nhất đối với GV dạy lớp 1. Còn tùy theo từng HS để giao nội dung đọc, có thể đọc từng từ, đọc từng câu, em tiếp thu nhanh có thể đọc ứng dụng hết cả bài, em tiếp thu còn chậm có thể đọc câu có từ mới hoặc có thể vừa đánh vần vừa đọc”- ông Hải nêu quan điểm.

Bà Lê Thị Kim Ánh, Phó phòng Giáo dục tiểu học, Sở GDĐT thành phố Đà Nẵng cũng cho rằng chương trình GDPT 2018 dạy theo đối tượng HS và phát triển năng lực của HS chứ không dạy theo nội dung SGK. Để đạt mục tiêu của chương trình mở – dạy học đâu, biết đó, chậm nhưng chắc – chứ không dạy chạy theo chương trình mà HS không hiểu bài, GV phải linh hoạt trong cách dạy. Sắp tới, Sở GDĐT sẽ họp và chỉ đạo vấn đề này.

TP Hồ Chí Minh cũng đã có văn bản khuyến khích các trường điều chỉnh cách dạy cho phù hợp với thực tế, nhiều trường đã họp bàn và có phương án riêng để đảm bảo HS tiếp thu tốt hơn…

Cần phụ huynh đồng hành

Mục tiêu của chương trình SGK mới đòi hỏi GV tạo mọi điều kiện để HS được chủ động chiếm lĩnh kiến thức, GV phải thực sự sáng tạo tùy theo đối tượng HS. Dạy học phù hợp với từng HS cũng là mong muốn của đa số GV vì trên thực tế, một lớp 40 HS là 40 cá tính khác nhau, 40 trình độ khác nhau. Nếu để tất cả các em học cùng một bài, theo một tiến độ như nhau thì GV nào cũng nhận ra là không phù hợp nhưng nếu dạy riêng lẻ theo nhóm, với HS lớp 1 nền nếp chưa định hình thì khá khó khăn. Không chỉ chuyện ồn ào mà nhiều HS chưa quen với việc học, không hợp tác thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các bạn khác trong nhóm. Vì vậy, nhìn chung việc chia nhỏ theo nhóm để dạy với HS lớp 1 không phải lúc nào cũng hiệu quả.

Bộ GDĐT cho rằng GV được hoàn toàn chủ động nội dung dạy, song với cơ sở vật chất và cách quản lý vẫn như cũ thì GV thay đổi làm sao?

Một cô giáo dạy tiểu học tại quận Thanh Xuân (Hà Nội) trăn trở, hiện nay nhà trường vẫn lấy vở sạch chữ đẹp của học trò để đo lường trình độ chuyên môn của GV thì khác nào trực tiếp “bóp nghẹt” sự sáng tạo vì GV đâu còn thời gian tổ chức hoạt động khác? Tập trung thời gian để nắn chỉnh chữ nghĩa đúng ô li, dòng kẻ… với nhiều HS thực sự là một thách thức với giáo viên. Thứ hai, GV cũng cần tìm được sự đồng thuận từ phía phụ huynh vì khi yêu cầu GV đặt ra với mỗi HS khác nhau, tùy vào nhận thức ở thời điểm đó của HS, chắc chắn sẽ có những tranh cãi xảy ra.

Chị Phạm Hải Lý – phụ huynh có con đang học lớp 1 Trường Tiểu học Tứ Hiệp (Thanh Trì, Hà Nội) cho biết, một số phụ huynh trong lớp phản ứng vì mỗi ngày con phải viết quá nhiều bài. Trên thực tế, có bé hoàn thành xong ở lớp, có bé viết chậm thì về nhà viết thêm. Cô cũng giao thêm tuyến bài tự nguyện, không bắt buộc nghĩa là gia đình nào, bé nào sắp xếp để viết cũng được, không viết cũng không đánh giá vào ý thức. Như vậy, cả cô trò và phụ huynh đều đỡ căng thẳng hơn nhiều so với kiểu “dạy đồng phục” bắt cả lớp phải giống nhau.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình, ngày 15/10, Ủy ban đã có báo cáo gửi tới Thường vụ Quốc hội về vấn đề của giáo dục và đào tạo, trong đó có nội dung dư luận đang quan tâm về SGK Tiếng Việt lớp 1 của bộ sách Cánh diều. “Cần nhìn nhận lại vấn đề SGK, đặc biệt là khâu thẩm định chương trình và SGK như thế nào, việc chọn lựa, thẩm định đã chặt chẽ chưa. Khi đi giám sát, chúng tôi nhận thấy Bộ GDĐT có quy trình rất đầy đủ nhưng sao vẫn để xảy ra lỗi trong SGK Tiếng Việt 1″, ông Bình nói.