Giảm thiểu triệu chứng của bệnh sỏi túi mật: Nên ăn gì và kiêng gì?

Người bệnh sỏi túi mật cần ăn uống đủ chất, cân bằng , tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, ăn ít chất béo để giảm nguy cơ hình thành, phát triển sỏi, góp phần tăng hiệu quả điều trị.

Chế độ ăn giàu chất xơ đặc biệt có lợi cho người bệnh sỏi túi mật . (Nguồn: Shutterstock)

Lối sống không khoa học như người béo phì, ít vận động, ăn nhiều chất béo cholesterol và ăn ít chất xơ là một trong những nguyên nhân dẫn đến bệnh sỏi túi mật.

Bởi vậy, đối với người bệnh sỏi mật thì việc xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học là điều vô cùng quan trọng.

Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người bệnh sỏi mật

Sỏi mật là chất lắng đọng giống như tinh thể phát triển trong túi mật. Túi mật là một cơ quan nhỏ, hình quả lê, lưu trữ mật, một chất lỏng tiêu hóa do gan sản xuất. Chức năng chính của túi mật là lưu trữ mật giúp cơ thể phân hủy chất béo.

Phần lớn các trường hợp có sỏi mật đều không có triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, nếu sỏi tồn tại trong túi mật càng lâu thì càng có nhiều khả năng trở thành vấn đề. Đó là khi các viên sỏi mật đã di chuyển và bị mắc kẹt trong một ống dẫn mật, gây các cơn đau bụng, có thể kèm theo buồn nôn, khó tiêu hoặc sốt.

Sỏi cũng có thể làm tắc nghẽn ống mật chung, dẫn mật vào ruột non và các ống gan, dẫn mật ra khỏi gan. Những vật cản trong đường dẫn mật khiến ống dẫn mật bị viêm và bị nhiễm trùng. Sự tắc nghẽn của ống mật chủ, hợp nhất với ống tụy ở ruột non, dễ dẫn đến viêm tuỵ.

Vì chức năng chính của túi mật là lưu trữ mật, giúp cơ thể phân hủy thức ăn béo nên khi chúng ta ăn, túi mật giải phóng mật dự trữ của nó vào ống nang. Từ đó chất lỏng đi qua ống mật chủ và vào ruột non để trộn với thức ăn.

Nghiên cứu cho thấy, đứng đầu trong số các thành phần của mật là cholesterol và acid mật. Thông thường, nồng độ acid mật đủ cao để phân hủy cholesterol trong hỗn hợp và giữ nó ở dạng lỏng. Tuy nhiên, nếu một người có chế độ ăn giàu chất béo dễ làm mất sự cân bằng này, khiến gan sản xuất nhiều cholesterol hơn lượng acid mật có thể xử lý.

Sỏi mật.

Kết quả dẫn đến một số cholesterol dư thừa bắt đầu đông đặc thành các tinh thể, hay còn gọi là sỏi mật. Khoảng 80% các loại sỏi mật được gọi là sỏi cholesterol và được tạo ra theo cách này. 20% còn lại bao gồm canxi trộn với sắc tố mật bilirubin, được gọi là sỏi sắc tố. Hồng cầu hình liềm và các rối loạn máu khác, nơi các tế bào hồng cầu bị phá hủy thường có thể dẫn đến sỏi mật sắc tố.

Do chế độ ăn có ảnh hưởng quan trọng đến sức khỏe túi mật nên người bệnh sỏi mật ngoài việc tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sỹ cần thực hiện chế độ ăn uống khoa học: ăn đủ chất, cân bằng, tăng cường thực phẩm giàu chất xơ, ăn vừa phải chất béo, ít cholesterol để giảm nguy cơ hình thành, phát triển sỏi, góp phần tăng hiệu quả điều trị, cải thiện triệu chứng của bệnh.

Thực phẩm nào tốt cho người bị sỏi túi mật?

Người mắc sỏi túi mật không nên loại bỏ hoàn toàn mỡ ra khỏi chế độ ăn. Bởi vì nếu không có mỡ thì dịch mật sẽ bị ứ đọng lại, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mới.

Do đó, thay vì các loại mỡ động vật khó tiêu người bệnh nên bổ sung các thực phẩm giàu chất béo lành mạnh như: bơ, hạt óc chó, dầu oliu, dầu hướng dương, dầu mè.

Ngũ cốc nguyên hạt:

Ngũ cốc. (Ảnh: Getty images)

Ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt đều là những thực phẩm chứa tinh bột nhưng ít làm tăng đường huyết trong máu, từ đó giảm thiểu Cholesterol. Vì vậy những người mắc bệnh sỏi túi mật nên bổ sung ngũ cốc nguyên hạt trong chế độ ăn để hạn chế nguy cơ hình thành sỏi.

Rau xanh, trái cây:

Các loại rau xanh, trái cây giúp cơ thể hòa tan được Cholesterol lắng đọng, từ đó phòng ngừa được tình trạng sỏi hình thành túi mật. Không chỉ vậy nhóm thực phẩm này còn chứa hàm lượng lớn xơ, vitamin giúp người bệnh thoát khỏi chứng táo bón, khó tiêu.

Vì vậy, khi được hỏi đến sỏi túi mật nên ăn gì thì người bệnh không nên bỏ qua các loại rau xanh và trái cây như: cải bó xôi, súp lơ xanh, quả mâm xôi, dâu tây, cam, quýt.

Đạm thực vật:

Protein là thành phần không thể thiếu trong quá trình phát triển mô trong cơ thể. Thịt đỏ sữa động vật là những thực phẩm giàu protein, tuy nhiên chúng chứa nhiều chất béo khiến túi mật hoạt động quá mức.

Bạn nên ưu tiên lựa chọn các thực phẩm giàu đạm có nguồn gốc từ thực vật như các loại rau có màu xanh thẫm, các loại hạt, đậu. Hoặc bổ sung vào chế độ ăn loại thực phẩm chứa đạm ít béo như: thịt nạc, thịt gia cầm bỏ da, cá

Sữa ít béo

Người bệnh sỏi túi mật chỉ nên uống sữa tách béo, sữa làm từ các loại hạt, sữa chua. Bởi vì những sản phẩm này không chỉ giúp người bệnh bổ sung dinh dưỡng mà còn hạn chế lượng Cholesterol.

Những thực phẩm người bệnh sỏi túi mật không nên ăn

Ngoài việc chú trọng đến sỏi túi mật nên ăn gì thì người bệnh cũng nên kiêng kỵ những loại thực phẩm làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

Thực phẩm mỡ

Đồ chiên rán không tốt cho người bệnh sỏi túi mật. (Ảnh: Vietnam)

Giảm bớt mỡ trong khẩu phần ăn, bởi vì Cholesterol là thành phần cấu tạo nên sỏi mật. Việc ăn quá nhiều mỡ sẽ khiến cơ thể phải tiết ra lượng lớn dịch mật để tiêu hóa. Lúc này túi mật sẽ co bóp mạnh gây ra tình trạng đau bụng, khó tiêu.

Điển hình như thịt đỏ, nội tạng, da động vật, lòng đỏ trứng,… đều là những thực phẩm khó tiêu, chứa nhiều chất béo không tốt.

Trong quá trình chế biến, người bệnh nên ưu tiên các phương pháp luộc hấp để giữ nguyên chất dinh dưỡng và hạn chế dầu mỡ.

Bia rượu, càphê, chất kích thích

Ngoài ra, bia rượu, càphê, chất kích thích cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến gan, mật. Nếu sử dụng trong thời gian dài thì gan của người bệnh có nguy cơ bị nhiễm mỡ, từ đó giảm thiểu khả năng tiết mật. Vì vậy, người bệnh không nên sử dụng những sản phẩm này.

Thực phẩm chứa nhiều đường bột

Thực phẩm chứa nhiều đường bột sau khi ăn sẽ làm tăng lượng đường huyết trong máu và gia tăng tình trạng kháng Insulin. Một khi kháng Insulin thì hàm lượng Cholesterol trong cơ thể sẽ tăng lên dẫn đến hình thành sỏi.

Ngoài ra, người bệnh nên uống nhiều nước để đào thải chất độc và tăng cường vận động tránh ứ đọng dịch mật./.