Giải pháp tài chính trong tự chủ đại học

Thực hiện được tự chủ tài chính sẽ giúp các cơ sở giáo dục ĐH khai thác, phát huy tốt các nguồn lực phục vụ cho sự tồn tại, phát triển của cơ sở giáo dục ĐH qua đó góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, uy tín của nhà trường.

Ảnh minh họa/ Internet

Vẫn còn rào cản

Theo GS.TS Hà Thanh Toàn – Hiệu trưởng Trường ĐH Cần Thơ – Luật Giáo dục ĐH năm 2012 đã tạo ra cơ sở pháp lý để các cơ sở giáo dục ĐH (CSGDĐH) tiến tới tự chủ, tuy nhiên trong thời gian qua, bước đầu tổ chức thực hiện tự chủ, hiện trạng cho thấy vẫn còn các bất cập của hệ thống và từ bản thân các CSGDĐH:

Sau 3 năm thực hiện thí điểm tự chủ ĐH, các CSGDĐH đã đạt được một số thành kết quả nhất định, 23 trường được thực hiện thí điểm tự chủ. Kết quả tự chủ bước đầu đã sắp xếp lại bộ máy, thành lập các hội đồng trường, ban hành rất nhiều quy định nội bộ.

GS Hà Thanh Toàn

Các CSGDĐH đã quan tâm đến quy mô, chất lượng đào tạo, đồng thời đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học và phần lớn các trường đã được tổ chức kiểm định. Đặc biệt, hoạt động tự chủ tài chính cũng giúp cho các trường có nguồn lực đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đào tạo, thúc đẩy nghiên cứu khoa học và nâng cao thu nhập cho đội ngũ.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, GS Hà Thanh Toàn cho rằng vẫn còn một số bất cập. Đó là hệ thống văn bản pháp lý chưa hoàn chỉnh, chưa đồng bộ, chưa phù hợp từ các cấp quản lý. Còn nhiều bộ luật, quy định không phù hợp, chưa được chỉnh sửa, bổ sung kịp thời đã dẫn đến hạn chế trong đổi mới ở các CSGDĐH đối với việc thực hiện chủ trương tự chủ.

Các cơ quan chủ quản can thiệp quá sâu vào các hoạt động và quyền tự chủ hoạt động của các CSGDĐH. Cơ chế quản lý theo kiểu “xin cho” từ các cơ quan quản lý nhà nước vẫn còn, CSGDĐH vẫn bị xem như một đơn vị hành chính nhất là trong công tác tài chính, kế hoạch, đầu tư, thanh tra và kiểm toán …

Thực tế, các quy định hiện hành còn nhiều ràng buộc nên rất khó cho các CSGDĐH bứt phá và thực hiện việc tự chủ, như là các hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán đã và đang làm triệt tiêu động lực đổi mới hoạt động hướng tới tự chủ và sáng tạo, không phù hợp cơ chế đổi mới quản lý tài chính công hiện nay.

Các quy định về quản lý tài chính, Nghị quyết số 77/NQ-CP của Chính phủ về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các CSGDĐH công lập giai đoạn 2014 – 2017 là cơ sở để các CSGDĐH xây dựng được cơ chế quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ tài chính, khuyến khích các CSGDĐH công lập được quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong việc lập kế hoạch phát triển trường và chủ động trong tổ chức các hoạt động như đào tạo, khoa học và công nghệ, hợp tác quốc tế, kế hoạch tài chính, tổ chức và nhân sự…

Cần giải pháp đồng bộ

Một số giải pháp thực hiện tự chủ tài chính được GS Hà Thanh Toàn đưa ra. Trong đó có việc đảm bảo và hoàn thiện cơ chế tự chủ cho các CSGDĐH; tổ chức bộ máy, nhân sự theo hướng tinh gọn, hiệu quả; xây dựng các chương trình đào tạo đáp ứng nhu cầu người học và xã hội; đẩy mạnh hoạt động khoa học công nghệ; tăng cường hợp tác quốc tế; quản lý và khai thác hiệu quả cơ sở vật chất và linh hoạt trong hoạt động tài chính.

Ảnh minh họa

GS Hà Thanh Toàn cho rằng, điều quan trọng là các CSGDĐH phải đổi mới đảm bảo cơ cấu nguồn thu ổn định và phát triển đáp ứng yêu cầu triển khai các hoạt động của CSGDĐH. Song song với đổi mới cơ chế phân giao kinh phí, khoán kinh phí, giám sát và kiểm tra thực hành tiết kiệm trong mua sắm, chi thường xuyên… Tìm kiếm, mở rộng và khai thác những nguồn thu tiềm năng khác trong tự chủ.

Riêng về học phí, cần được xác định theo nguyên tắc tính đủ chi phí đào tạo và có tích lũy hợp lý và tối thiểu bằng mức chi phí đào tạo trung bình tính cho một sinh viên hệ chính quy dựa trên cơ sở những điều kiện cần thiết để đảm bảo về chi thường xuyên, có hỗ trợ một phần chi đầu tư phát triển cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng đào tạo trong thời gian tới, bao gồm cả việc thực hiện trách nhiệm xã hội và đối với người học cũng như giảm dần nguồn kinh phí ngân sách Nhà nước cấp trong đào tạo.

Theo giáo dục và thời đại