Giải mã bí ẩn đằng sau cồn cát sa mạc lớn nhất thế giới

Diệp Thảo16:29 06/03/2024

Lần đầu tiên, tuổi đời của một trong những loại cồn cát lớn nhất và phức tạp nhất trên Trái Đất đã được tính toán.

Cồn cát dạng sao, hay còn gọi là cồn cát kim tự tháp, được đặt tên theo hình dạng độc nhất vô nhị của chúng và có độ cao lên tới hàng trăm mét. Loại cồn cát này được tìm thấy ở châu Phi, châu Á và Bắc Mỹ, cũng như trên sao hỏa. Tuy nhiên, cho đến nay, các chuyên gia chưa đưa ra câu trả lời chắc chắn về thời gian hình thành của chúng.

Cồn cát Lala Lallia ở Ma Rốc. Ảnh: BBC.

Gần đây, các nhà khoa học đã khám phá ra một cồn cát tên là Lala Lallia ở Ma Rốc có tuổi đời lên tới 13.000 năm. Tên gọi Lala Lallia (dịch theo ngôn ngữ bản địa nghĩa là “điểm thiêng liêng nhất”) nằm trên sa mạc cát Erg Chebb ở phía Đông Nam Ma Rốc, cao khoảng 100 m so với các cồn cát xung quanh và rộng khoảng 700 m. Sau thời gian hình thành ban đầu, nó ngừng phát triển trong khoảng 8.000 năm, rồi tiếp tục mở rộng diện tích trong vài nghìn năm sau đó.

Video đang HOT

Theo các nhà khoa học, cồn cát dạng sao được hình thành khi những cơn gió ngược chiều đổi hướng. Giáo sư Geoff Duller của Đại học Aberystwyth cho biết, xác định niên đại của những cồn cát này giúp các nhà khoa học có thể phát triển nghiên cứu về thời tiết của niên đại đó.

Thông thường, tuổi đời của các sa mạc đều được ghi chép trong lịch sử địa chất của Trái đất, nhưng tuổi đời của các cồn cát sao vẫn vắng bóng cho đến ngày nay. Giáo sư Duller cho rằng điều này có thể là do kích thước của chúng quá lớn nên các chuyên gia không nhận ra rằng họ đang nhìn vào một cồn cát riêng biệt, thay vì một sa mạc rộng lớn.

“Những phát hiện mới về tuổi đời của những cồn cát này có thể sẽ khiến nhiều người kinh ngạc về cách thức hình thành của chúng. Chúng có thể di chuyển với vận tốc khoảng 50cm mỗi năm”, giáo sư Duller cho biết thêm.

Các nhà khoa học đã sử dụng một kỹ thuật gọi là xác định niên đại phát quang để xác định tuổi đời của cồn cát, dựa trên thời điểm các hạt cát được tiếp xúc lần cuối với ánh sáng ban ngày. Cát được chôn dưới lòng đất càng lâu thì càng tiếp xúc nhiều với chất phóng xạ và tích tụ nhiều năng lượng. Khi các hạt cát được phơi dưới ánh đèn đỏ trong phòng thí nghiệm, chúng giải phóng năng lượng ở dạng ánh sáng và các nhà khoa học có thể tính toán tuổi đời của chúng thông qua cường độ ánh sáng này.

Giáo sư Duller mô tả các hạt khoáng chất trong cát là “những cục pin nhỏ”. Giáo sư Duller cho biết: “Trong phòng thí nghiệm, chúng tôi có thể thấy rõ ánh sáng từ những hạt cát này. Ánh sáng càng mạnh thì tuổi đời các hạt trầm tích càng lớn”.

Khám phá bí mật của những cồn cát hình sao trên Trái Đất

Ngày 4/3, các nhà khoa học đã công bố công trình nghiên cứu chuyên sâu đầu tiên về cồn cát hình sao trên sa mạc, trong đó cho thấy cấu trúc bên trong của những đặc điểm địa chất này cũng như quá trình hình thành của chúng.

Cồn cát Lala Lallia cao khoảng 100 m so với các cồn cát xung quanh và rộng khoảng 700 m, chứa hơn 5 triệu tấn cát. Ảnh: Reuteurs

Cồn cát hình sao được xem là một trong số kỳ quan của sa mạc. Đó là những khối cát hình kim tự tháp cao tới 300 m và nhìn từ trên cao xuống chúng giống các ngôi sao.

Nghiên cứu trên tập trung vào một cồn cát sao ở miền Đông Maroc có tên là Lala Lallia, theo ngôn ngữ Berber địa phương có nghĩa là "điểm thiêng liêng cao nhất". Cồn cát này nằm trên sa mạc Sahara ở Erg Chebbi, một khu vực nhiều đụn cát được tạo ra bởi gió sa mạc, cách thị trấn Merzouga khoảng 5 km, gần biên giới với Algeria. Cồn cát Lala Lallia cao khoảng 100 m so với các cồn cát xung quanh và rộng khoảng 700 m, chứa hơn 5 triệu tấn cát.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng radar xuyên đất để quan sát bên trong cồn cát, cùng phương pháp xác định niên đại phát quang để xác định thời gian hình thành Lala Lallia. Xác định niên đại phát quang là phương pháp dựa trên lượng năng lượng mắc kẹt bên trong các hạt cát. Kết quả cho thấy quá trình hình thành cồn cát Lala Lallia kéo dài trong 900 năm, với khoảng 6.400 tấn cát được tích lũy mỗi năm nhờ gió không ngừng thổi qua sa mạc.

Thông qua việc sử dụng radar xuyên đất, các nhà khoa học đã phát hiện cách thức các lớp bên trong cồn cát Lala Lallia được tạo thành theo thời gian thông qua việc tích tụ cát và sự tương đồng giữa các phần cấu trúc bên trong cồn cát này với các cồn cát khác.

Nhà nghiên cứu trầm tích đồng thời là đồng tác giả nghiên cứu Charlie Bristow thuộc Đại học Birkbeck - Đại học London (Anh) cho biết các cồn cát được hình thành ở những khu vực có hình thái gió phức tạp, tức là gió thổi từ các hướng khác nhau. Các nhà nghiên cứu cũng xác định cồn cát Lala Lallia đang di chuyển về phía Tây với tốc độ khoảng 0,5 m mỗi năm.

Cồn cát sao chiếm chưa tới 10% số cồn cát trên các sa mạc trên Trái Đất và là những cồn cát cao nhất, vượt qua các cồn cát khác như cồn cát barchan hình lưỡi liềm và cồn cát tuyến tính. Cồn cát sao cũng được phát hiện trên Sao Hỏa và trên mặt trăng Titan của Sao Thổ.

Những cồn cát sao lớn nhất Trái Đất được tìm thấy ở sa mạc Badain Jaran ở miền Tây Trung Quốc. Ngoài ra, các cồn cát sao còn tồn tại ở nhiều nơi, trong đó có Biển cát Namib ở Namibia, các khu vực cồn cát lớn tại Algeria như Grand Erg Oriental và Grand Erg Occidental và Rub' al Khali ở Saudi Arabia.

Dù hiện có nhiều cồn cát được biết đến, song chỉ có 1 cồn cát cổ đại được phát hiện dưới dạng sa thạch, có niên đại khoảng 250 triệu năm trước đây, ở Scotland. Các nhà nghiên cứu cho biết việc tìm hiểu cấu trúc bên trong các cồn cát có thể giúp các nhà địa chất xác định thêm tàn tích sa thạch của các cồn cát sao cổ đại.

Bí ẩn 'khu rừng quỷ' nằm trong sa mạc lớn nhất Trung Quốc Là sa mạc lớn nhất Trung Quốc hiện nay, từ lâu, Taklimakan ẩn chứa rất nhiều bí ẩn trong số đó có "Khu rừng quỷ". Khu rừng quỷ là nơi nằm ẩn sâu trong sa mạc Taklimakan,Tân Cương, Trung Quốc. Cây cối ở đây bị khô héo trong suốt hàng nghìn năm. Trước đây, Khu rừng quỷ từng là một nơi rất xanh...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Chủ đề: châu á bắc mỹ trái đất châu phi. sa mạc sao hỏa giải mã bí ẩn cồn cát

Xem thêm Share

Xem nhiều

Vụ nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long: Làm rõ có hay không hành vi cố ý không khởi tố09:10

Clip hot: Miu Lê mắng thẳng mặt hội thanh niên coi thường cựu chiến binh, 1 câu nói khiến hàng triệu người vỗ tay00:37

Vụ 'đóng đủ tiền mới cấp cứu': Bệnh nhi chấn thương rất nặng08:26

Hòa Minzy nói gì khi Võ Hạ Trâm hát ở đại lễ diễu binh 30/4?06:43

Võ Hạ Trâm chính thức lên tiếng khi bị so sánh với Duyên Quỳnh, thái độ thế nào mà được ủng hộ?06:43

Vụ nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long: Người mẹ nói về buổi làm việc mới nhất với CQĐT11:20

Vụ nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long: 2 biên bản hiện trường có sự khác biệt?11:28

Hình ảnh lạ của những chú ngựa trong dàn kỵ binh sau khi hoàn thành nhiệm vụ đại lễ 30/401:17

Cảnh quay sốc nhất Lật Mặt 8: Nước lũ cuốn trôi thiết bị, Lý Hải liều mình lao vào nguy hiểm05:58

Khán giả tranh luận ca sĩ hát 'Viết tiếp câu chuyện hòa bình', nhạc sĩ nói gì?02:20

Toàn cảnh vụ tai nạn khiến nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long11:00

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Người đàn ông bị rắn cắn hơn 200 lần

19:32:38 04/05/2025

Các nhà khoa học cho biết máu của một người đàn ông Mỹ chịu đựng hơn 200 vết rắn cắn và tự tiêm nọc rắn trong gần 20 năm đã tạo ra loại thuốc giải độc chưa từng có .

Loài cây kỳ lạ có khả năng 'gọi sét' để tiêu diệt đối thủ cạnh tranh

19:30:46 04/05/2025

Không sở hữu gai nhọn, không chứa chất độc, cũng không phát triển rễ để chèn ép các loài cây khác, nhưng cây tonka vẫn có thể âm thầm loại bỏ những đối thủ cạnh tranh bằng một chiến thuật sinh tồn kỳ dị

Loài động vật sở hữu cơ chế não bộ tạo ngôn ngữ giống con người một cách đáng kinh ngạc

19:27:53 04/05/2025

Không chỉ nổi tiếng với khả năng bắt chước giọng nói, loài vẹt đuôi dài (budgerigar) còn khiến giới khoa học bất ngờ khi sở hữu bộ não có cơ chế tạo ngôn ngữ tương đồng với con người

Gene 'lạ' giúp hải nữ Jeju lặn sâu 10 m đến 80 tuổi

19:26:49 04/05/2025

Một nghiên cứu mới công bố tiết lộ bí mật giúp các hải nữ (haenyeo) tại đảo Jeju, Hàn Quốc duy trì khả năng lặn biển đến 80 tuổi trong điều kiện khắc nghiệt.

Khoảnh khắc thiên nhiên, 'mùa yêu chim Trảu'

10:26:42 04/05/2025

Trong đó có Trảu đuôi xanh hay còn gọi là Trảu ngực nâu, với tên khoa học Blue-tailed Bee-eater. Đây là loài chim khá hiếm, chỉ sống ở các vùng đất giồng ven biển.

Hàng trăm chú chó dachshund săn đuổi kỷ lục ở Hungary

16:54:21 03/05/2025

Hàng trăm chú chó dachshund đã tụ tập tại Công viên thành phố Budapest, Hungary và đi dạo theo một vòng dài, ồn ào dưới ánh nắng mùa Xuân...

"Kẻ trộm ninja" sa lưới sau hàng chục lần gây án, cảnh tượng lúc bị bắt khiến không ai nhịn được cười

14:04:40 03/05/2025

Sau hơn 20 lần thực hiện đủ các vụ trộm cắp mà vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật, cuối cùng kẻ trộm tinh quái này cũng sa lưới.

Đang dọn gầm giường, cụ ông "sốc ngang" khi thấy "báu vật" vàng 6 tỷ đồng

13:55:16 03/05/2025

Cụ ông phát hiện kho báu vàng trị giá 6 tỷ đồng vứt lăn lóc dưới gầm giường thu hút sự chú ý của nhiều người. Cụ thể, một cụ ông giấu tên đã nghỉ hưu sống ở Somerset, Anh, vào năm 2016, đã phát hiện một vương miện Hy Lạp cổ đại 2.300 nă...

Cô gái 22 tuổi tiết kiệm 1,3 tỷ đồng trong 2 năm nhờ nhặt rác

10:20:46 03/05/2025

Melanie Diaz (22 tuổi, Tampa, Florida, Mỹ) bắt đầu việc bới rác từ năm 2023, sau khi xem các video về những người thu gom đồ từ rác thải thương mại và dân cư.

Kỳ lạ bộ tộc bắt phụ nữ bịt lỗ mũi để bớt đẹp

10:18:17 03/05/2025

Những người phụ nữ thuộc bộ tộc Apatani ở Ấn Độ tự huỷ hoại nhan sắc của mình bằng cách nhét những đồng xu lớn vào mũi.

Vì sao chó nghe và hiểu khi chủ nhân gọi tên?

18:39:44 02/05/2025

Việc một chú chó phản ứng khi nghe tên không đơn thuần là phản xạ - đó là kết quả của nhiều năm tiến hóa và tình cảm được nuôi dưỡng từng ngày.

Hình ảnh lạ xuất hiện giữa đại dương khiến các nhà khoa học đau đầu: Bí mật là gì?

11:06:52 02/05/2025

Dù đã nghiên cứu hàng thập kỷ, các nhà khoa học vẫn liên tục phát hiện ra những hiểu biết mới về cách thức hoạt động và tương tác của các yếu tố trong lòng đại dương.