Giải bài toán nói ngọng “l”, “n” từ góc độ chuyên gia

“Hiện tng bất bình thng ngi ta thng quy gọi là ngọng là phát âm l và n. Chẳng hạn, “Đi Hà Nội mua cái nồi nấu cơm np” sẽ phát âm thành “Đi Hà Lội mua cái lồi lấu cơm lp”. Toàn bộ âm n c phát âm thành l và ngc lại”.

PGS.TS Phạm Văn Tình – giảng viên kiêm nhiệm khoa Ngôn Ngữ học trng ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia Hà Nội), Ph Tổng biên tập Tạp chí Từ iển học và Bách khoa th chia sẻ với Dân trí xung quanh về việc một số học sinh các huyện ngoại thành Hà Nội phát âm l và n sai.

Hiện nay việc phát âm cha chuẩn không phải chỉ Hà Nội mà các ịa phơng khác vẫn c tình trạngy. Theo PGS ây c phải xuất phát từ tính ịa phơng hay do một nguyên nhâno khác tác ộng vào dẫn n phát âm sai?

PGS.TS Phạm Văn Tình: Ting Việt ni chung hiện nay mình ã c dạng chuẩn bao gồm chuẩn từ vựng và chuẩn phát âm. Tuy nhiên ối với các vùng miền vẫn c sự khác nhau ngi ta gọi là phơng ngữ. Khác biệty c là về từ ngữ và cũng c cả về phát âm. Về gc ộ ngữ pháp không khác nhau nhiều lắm và chúng ta cũng kh nhận ra.

Theo quan iểm của tôi cách phát âm của các vùng miền khác nhau làn bình thng. Chẳng hạn nh nu chúng ta so sánh ngi Hà Nội và ngi miền Nam sẽ nhận thấy rõ iềuy. Ví dụ ngi Hà Nội sẽ phát âm là “vui vui quá i mất” ngi miền Nam sẽ phát âm là “zui zui quá i mất”. Nu so với chuẩn rõ ràch phát âm của ngi miền Nam là không úng.

PGS.TS Phạm Văn Tình.

Ngoài Bắcy cũng c một số vùng phát âm n khác. Chẳng hạn nh vùng Hải Hậu (Nam Định) ngi ta lại phát âm tr thành t, ví dụ con trâu trắng sẽ phát âm là con tâu tắng. Còn Hà Tây cũ ngi ta c bỏ i một số thanh iệu, ví dụ “buổi chiều” sẽ phát âm thành “buổi chiêu”, “con bò vàng” sẽ phát âm là “con bo vang”…

Nhng c một hiện tng bất bình thng mà ngi ta thng quy gọi là ngọng chính là phát âm l và n. Kiểu phát âm saiy thng gây cho cảm giác ngi nghe thấy lạ nhất thậm chí là “hơi quê”. Chẳng hạn nh, “Đi Hà Nội mua cái nồi nấu cơm np” sẽ phát âm thành “Đi Hà Lội mua cái lồi lấu cơm lp”. Toàn bộ âm n sẽ c phát âm thành l và ngc lại. Điều áng chú ý là c ngi ni c cả âm l và n nhng họ lại thng hay lẫn lộn, không phân biệt c. Đây là lỗi sai rất cơ bản trong khi dạy phát âm và cần phải c uốn nắn kịp thi.

Theo tôi nguyên nhân ây là do thi quen của một vùng miềno . Khi ã tr thành thi quen ngi ta không nhận ra c sự bất bình thng. Thật ra họ vẫn giao tip c với nhau mà không c tr ngại gì cả và chỉ khi c một ngio lẫn vào cộng ồng của họ mới phát hiện ra c sự phát âm không bình thng và mới ánh giá là ngọng.

Còn xét về mặt vô thanh và hữu thanh hai phụ âm l và n c những luật tráo ổi c cho nhau. Bộ máy cấu âm của chúng ta ôi khi vẫn hay bị chệch ối với hai phụ âmy. Ngay cả những ngi không bị ngọng ôi khi vẫn bị nhầm. Chính vì việc chệch nhng nhng không c sự uốn nắn sẽ tr thành thi quen.

Các bạn nên nhớ, ngày xa c những cộng ồng tồn tại một cách khá là khép kín. N c nằm trong một làng hay một không gian ịa lýo , tự cung tự cấp và không c giao lu mấy. Cho nên việc hòa ồng với các vùng miền khác về mặt ngôn ngữ là ít vì th n c bảo lu trong một thi gian dài. Còn bây gi hiện tng phát âm sai l và n lan tỏa i nhng do c sự hòa ồng giữa các vùng miền nên việc ngọng cũng giảm i nhng n vẫn tồn tại một số ngi.

Đ là về mặt phát âm nhng thực t vẫn c ngi khi vit cũng vẫn nhầm lẫn hai phụ âm l và n. PGS ánh giá nh tho về hiện tngy?

Cái là thái ộ của ngi khi vit chính tả, ây là câun của chữ vit mà n liên quan n văn ha. Chính tả n cũng òi hỏi anh cần c một nhận thức về cách ghi các từ ngữ và cũng mang thi quen của tính văn ha. Thật ra Ting Việt của chúng ta là một thứ chữ ghi và sử dụng văn tự chữ cái la tinh. Chúng tao ọc th ấy và chính iều mà hiện nay cũng c nhiều iểm bất h về nguyên âm và phụ âm.

Để giải quyt bài toán phát âm sai l, ny chúng ta cần phải c yu tốo tha PGS?

Trớc ht phải là ý thức của ngi ni. Chỉ khi ngi ta nhận diện ra c cái lỗi là nặng về mặt phát âm và trong giao tip cộng ồng là kh chấp nhận c, tạo ra những hiệu ứng không hay trong giao tip mới sửa c. Khi ngi ta ã nhận diện ra rồi với tác ộng của cộng ồng, của những ngi xung quanh sẽ giúp cho họ khắc phục lỗi .

Thông thng khi ã phát âm sai quen rồi việc sửa gặp rất nhiều kh khăn. Bi bộ máy cấu âm của họ phải luôn phải thay ổi chuyển cách ni. Bên cạnh , trong ầu họ luôn tồn tại một ý nghĩ thng trực rằng với những từ nh th phải nhận diện ra c âu là úng, âu là sai. Ni tm lại, ể sửa c lỗi phát âm l, n phụ thuộc vào bản thân và yu tố cộng ồng.

Tôi cũng xin lu ý, việc sửa phải n cấp tiểu học, thậm chí là cấp dới hơn nữa và càt. Thi quen ngôn ngữ hình thành từ khi còn rất bé sau ịnh hình phát triển dần lên. Thng một ứa bé từ khi bắt ầu ni cho n 5 tuổi ã hình thành c một ngữ năng nhất ịnh về từ ngữ, cách ni năng và cách phát âm. Nu không uốn nắn ngay từ ầu việc phát âm sai sẽ làm ảnh hng rất lớn ối với cộng ồng của n.

C ý kin cho rằng, việc các trng s phạm (SP) tip nhận những sinh viên (SV) ni ngọng sau họ lại ứng giảng dạy cho HS kh giải quyt c bài toány. Đồng ý là chúng ta phải sửa lỗiy càm, càt nhng nu GV không “chuẩn” vấn ề lại càng tệ hại hơn?

Hiện nay ối với các trng SP nguồn ầu vào rất a dạng. Chính vì th không tránh khỏi ngôn ngữ, phơng ngữ vùngy vùng kia. Tuy nhiên khi SV ã vào môi trng SP họ sẽ ý thức c, phân biệt c âu là dạng chuẩn. Khi tham gia cộng ồng mới a số họ hòa ồng c.

Còn nu họ ã c thi quen và ã ni sai quá nặng khi vào học hành chắc chắn thầy cô sẽ uốn nắn. Troc môn học của SV các trng SP luôn c môn chuẩn ha về mọi mặt: chuẩn ha về phoch giảng dạy, chuẩn ha về mặt ngôn từ… Do nu c ý thức chắc chắn SV sẽ iều chỉnh c nên chúng ta không cần phải lo lắng về mặty.

Xin cảm ơn PGS!

Theo DT