Giá xăng quá cao khiến chính phủ các nước nghi ngờ và điều tra các công ty dầu
Các chính phủ đang cắt giảm thuế xăng dầu để hạ giá. Vậy tại sao người mua xăng vẫn phải trả số tiề.n cao kỷ lục để đổ xăng?
Bảng giá nhiên liệu tại một trạm đổ xăng ở Staffordshire, Anh. Ảnh: Qz
Theo trang Quartz, ở Đức và Anh, các công ty nhiên liệu đang phải đối mặt với các cuộc điều tra mới của chính phủ để xác định xem giá nhiên liệu cao có phải là kết quả của các hành vi chống cạnh tranh hay không. Đây chính là cuộc điều tra mà Tổng thống Mỹ Joe Biden đã yêu cầu Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ tiến hành vào mùa thu năm ngoái và cuộc điều tra vẫn đang diễn ra.
Cả ba quốc gia nói trên đang quay cuồng vì cú sốc giá xăng dầu tăng cao sau chiến tranh Nga-Ukraine. Cuối tuần qua, giá trung bình một gallon (3,78 lít) xăng ở Mỹ lần đầu tiên trong lịch sử vượt mức 5 USD. Tại Anh, giá xăng cũng lập kỷ lục khi đạt 8,54 USD/gallon.
Việc tăng giá quá cao này đã khiến các chính phủ hành động. Đức muốn trao cho các cơ quan quản lý cạnh tranh quyền lực mạnh mẽ để xử lý các công ty nhiên liệu không chuyển bớt lợi nhuận cho người tiêu dùng sau khi được cắt giảm thuế khẩn cấp. Đức đã cắt giảm thuế nhiên liệu 30 xu/lít xăng kể từ ngày 1/6, tạo ra khoản tiề.n khoảng 3,1 tỷ USD nhưng không khiến giá xăng sụt giảm tương ứng. Trong một cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh, ông Robert Habeck, Bộ trưởng Kinh tế Đức, đã kêu gọi sửa đổi luật chống độc quyền theo hướng mạnh mẽ hơn.
Tất nhiên, các công ty dầu mỏ có thể tuyên bố rằng khoản giảm thuế đã không thể nào bù nổi chi phí sản xuất và vận chuyển xăng.
Video đang HOT
Do đó, một phần trong cuộc điều tra của chính phủ Đức sẽ liên quan đến điều tra các công đoạn lọc dầu và bán buôn của lĩnh vực xăng dầu, để xác định xem liệu chi phí leo thang có thực sự là nguyên nhân dẫn đến giá xăng tăng vọt hay không.
Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường của Anh (CMA) cũng đang bắt đầu một cuộc điều tra tương tự. Chính phủ Anh đã cắt giảm thuế nhiên liệu vào tháng 3, trong thời hạn 12 tháng, có giá trị lên tới tổng cộng khoảng 5 tỷ bảng Anh. Tuy nhiên, như ông Kwasi Kwarteng, Bộ trưởng Kinh doanh, đã báo cáo với CMA: “Người dân Anh thực sự thất vọng rằng gói trị giá 5 tỷ bảng dường như không phải lúc nào cũng làm giảm giá xăng và rằng ở một số các thị trấn, giá xăng vẫn cao hơn so với các thị trấn lân cận”.
Mặc dù Chính phủ Đức đã hứa sẽ phạt tiề.n nếu phát hiện ra bất kỳ hoạt động chống cạnh tranh nào, nhưng những cuộc điều tra như vậy hiếm khi dẫn đến hành động trừng phạt nghiêm khắc. Các công ty không thể bị buộc phải chuyển lợi nhuận có được từ cắt giảm thuế cho khách hàng. Các cơ quan giám sát cạnh tranh chỉ có thể điều tra nếu các công ty dầu mỏ đang thông đồng để giữ giá cao một cách giả tạo, mà điều này khó chứng minh.
Trong khi đó, vào giai đoạn đầu của đại dịch COVID-19, giá dầu đã lao dốc do nhu cầu giảm mạnh, xong giá mặt hàng này đã tăng lên khi thế giới nối lại hoạt động kinh tế. Giá dầu tăng mạnh hơn sau cuộc khủng hoảng Ukraine, kéo theo các lệnh trừng phạt nhằm vào Nga – một nhà sản xuất dầu mỏ chính. Xu hướng giá dầu tăng ổn định trở lại đã kéo theo giá xăng tăng lên.
Giá một thùng dầu thô tại London (Anh) và New York (Mỹ) đều khoảng hơn 120 USD. Theo số liệu của chính phủ, nhìn chung giá năng lượng của Mỹ trong tháng 5 đã tăng gần 35% so với cùng kỳ năm 2021. Điều này đã đẩy giá tiêu dùng tại Mỹ trong tháng 5 tăng 8,6% so với cùng kỳ năm trước và là mức cao kỷ lục trong 40 năm.
Trong bối cảnh giai đoạn nghỉ hè đang cận kề, người dân Mỹ, vốn ưa chuộng du lịch bằng xe hơi, sẽ chứng kiến giá năng lượng tiếp tục tăng cao. Điều này sẽ gây thêm áp lực cho người tiêu dùng, vốn đang phải vật lộn với chi phí thực phẩm, nhà ở, ô tô và dịch vụ y tế leo thang. Đây có thể là tin xấu với Tổng thống Mỹ Joe Biden khi chỉ còn 5 tháng nữa là diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ quan trọng. Trong cuộc bầu cử Quốc hội Mỹ vào tháng 11/2021, các cuộc thăm dò cho thấy kinh tế, lạm phát và giá xăng cao là những vấn đề quan tâm hàng đầu của cử tri.
Chuyên gia dự báo tác động của khủng hoảng Ukraine đối với kinh tế Mexico
Cuộc khủng hoảng Ukraine sẽ để lại những hậu quả địa chính trị và kinh tế to lớn trên toàn thế giới, đó là điều không phải bàn cãi.
Mặc dù Mexico nằm cách xa "tâm bão", giới chuyên gia cảnh báo những tác động này có thể nhanh chóng vượt qua Đại Tây Dương.
Một trạm xăng tại Mexico City, Mexico, này 20/4/2020. Ảnh: AFP/TTXVN
Ignacio Martinez Cortes, chuyên gia Phòng thí nghiệm Phân tích Thương mại, Kinh tế và Kinh doanh (LACEN) của Đại học Tự trị Quốc gia (UNAM), nhận định giá xăng và tất cả các dẫn xuất từ dầu mỏ sẽ tăng vọt vì Nga và Ukraine giữ vai trò chủ chốt trên thị trường năng lượng quốc tế. Tuy nhiên, giá dầu thô tăng sẽ có lợi cho tập đoàn dầu khí quốc gia Pemex.
Mặc dù vậy, theo ông Cortes, tuy Mexico là một trong những nước xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới, song khả năng giá nhiên liệu tăng vọt sẽ gây thiệt hại cho một quốc gia không đủ năng lực lọc dầu và sản xuất xăng hoặc diesel như Mexico.
Chuyên gia này nhấn mạnh: "Điều này có nghĩa là, những gì Mexico thu được từ xuất khẩu dầu thô sẽ không đủ bù đắp cho nhập khẩu các loại nhiên liệu có giá cao hơn". Theo ông Cortes, khi phải trả nhiều tiề.n hơn để nhập khẩu xăng dầu, chính phủ sẽ ngưng trợ cấp Thuế Sản xuất và Dịch vụ Đặc biệt (IEPS), và người tiêu dùng sẽ là đối tượng chịu thiệt nhất.
Chia sẻ quan điểm trên, Tổng giám đốc Viện Phát triển Công nghiệp và Tăng trưởng Kinh tế (IDIC) Jose Luis de la Cruz nhận định cuộc khủng hoảng Ukraine sẽ ảnh hưởng đến Mexico trên nhiều phương diện, đầu tiên là giá xăng dầu tăng sẽ tác động ngay lập tức đến hàng loạt lĩnh vực, như giao thông vận tải, thương mại và sản xuất.
Thứ hai, áp lực lên tỷ giá hối đoái có thể gia tăng, khi hầu hết các đồng tiề.n đều mất giá so với đồng USD, và đồng peso cũng không phải ngoại lệ, khiến lạm phát trong nước càng trầm trọng hơn.
Thứ ba, tình hình bất ổn sẽ khiến các thị trường chứng khoán sụt giảm, trong đó có thị trường Mexico.
Ông de la Cruz nhấn mạnh, do Nga và Ukraine đóng vai trò nguồn cung ngũ cốc và năng lượng cho Liên minh châu Âu (EU), cuộc khủng hoảng có thể khiến nền kinh tế khu vực chững lại, thậm chí rơi vào suy thoái nếu kéo dài. Điều này sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của Mexico sang EU, cũng như xuất khẩu của Mỹ, qua đó gián tiếp tác động đến sản xuất của Mexico.
Trong khi đó, Tổng giám đốc Hội đồng Doanh nghiệp về Ngoại thương, Đầu tư và Công nghệ (Comce) Fernando Ruiz Huarte cho rằng hiện vẫn chưa thể tính toán được mức độ và thời gian diễn ra xung đột. Bên cạnh đó, Mexico cũng có nhiều thị trường xuất nhập khẩu để thay thế, do đó còn quá sớm để xác định cụ thể mức độ tác động của cuộc khủng hoảng Ukraine đối với nền kinh tế.
Vì sao chênh lệch giá xăng giữa các bang tại Mỹ lên tới gần 2 USD/gallon? Thuế xăng dầu, mức độ sẵn có về cơ sở hạ tầng năng lượng, chi phí nhân công và giá bất động sản là các nhân tố quyết định khác biệt về giá xăng dầu tại các bang ở Mỹ. Giá xăng tại Mỹ đang đứng ở mức kỉ lục, với mức giá trên 6,4 USD/gallon ở một số bang. Ảnh: Getty Images...