Gần 1.000 năm khoa cử Việt Nam qua di sản tư liệu thế giới
Qua mộc bản, châu bản triều Nguyễn và 82 bia tiến sĩ, quan điểm về giáo dục, khoa cử của các vương triều được thể hiện rõ.
Bản tấu của Bộ Lễ về việc cấp ngựa cho tân tiến sĩ vinh quy năm Tự Đức thứ 4 (1851) trong Châu bản triều Nguyễn – Tự Đức tập 28. Bản tấu này được trưng bày tại triển lãm “Khoa cử Việt
Lịch sử nền giáo dục và khoa cử Việt Nam với những quan điểm của nhà nước, chế độ thi cử hay danh nhân khoa bảng được tái hiện một phần ở triển lãm “Khoa cử Việt Nam xưa trong Di sản tư liệu thế giới”, diễn ra tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hà Nội. Triển lãm kéo dài từ 5/3 đến 5/4, trưng bày hơn 50 tài liệu thuộc ba di sản tư liệu thế giới được UNESCO vinh danh là Mộc bản triều Nguyễn, Châu bản triều Nguyễn và 82 bia tiến sĩ Văn Miếu – Quốc Tử Giám.
Gần 1.000 năm khoa cử Việt Nam
Lịch sử khoa cử Việt Nam đã trải qua gần 1.000 năm, mở đầu bằng khoa thi Tam trường để chọn Minh kinh bác học vào năm 1075 dưới triều vua Lý Nhân Tông và kết thúc vào năm 1919 đời vua Khải Định.”Ông Trạng khai khoa, người đỗ đầu kỳ thinày là Lê Văn Thịnh, người làng Bảo Tháp, xã Đông Cứu (nay thuộc huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh).
Về việc này, mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục đang được trưng bày tại triển lãm “Khoa cử Việt Nam xưa trong di sản tư liệu thế giới” có đoạn: “Thi Tam trường để chọn Minh kinh bác học: Tuyển lấy những người minh kinh bác học và thi nho học bằng ba kỳ thi. Lê Văn Thịnh đỗ đầu, được lựa vào hầu vua học tập. Khoa cử nước ta bắt đầu từ đấy”.
Năm 1195, nhà Lý tiếp tục cho mở khoa thi Tam giáo (Nho giáo, Phật giáo, Đạo giáo) để chọn người hiền tài giúp nước.
Đến triều Trần, chế độ khoa cử phát triển, các khoa thi tổ chức đều đặn và được quy định rõ ràng. Năm 1232, vua Trần Thái Tông cho mở khoa thi Thái học sinh để chọn Đệ nhất giáp, Đệ nhị giáp và Đệ tam giáp.
Video đang HOT
Tại khoa thi Thái học sinh năm 1247, nhà Trần đặt ra danh hiệu Tam khôi gồm trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa. Người đỗ đầu khoa thi này là Nguyễn Hiền, mới 13 t.uổi. Ông là trạng nguyên trẻ t.uổi nhất trong lịch sử khoa cử Việt Nam.
Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục ghi chép rõ về việc này: “Trước đây, thi lấy học trò đỗ, chỉ chia hạng giáp, hạng ất để phân biệt người đỗ cao, đỗ thấp. Nay mới đặt ra Tam khôi, lấy Nguyễn Hiền đỗ trạng nguyên, Lê Văn Hưu đỗ bảng nhãn, Đặng Ma La đỗ thám hoa. Còn 48 người đỗ thái học sinh đều được xuất thân theo thứ tự trên dưới khác nhau”.
Năm 1396, vua Trần Thuận Tông đặt lệ thi Hương đầu tiên để lấy đỗ cử nhân, năm trước thi Hương, năm sau thi Hội ở kinh đô.
Kỳ thi Hương được tổ chức tại các trường thi ở nhiều tỉnh thành. Để được dự thi Hương, các nho sinh phải trải qua kỳ thi khảo hạch ở địa phương nhằm giảm bớt những người chưa thực sự đủ năng lực, đức hạnh. Người đỗ đầu thi Hương được gọi là Hương cống và được phép tham dự thi Hội.
Kỳ thi Hội được tổ chức ba năm một lần ở cấp trung ương do bộ Lễ chủ trì. Người đỗ đầu thi Hội được gọi là Hội nguyên.
Thi Đình là kỳ thi cao nhất được tổ chức tại sân đình nhà vua. Đề thi do nhà vua trực tiếp ra và sau khi hội đồng giám khảo hoàn thành việc chấm bài, cân nhắc điểm số, chính vua tự tay phê lấy đỗ. Người đỗ đầu thi Đình được gọi là Đình nguyên. Ai đỗ đầu cả ba kỳ thi Hương, Hội, Đình được gọi là Tam nguyên.
Bia tiến sĩ, hình thức lưu danh bậc hiền tài
Vào năm 1484, dưới thời Lê, cùng chủ trương đề cao Nho học và tôn vinh bậc tri thức Nho học đỗ đại khoa, vua Lê Thánh Tông đã xuống chiếu cho dựng Bia tiến sĩ trong Văn Miếu khắc tên những người đỗ tiến sĩ kể từ khoa thi năm 1442. Mỗi khoa thi là một tấm bia đặt trên lưng rùa, không chỉ lưu danh người hiền tài giúp nước mà còn thể hiện quan điểm của từng triều đại với khoa cử.
Bia tiến sĩ khoa thi năm Nhâm Tuất (1442). Ảnh: Văn Miếu – Quốc Tử Giám
Bài ký bia tiến sĩ khoa thi năm Nhâm Tuất (1442) dưới triều vua Lê Thái Tông có ghi: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia. Nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh. Nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần kíp”.
Bài ký bia tiến sĩ khoa thi năm Giáp Thìn (1664) dưới triều vua Lê Huyền Tông viết: “Khoa cử đặt ra cốt để thu hút hiền sĩ, vời đón anh tài. Các bậc đế vương từ xưa không vị nào không mượn dùng phép ấy để kén chọn kẻ sĩ làm công cụ cho nền trị bình”.
Các tiến sĩ có tên niêm yết trên bảng vàng sẽ được ban yến tiệc trong cung, được bệ kiến hoàng thượng, thưởng ngoạn cảnh đẹp tại vườn ngự uyển, cưỡi ngựa dạo khắp kinh thành, rồi vinh quy bái tổ. P.hần t.hưởng cao quý nhất cho tiến sĩ là được khắc tên vào bia đá đặt ở Văn Miếu để lưu danh muôn đời.
Theo VNE
Tiến sĩ ĐH Công nghiệp TP HCM xin rút khỏi danh sách ứng viên phó giáo sư
Một công trình nghiên cứu khoa học cấp trường của TS Đặng Công Tráng và hai cộng sự b.ị t.ố cáo sao chép luận văn.
Đại học Công nghiệp TP HCM. Ảnh: Mạnh Tùng.
Chiều 2/3, TS Nguyễn Thiên Tuế, Hiệu trưởng Đại học Công nghiệp TP HCM, cho biết TS Đặng Công Tráng - Trưởng khoa Luật trường này - vừa có email xin rút khỏi danh sách đạt tiêu chuẩn chức danh phó giáo sư năm 2017.
"Hiện ông Tráng có việc riêng nên chưa thể gửi bằng văn bản. Khi nào nhận được đơn này, chúng tôi sẽ họp và có công văn báo cáo Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước", ông Tuế nói.
Động thái này của TS Tráng diễn ra sau khi đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường năm 2017 "Hoàn thiện quy định của pháp luật về bán hàng đa cấp ở Việt Nam" do ông chủ trì b.ị t.ố cáo sao chép luận văn thạc sĩ.
"Đại diện nhóm thừa nhận có sai sót khi trích dẫn các nguồn tài liệu. Tỷ lệ sao chép bao nhiêu, Hội đồng khoa học cấp cơ sở sẽ rà soát và đưa ra kết luận. Tuần sau, chúng tôi sẽ họp kiểm điểm với nhóm nghiên cứu này, đồng thời sẽ trình ra Hội đồng kỷ luật nhà trường", Hiệu trưởng Tuế cho hay.
Ngoài ông Tráng, nhóm nghiên cứu đề tài còn có TS Vũ Thế Hoài và Ths Nguyễn Thị Hải Vân - đều công tác tại đại học này. Đại diện nhóm nghiên cứu đã xin trường hủy bỏ đề tài, trả lại t.iền nghiên cứu khoa học đã được cấp.
Gửi thư đến PV, một giảng viên đại học cho biết thông qua hoạt động nghiên cứu chuyên môn, ông phát hiện công trình của nhóm TS Tráng sao chép luận văn thạc sĩ luật học "Hoàn thiện pháp luật về bán hàng đa cấp tại Việt Nam theo kinh nghiệm một số nước trên thế giới", chuyên ngành Luật kinh tế, khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2014.
Ngoài ra, tiểu mục "1.1.2. Đặc điểm của bán hàng đa cấp" trong đề tài nghiên cứu của nhóm TS Tráng sao chép lại bài viết "Hành vi bán hàng đa cấp bất chính theo Luật cạnh tranh năm 2004 và kiến nghị" đăng trên mục Nghiên cứu - trao đổi của Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp ngày 28/3/2017.
Tiểu mục "3.3. Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về bán hàng đa cấp" của nhóm ông Tráng được giảng viên trên chỉ ra là sao chép bài viết "Hoan thiên phap luât nhăm quan ly hiêu qua hoat đông ban hang đa câp" đăng trên tạp chí Dân chủ và Pháp luật.
"Vì sao một công trình như vậy lại có thể vượt qua tất cả cửa thẩm định nghiêm ngặt như Hội đồng khoa học cấp trường, Hội đồng chức danh giáo sư cơ sở, Hội đồng ngành luật, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước, để bổ sung điều kiện công nhận chức danh phó giáo sư cho TS Tráng?", giảng viên này bức xúc.
Ngày 2/2, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước công bố danh sách 1.226 ứng viên đạt tiêu chuẩn giáo sư, phó giáo sư năm 2017, gấp 1,7 lần năm 2016 và 2,3 lần năm 2015. Theo quy trình, Chủ tịch Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước sẽ căn cứ nghị quyết của hội đồng để ra quyết định công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư cho các nhà giáo. Các giáo sư, phó giáo sư sau đó sẽ nộp hồ sơ và được cơ sở giáo dục đại học bổ nhiệm.
Tuy nhiên, việc ra quyết định công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2017 đã bị dừng lại sau khi có nhiều phản ánh về chất lượng ứng viên. Ngày 8/2, Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Giáo dục - Chủ tịch Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước - rà soát kỹ lưỡng đảm bảo chất lượng. Ngày 1/3, báo cáo tại cuộc họp thường kỳ của Chính phủ, Bộ Giáo dục cho biết có 94 hồ sơ ứng viên bị phản ánh không đủ tiêu chuẩn, đang được xác minh.
Theo VNE
Vì sao Mỹ có thể để trường đại học tự phong giáo sư? Theo nghiên cứu sinh Châu Thanh Vũ, tại ĐH Harvard, xấp xỉ 70% giáo sư trợ lý được phong giáo sư sau 7 năm. ảnh minh họa Ở Mỹ, giáo sư không phải chức danh Nhà nước, mà là vị trí được công nhận bởi trường đại học (nơi công tác), đi kèm chế độ đãi ngộ cụ thể. Trái với quan điểm...