Facebook ‘lộng hành’ khiến lượng truy cập báo chí Úc giảm mạnh

Dữ liệu mới nhất cho thấy, quyết định chặn tin tức tại Australia đã khiến lưu lượng truy cập đến các tờ báo của nước này lao dốc.

Trang Facebook của tờ Sydney Morning Herald không còn bài viết nào.

Facebook chặn người dân Australia tiếp cận tin tức trên nền tảng của mình vào khoảng 5h30 sáng ngày 18/2 (giờ địa phương) nhằm đáp trả dự luật truyền thông mới. Dự luật yêu cầu các hãng công nghệ lớn trả tiền cho nhà xuất bản, vì nội dung tin tức xuất hiện trên bảng tin hay kết quả tìm kiếm.

Điều gì xảy ra khi một hãng công nghệ chặn truy cập? Chúng ta từng trải qua điều này một vài lần. Năm 2014, khi Google xóa các nhà xuất bản Tây Ban Nha khỏi Google News, lượng truy cập giảm 20%. Khi Facebook quyết định xóa tin tức từ Bảng tin tại 6 quốc gia, một website tin tức Guatemala đã mất tới 2/3 lưu lượng chỉ sau một đêm.

Hay vào một ngày mùa thu năm 2018, khi Facebook sập gần 45 phút, lượng truy cập trực tiếp và thông qua tìm kiếm đến các trang tin tăng đột biến, vừa đủ để bù đắp tổn thất lưu lượng khi Facebook chìm trong bóng tối. Và hiện tại, Facebook cấm người dùng tại Australia xem, chia sẻ tin tức trong nước lẫn nước ngoài. Thậm chí những người sống ở nước khác cũng không thể chia sẻ tin tức từ báo chí Australia nữa. Trang của các tờ báo vẫn còn nhưng trắng trơn, không còn một bài viết nào trên dòng thời gian.

Quyết định của Facebook đã ảnh hưởng thế nào tới báo chí Australia? Theo hãng phân tích Chartbeat, số liệu sơ bộ không mấy khả quan.

Đầu tiên, cùng nhìn vào Facebook referral – lượng truy cập website tin tức theo giờ xuất phát từ các sản phẩm của Facebook. Đây là điều đã xảy ra với lưu lượng Facebook referral bên trong Australia đối với các nhà xuất bản.

Lượng truy cập từ Facebook bên trong Australia theo giờ từ 11 giờ sáng 17/2 đến 1 giờ sáng 19/2 (giờ địa phương).

Trục X ở đây kéo dài trong 38 tiếng, bắt đầu từ 11 giờ sáng ngày 17/2 (giờ địa phương). Nửa đầu đồ thị trông vô cùng bình thường: đông đảo vào tầm chiều và tối, giảm nhẹ vào đêm, tăng trở lại vào buổi sớm và tuột dốc từ 5h30 sáng. Từ đây, lượng truy cập ban ngày còn tồi tệ hơn cả đêm trước đó. Nếu tại thời điểm 18h ngày 17/2, Facebook tăng 201.000 lượt xem cho các nhà xuất bản Australia thì 24 giờ sau, nó chỉ còn 14.000, giảm 93%.

Sở dĩ lượt truy cập chưa “về mo” là vì vẫn còn một số nơi trên Facebook mà bạn có thể tìm thấy liên kết dẫn tới website của tờ báo, chẳng hạn trong mục giới thiệu. Ngoài ra, vẫn còn một số đối tượng đặc biệt được phép đăng liên kết. Tờ The Guardian Australia cũng lọt vào danh sách may mắn khi có thể chia sẻ bài viết về Australia vì host trên tên miền quốc tế theguardian.com.

Lượng truy cập từ Facebook bên ngoài Australia theo giờ từ 12 giờ sáng 17/2 đến 2 giờ chiều 18/2 (giờ London).

Bên ngoài Australia thì sao? Biểu đồ tiếp theo cho thấy lượng truy cập đạt đỉnh vào ban ngày tại châu Âu giảm nhẹ về đêm và không bao giờ quay trở lại nữa. Sau khi Facebook ra quyết định phong tỏa, lượt xem giảm từ 43.000 mỗi giờ xuống 3.000.

Lượng sụt giảm tại nước ngoài có ảnh hưởng vô cùng lớn, do tỉ lệ lớn lưu lượng quốc tế của các nhà xuất bản đến từ Facebook thay vì trực tiếp. Nó được gọi là Quy luật Lưu lượng lân cận: những người sống gần tờ báo địa phương có xu hướng truy cập trực tiếp website của tờ đó, trong khi những người sống xa hơn có xu hướng bấm vào liên kết trên Bảng tin nhiều hơn.

Nếu lệnh cấm tiếp diễn, người thường lên Facebook cập nhật tin tức sẽ chuyển sang cách thức khác, chẳng hạn truy cập trực tiếp website của nhà xuất bản hoặc đăng ký cập nhật hàng ngày. Song, với người dùng thông thường – chiếm đa số, họ có thể bỏ qua tin tức hoàn toàn.

Theo Giám đốc công nghệ Chartbeat Josh Schwartz, trước đây, khi Facebook bị sập, người dùng nhanh chóng chuyển sang các nền tảng khác và lượng truy cập vào các trang báo vẫn duy trì, thậm chí tăng. Song, lần này, trong khi Facebook vẫn sống tốt thì lưu lượng đến website tin tức lại giảm. Lượng truy cập qua Google tăng, từ 26% lên 34% tại Australia và từ 38% lên 52% bên ngoài.

Ông Schwartz cho biết, sự hiện diện của Facebook trên thị trường tin tức Australia vô cùng mạnh mẽ. Nếu như trên toàn cầu, 12% lưu lượng truy cập website tin tức đến từ Facebook, tại Australia, con số này là 15%.

Để đối phó với tình thế hiện tại, các tờ báo Australia cũng có sự biến đổi. Ứng dụng ABC News của Tập đoàn Phát thanh truyền hình Australia đã bứt tốp để đứng đầu bảng xếp hạng App Store trong nước. Đó có thể là nhờ ABC gửi quảng cáo cho người dùng. Có thời điểm, ABC News đứng cao hơn cả Instagram, Messenger, Facebook và WhatsApp – bốn ứng dụng của Facebook. Quảng cáo của ABC News viết: “Bỏ lỡ tin tức của chúng tôi trên Facebook? Hãy đọc tin tức mới nhất và thông báo live với ứng dụng ABC News”, ngay trên trang chủ.

Theo Thủ tướng Australia Scott Morrison, Facebook đã đồng ý quay lại bàn đàm phán và có ý định “kết bạn với Australia một lần nữa”. Trước đó, ông khẳng định chính phủ sẽ không lùi bước trước hành động của Facebook. “Tôi chỉ muốn nói với Facebook: Đây là Australia. Anh muốn kinh doanh tại đây, anh phải làm theo luật của chúng tôi”.