Facebook chi phối đời thực 10 năm qua và sẽ tàn phá vũ trụ ảo?

Theo góc nhìn của nữ nhà báo Imogen West-Knights, những gì Mark Zuckerberg đang làm là lăm le chuyển sang vũ trụ ảo sau khi đã tàn phá thế giới thực hơn 10 năm.

Trong sự kiện trực tuyến diễn ra vào rạng sáng 29/10 (theo giờ Việt Nam), Facebook công bố những hình ảnh đầu tiên về vũ trụ ảo do hãng tự phát triển với tên Horizon Home, đồng thời đổi tên tập đoàn mẹ thành Meta.

Với tên gọi mới, Zuckerberg tuyên bố công ty sẽ vượt ra khuôn khổ mạng xã hội, tập trung xây dựng vũ trụ ảo, cho phép người dùng làm việc, gặp gỡ bạn bè trong nhiều không gian khác nhau.

Mark Zuckerberg cho rằng metaverse sẽ là tương lai của Internet.

Tuy nhiên, không ít nhà phân tích tỏ ra nghi ngờ về động thái này. Nhiều người nhận định metaverse chỉ là chiêu trò đánh lừa dư luận trong thời điểm Facebook bị tổn hại hình ảnh nặng nề. Ngoài ra, nếu thật sự họ tạo ra nền tảng vũ trụ ảo dành cho tương lai, liệu nó có khắc phục được vết nhơ quá khứ.

Trên The Guardian, nữ nhà báo Imogen West-Knights cho rằng Mark Zuckerberg sẽ lại tiếp tục tàn phá vũ trụ ảo, sau khi đã làm điều đó với thế giới thực của chúng ta trong hơn 10 năm qua.

Tẩy trắng quá khứ

“Facebook”, một từ gợi ra hàng trăm hình ảnh khác nhau mà tôi sẽ thấy hạnh phúc hơn nếu như nó không xuất hiện. Từ tin nhắn yêu cầu kết bạn “Chào quý cô xinh đẹp”, mẹ của một người bạn đăng lại thông tin về nguy cơ chó bị bệnh khi ngủ trưa, đến những đề xuất tôi không quan tâm, chẳng hạn về xe cổ, muay Thái, nữ Công tước xứ Cambridge.

Các trang được mọi người chia sẻ như hình ảnh dụng cụ câu cá giải trí, quan điểm đối với dân nhập cư, tác động của vaccine lên não bộ, chủ nghĩa phát xít… cũng xuất hiện.

Facebook đang cố gắng bỏ lại những vụ bê bối trong quá khứ.

Tuy nhiên, có vẻ chúng ta đang ở cuối kỷ nguyên Facebook. Sau 17 năm, thu về lợi nhuận hàng tỷ USD và tạo ra những tranh cãi liên quan đến việc làm xói mòn nền dân chủ thế giới, giờ đây Facebook đã đổi tên.

Kể từ nay, công ty do Mark Zuckerberg điều hành sẽ được gọi là Meta, nhằm thể hiện việc chuyển dịch sang thế giới kỹ thuật số tiếp theo: vũ trụ ảo, hay metaverse.

Trên Wikipedia, trang Criticism of Facebook (Phê phán Facebook) đưa một danh sách dài những vụ bê bối của mạng xã hội này, bao gồm trốn thuế, vi phạm bản quyền, gây tổn thương cho nhân viên, dung túng thông tin sai lệch về các vụ diệt chủng.

Nhiều năm qua, Mark Zuckerberg và công ty do ông điều hành luôn cố gắng cải thiện hình ảnh của chính mình, đặc biệt là sau vụ bê bối Cambridge Analytica. Lần đổi tên này chứng tỏ họ nhận thấy toàn bộ sự việc không thể cứu vãn.

Từ lâu, các doanh nghiệp đã dùng cách tự đổi tên sau một vụ bê bối lớn. Điển hình là trường hợp công ty an ninh tư nhân Blackwater. Họ đổi tên 2 lần để cố gắng che giấu sự liên quan đến vụ giết hại thường dân tại Iraq.

Gã khổng lồ thuốc lá Philip Morris đổi thành “Altria”, có lẽ khiến mọi người nghĩ đến khái niệm về lòng vị tha hơn là ung thư phổi giai đoạn cuối. Giữa những năm 2000, tập đoàn dầu khí BP bước vào thời kỳ “tẩy xanh” gồm việc thử tên gọi “Beyond Petroleum”.

Dường như Facebook muốn hành động tương tự, đổi tên công ty để tránh xa những ấn tượng không mấy tốt đẹp trong quá khứ. Tuy nhiên, sự kiện trực tuyến với video trình diễn metaverse đi kèm thông báo này là một trong những điều phản cảm nhất mà tôi từng xem trên mạng xã hội.

Viễn cảnh mơ hồ

Zuckerberg, với dáng vẻ trông rất đáng tin, đứng trên một hành lang, hướng ra biển. Ông dùng cử chỉ tay theo kiểu thân thiện, bắt đầu giải thích rằng metaverse sẽ cung cấp cho mọi người một “không gian gia đình” với tầm nhìn về “bất cứ thứ gì đẹp nhất mà bạn có thể thấy”.

Viễn cảnh về metaverse do Zuckerberg vẽ ra.

Sau đó, đoạn video chuyển đến cảnh thế thân của Zuckerberg với chiếc áo phông đen và quần jean tham gia hoạt động vui chơi cùng bạn bè trong thực tế ảo.

“Ai đã tạo ra nơi này vậy, thật tuyệt vời!”, ông ta nói với một robot, trên đầu đội chiếc mũ xanh kỳ lạ. Tại khu vực chơi game bài, còn có một người phụ nữ và một người đàn ông đang bay lơ lửng, cùng với hình ảnh mờ ảo của một người phụ nữ khác.

Có lẽ giống như một bộ phim Ma trận sắp ra mắt. Nhưng tôi cảm thấy ghê rợn khi liên tưởng đến việc Facebook sở hữu metaverse. Không phải vì sợ kẹt mãi trong mê cung kỹ thuật số, mà là tôi cảm thấy Zuckerberg đã ảnh hưởng quá lớn tới thực tại, không cần đến vũ trụ ảo.

Nếu ông ta đúng, metaverse là tương lai, thì trong năm 5 nữa, tôi sẽ đeo thiết bị VR và chơi game cùng với bạn bè trên đỉnh núi lửa hay bất cứ đâu, dù thực tế tất cả đều ngồi tại căn hộ của mình, không thức ăn, không năng lượng.

Dù có bất kỳ điều lạ lùng, kinh dị nào từ metaverse tác động đến chúng ta, sự kiện Facebook đổi tên cho thấy cảm giác rõ ràng về ý định che giấu các vết nhơ trong quá khứ. Tuy nhiên, một số công ty quá lớn khiến việc thay đổi thương hiệu không mang lại tác dụng. Ít người biết rằng công ty mẹ của Google hiện nay là Alphabet.

Hoa hồng vẫn là hoa hồng cho dù gọi bằng bất cứ tên nào. Trong trường hợp của Facebook, có trở thành Meta thì vết nhơ vẫn còn đó. Họ phải làm nhiều việc hơn, thay vì chỉ tạo ra biệt danh mới, để loại bỏ không khí độc hại lan tràn của mình.