EU trước nguy cơ chiến tranh thương mại với Trung Quốc

Liên minh châu Âu (EU) đã tăng thuế đối với ô tô điện nhập khẩu từ Trung Quốc, khiến Bắc Kinh chỉ trích, vốn coi khối này là thị trường quan trọng và đang phát triển cho ngành công nghiệp ô tô của mình.

Robot hoạt động trên dây chuyền lắp ráp xe ô tô điện của Tập đoàn Li Auto ở Thường Châu, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc ngày 10/1/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Theo một tuyên bố từ Ủy ban Châu Âu, mức thuế bổ sung từ 17,4% đến 38,1% sẽ được áp dụng cùng với mức thuế 10% hiện có của EU. Điều đó đưa tỷ lệ tổng thể thuế cao nhất lên tới gần 50%.

Quyết định tạm thời này được đưa ra sau cuộc điều tra về sự hỗ trợ của nhà nước Trung Quốc dành cho các nhà sản xuất xe điện. Ủy ban Châu Âu, cơ quan điều hành của EU, đã tiến hành cuộc điều tra vào tháng 10 năm ngoái để xác định xem liệu giá xe điện của Trung Quốc có thấp do trợ cấp và do đó gây tổn hại cho các nhà sản xuất ô tô Châu Âu hay không.

Ủy ban Châu Âu cho biết cuộc điều tra của họ đã tạm thời kết luận rằng ngành công nghiệp xe điện ở Trung Quốc “được hưởng lợi từ việc trợ cấp không công bằng, điều này gây ra mối đ.e dọ.a thiệt hại kinh tế”.

Việc tăng mạnh thuế quan làm nổi bật quan điểm bảo hộ thương mại với Trung Quốc mạnh hơn mà Brussels và Washington đang áp dụng. Các quan chức phương Tây lo ngại rằng việc làm và các ngành công nghiệp quan trọng mang tính chiến lược có thể bị “xóa sổ” bởi hàng nhập khẩu giá rẻ của Trung Quốc. EU cũng đang xem xét xem có sự hỗ trợ của Trung Quốc dành cho các công ty tua-bin gió và nhà cung cấp tấm pin mặt trời hay không.

Nhưng EU đang phải nỗ lực đạt được sự cân bằng giữa việc bảo vệ ngành công nghiệp của mình và thực hiện các cam kết xanh hóa nền kinh tế, bao gồm lệnh cấm bán ô tô chạy bằng xăng và dầu diesel mới từ năm 2035.

Ủy ban Châu Âu cho biết trong một tuyên bố hôm 12/6: “Quá trình chuyển đổi xanh của EU không thể dựa trên việc nhập khẩu không công bằng gây thiệt hại cho ngành công nghiệp EU”.

EU đã áp dụng các mức thuế mới khác nhau cho ba nhà sản xuất xe điện lớn của Trung Quốc. BYD – đang cạnh tranh với Tesla ( TSLA ) để giành vị trí là nhà bán xe điện chạy pin lớn nhất thế giới – có mức thuế bổ sung thấp nhất, ở mức 17,1%.

Geely, công ty sở hữu Volvo của Thụy Điển, đã bị áp thêm mức thuế 20% và SAIC bị áp thêm 38,1%. Đối với các nhà sản xuất xe điện khác ở Trung Quốc, những nhà sản xuất xe điện hợp tác với cuộc điều tra của EU sẽ phải chịu mức thuế bổ sung 21%, trong khi những nhà sản xuất không hợp tác sẽ phải chịu mức thuế bổ sung 38,1%.

Ủy ban cho biết Tesla, công ty sản xuất nhiều ô tô tại Trung Quốc, có thể nhận được “mức thuế được tính riêng” ở giai đoạn sau theo yêu cầu của nhà sản xuất ô tô.

Chiến tranh thương mại đang diễn ra?

Châu Âu là điểm đến chính cho xuất khẩu xe điện của Trung Quốc. Theo Rhodium Group, một tổ chức nghiên cứu, năm ngoái, giá trị nhập khẩu ô tô điện từ Trung Quốc của EU đạt 11,5 tỷ USD, tăng so với mức chỉ 1,6 tỷ USD vào năm 2020.

Mức thuế xe điện (EV) mới có thể sẽ khởi động các cuộc đàm phán căng thẳng giữa Bắc Kinh và Brussels nhằm ngăn chặn một cuộc chiến thương mại gây thiệt hại. EU phải quyết định trước tháng 11 năm nay có nên áp dụng thuế quan vĩnh viễn hay không.

Phản ứng của Bắc Kinh đối với thuế quan “có thể dẫn đến một cuộc chiến thương mại (với châu Âu), điều này sẽ là tàn khốc đối với một khu vực vẫn phụ thuộc nhiều vào chuỗi cung ứng do Trung Quốc thống trị để đạt được các mục tiêu khí hậu cao cả của mình”, Will Roberts, người đứng đầu nghiên cứu ô tô tại công ty tư vấn Rho Motion, cho biết.

Phản ứng trước thông báo của EU, Bộ Thương mại Trung Quốc cáo buộc khối này “tạo ra và leo thang căng thẳng thương mại” đồng thời cho biết động thái này sẽ gây tổn hại cho người tiêu dùng châu Âu. Bộ này tuyên bố sẽ thực hiện “tất cả các biện pháp cần thiết để bảo vệ vững chắc quyền và lợi ích hợp pháp của các công ty Trung Quốc”.

Ngoài ra còn có những rủi ro đối với các nhà sản xuất ô tô châu Âu. Nhiều người trong số họ sản xuất ô tô ở Trung Quốc và sau đó bán chúng ở châu Âu, việc sản xuất sẽ tốn kém hơn do mức thuế cao hơn. Bên cạnh đó, các nhà sản xuất ô tô của Đức phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc để bán hàng và sự trả đũa của Bắc Kinh có thể khiến họ gặp nhiều khó khăn hơn.

Theo Rho Motion, Tesla chiếm hơn một nửa số xe điện chạy pin được EU nhập khẩu vào năm ngoái, trong đó Volvo và thương hiệu Dacia của Renault cũng cung cấp số lượng đáng kể. BYD chỉ chiếm 1,5% thị trường EU trong năm nay nhưng đang nhắm mục tiêu 5% vào năm tới, Roberts tại Rho Motion nói với CNN.

“Bắc Kinh có thể sẽ sử dụng cả củ cà rốt và cây gậy để phản đối quyết định của Ủy ban Châu Âu, với hy vọng rằng một nhóm đủ lớn trong số các quốc gia thành viên (EU) sẽ đứng lên để ngăn chặn việc áp thuế vĩnh viễn”, các nhà phân tích tại Rhodium Group bình luận.

Ví dụ, Trung Quốc có thể tăng thuế đối với xe nhập khẩu của EU lên 25%, từ mức 15% hiện tại hoặc nhắm mục tiêu vào các mặt hàng xuất khẩu khác của châu Âu như rượu vang và hàng xa xỉ, theo Rhodium.

Bắc Kinh đã tiến hành một cuộc điều tra chống bán phá giá đối với rượu mạnh nhập khẩu từ EU và có thể áp đặt thuế quan đối với các nhà sản xuất rượu cognac của Pháp. Ngoài ra, Bắc Kinh có thể cam kết đầu tư vào một số nước EU và đảm bảo khả năng tiếp cận thị trường tốt hơn ở Trung Quốc cho các công ty EU, các nhà phân tích của Rhodium dự đoán.

Trong khi đó, các nước thành viên EU lại bị chia rẽ về thuế quan. Trong khi Pháp và Tây Ban Nha ủng hộ thì các chính trị gia và giám đốc điều hành ngành ô tô ở Đức lại kiên quyết phản đối.

Phát biểu cuối tuần trước, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết chủ nghĩa bảo hộ và sự cô lập “cuối cùng chỉ khiến mọi thứ trở nên đắt đỏ hơn và mọi người trở nên nghèo hơn. Chúng tôi không đóng cửa thị trường của mình với các công ty nước ngoài vì chúng tôi cũng không muốn điều đó xảy ra với các công ty của mình”.

Tuy nhiên, áp lực bảo vệ các nhà sản xuất ô tô châu Âu ngày càng trở nên cấp bách hơn vào tháng trước sau khi xe điện của Trung Quốc hầu như không còn có giá thấp ở Mỹ. Tổng thống Joe Biden đã tăng gấp 4 lần thuế nhập khẩu đối với xe điện Trung Quốc lên 100% như một phần của gói thuế quan sâu rộng đối với hàng hóa từ Trung Quốc, bao gồm cả chất bán dẫn và pin.

Với những ưu tiên cạnh tranh mà các quan chức châu Âu phải xem xét, họ không thể nặng tay như vậy trong cách tiếp cận của mình.

Trong một báo cáo vào tháng 4 vừa qua, các nhà phân tích của Rhodium Group cho biết mức thuế 40% -50% có thể là cần thiết “để khiến thị trường châu Âu trở nên kém hấp dẫn đối với các nhà xuất khẩu xe điện Trung Quốc”. Họ nói thêm rằng đối với BYD, mức thuế có thể phải cao hơn nữa mới có hiệu lực.