Dự báo những xu hướng quân sự chính trong năm 2025

Năm 2025 bắt đầu với hàng loạt sự kiện lớn có ý nghĩa quan trọng, trong đó tại châu Âu, các chính phủ đang “căng mình” cho sự trở lại của chính quyền Donald Trump lần thứ hai.

Hệ thống phòng không Patriot của Mỹ. Ảnh: AFP/TTXVN

Ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức, Tổng thống Trump đã ký khoảng 100 sắc lệnh hành pháp.

Ở Ukraine, cả hai bên tiếp tục các cuộc tấn công mặt đất và trên không, tìm cách giành lợi thế cho bất kỳ cuộc đàm phán nào vào năm 2025. Ở Trung Đông, Syria vẫn bất ổn sau sự sụp đổ của chính phủ ông Assad. Israel và Hamas đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn, trong khi Israel tiếp tục các hoạt động chống lại Hezbollah. Iran, bị suy yếu đáng kể trong năm qua, lo lắng theo dõi khi người đàn ông mà họ bị cáo buộc âm mưu ám sát trở lại Nhà Trắng.

Những sự kiện này cho thấy năm tới sẽ ít nhất cũng bất ổn, bạo lực và hỗn loạn như năm 2024. Tuy nhiên, bên cạnh các cuộc giao tranh và lập trường của các chủ thể khác nhau trên toàn cầu, các xu hướng chính sẽ ảnh hưởng đến năng lực và sự bền vững của các lực lượng quân sự và ảnh hưởng đến tương lai của chiến tranh. Dưới đây là năm xu hướng chính cần theo dõi trong năm 2025.

Chiến tranh robot và thuật toán

Các hệ thống điều khiển từ xa (và ngày càng tự động) đã xuất hiện từ Thế chiến thứ hai. Tuy nhiên, việc sử dụng chúng đã bùng nổ kể từ năm 2022. Trong các hoạt động tấn công gần đây, Ukraine đã sử dụng thiết bị bay không người lái trên mặt đất và trên biển. Cả Ukraine và Nga đều đã giới thiệu thiết bị bay không người lái điều khiển bằng cáp quang.

Trí tuệ nhân tạo (AI) cũng đã phát triển kể từ năm 2022, nhưng không cùng tốc độ với thiết bị bay không người lái. Các chức năng AI chính đã phát triển trong ba năm qua bao gồm hỗ trợ nhắm mục tiêu bằng thiết bị bay không người lái, thông tin tình báo nguồn mở, chống thông tin sai lệch, hỗ trợ chỉ huy và kiểm soát, rà phá bom mìn.

Một vấn đề quan trọng cần theo dõi vào năm 2025 sẽ là cách các tổ chức quân sự chuyển các bài học kinh nghiệm từ Ukraine sang Thái Bình Dương và các nơi khác. Mức độ mà các tổ chức quân sự có thể tự tách mình khỏi việc tập trung hoàn toàn vào máy bay, tàu và phương tiện mặt đất có người lái đắt tiền, và hướng tới sự cân bằng giữa các nền tảng có người lái và không người lái vẫn còn phải xem xét.

Khả năng của các tổ chức quân sự trong việc chuyển đổi đào tạo, giáo dục, cơ cấu và học thuyết của họ cho một môi trường mà máy bay không người lái và thuật toán hiện là đối tác (chứ không chỉ là công cụ) cũng cần được theo dõi. Khía cạnh cuối cùng của xu hướng này sẽ là mức độ mà các quốc gia phương Tây có thể chuyển đổi sự phụ thuộc của họ khỏi máy bay không người lái và linh kiện của Trung Quốc và phát triển năng lực sản xuất trong nước.

Vũ khí hạt nhân

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã sử dụng mối đe dọa vũ khí hạt nhân trong suốt cuộc xung đột Ukraine để giảm bớt sự hỗ trợ của Mỹ đối với Kiev.

Và điều đó đã có tác dụng. Tổng thống Biden thường xuyên đề cập đến việc tránh Thế chiến thứ ba, và chiến lược giảm thiểu rủi ro leo thang của Mỹ đã chứng kiến viện trợ quân sự đến chậm, với số lượng quá nhỏ để mang tính quyết định về mặt chiến lược và với nhiều cảnh báo xung quanh việc triển khai hoạt động.

Tuy nhiên, lập trường hạt nhân của Mỹ và tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ( NATO) dường như cũng đã ngăn cản Tổng thống Putin leo thang xung đột ra ngoài Ukraine.

Những diễn biến ở những nơi khác cũng sẽ rất quan trọng để theo dõi. Trung Quốc đã bắt đầu mở rộng kho vũ khí hạt nhân ồ ạt và đã vượt ra ngoài lập trường “răn đe tối thiểu” của những thập kỷ gần đây. Iran, được tổ chức Bulletin of the Atomic Scientists mô tả là một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân trên ngưỡng trên thực tế, có thể quyết định chạy đua để hoàn thành vũ khí hạt nhân trước khi Israel phá hủy khả năng làm như vậy của họ.

Chi tiêu quốc phòng

Binh sỹ NATO. Ảnh: AFP/TTXVN

Các cuộc tranh luận về chi tiêu quân sự sẽ xuất hiện vào năm 2025, phần lớn là do những lời đe dọa của Tổng thống thứ 47 của nước Mỹ liên quan đến việc các đồng minh và đối tác không chi tiêu đủ cho quốc phòng của chính họ.

Trong một số trường hợp, những nhận xét của Tổng thống Trump đã làm dấy lên sự gia tăng chi tiêu. Sự kết hợp giữa cuộc xung đột Ukraine và những nhận xét của ông Trump về NATO trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông là động lực chính cho sự gia tăng chi tiêu của NATO trong thập kỷ qua.

Tổng thống Trump đã tuyên bố ông sẽ tiếp tục gây áp lực buộc các đồng minh phải chi tiêu nhiều hơn cho quốc phòng, mô tả mục tiêu 5% GDP cho các thành viên NATO. Một thập kỷ trước, chỉ có 3 trong số 31 thành viên NATO chi 2% GDP; bây giờ, tất cả trừ tám quốc gia đáp ứng hoặc vượt quá mức cơ sở này. NATO đã đang xem xét liệu mức cơ sở 2% có nên được tăng lên hay không.

Chiến lược và lập trường huy động nguồn lực

Ba năm qua đã chứng kiến một loạt các nghiên cứu mở rộng về việc khắc phục năng lực công nghiệp quốc phòng phương Tây để bổ sung kho dự trữ đã gửi cho Ukraine và chuẩn bị cho các cuộc xung đột trong tương lai.

Nhưng việc huy động năng lực quốc gia đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm việc sử dụng hiệu quả nhất con người, thông tin, cơ sở hạ tầng, đồng minh và ngành công nghiệp. Tất cả các quốc gia phải có ít nhất một kế hoạch mở rộng quân đội, tình báo và sản xuất trong trường hợp chiến tranh xảy ra.

Các thành viên của NATO đã dần dần tăng cường năng lực công nghiệp quốc phòng của họ. Nhưng cần phải làm nhiều hơn nữa và đó sẽ là một xu hướng quan trọng cần theo dõi trong năm tới.

Quỹ đạo an ninh toàn cầu

Ngày càng có nhiều cuộc tranh luận về mức độ đe dọa do sự liên kết của Iran, Triều Tiên, Trung Quốc và Nga gây ra. Các quốc gia này đang tiến hành các hoạt động huấn luyện chung, chẳng hạn như các cuộc tuần tra chung bằng máy bay ném bom và tập trận hải quân Trung Quốc – Nga, chiến đấu cùng và đã hình thành một cộng đồng học tập để hiểu rõ hơn về cách các quốc gia phương Tây chiến đấu, đưa ra quyết định chính trị và chiến lược, và hỗ trợ lẫn nhau.

Các xu hướng được các chuyên gia đưa ra này không phải là những xu hướng duy nhất có thể ảnh hưởng đến hành vi và chiến lược của lãnh đạo các nước, nhưng chúng có thể là những xu hướng có ảnh hưởng nhất vào năm 2025.