Đột phá về cách làm và tư duy
Tuần Việt Nam giới thiệu tiếp trao đổi với Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, thành viên tổ biên tập thuộc Tiểu ban Kinh tế – Xã hội phục vụ Đại hội Đảng về các vấn đề phát triển.
Thưa Bộ trưởng, ông là người tham mưu về huy động và phân bổ nguồn lực đầu tư phát triển, đặc biệt là cho hạ tầng giao thông – một trong các điểm nghẽn phát triển của Việt Nam. Ông nói gì về điều này?
Tôi cho rằng đầu tư cần có trọng tâm, trọng điểm, tập trung xây dựng các công trình trọng yếu, nhất là hạ tầng giao thông và năng lượng tạo sự lan tỏa lớn, nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, tập trung xây dựng và hoàn thành ngay một số trục giao thông chính như đường cao tốc Bắc – Nam.
Chúng tôi đã làm việc với Bộ GTVT và thống nhất, báo cáo Thủ tướng, phải đặt mục tiêu đến năm 2025 chúng ta hoàn thành toàn bộ tuyến cao tốc Bắc Nam phía Đông từ Lạng Sơn cho đến Cà Mau, đây là mục tiêu rất lớn mà chúng ta đặt ra và chúng ta phải làm, chắc chắn sẽ làm được, không thể chậm trễ hơn được nữa.
Thứ hai là đường ven biển cũng mở rộng không gian mới cho các địa phương phát triển kinh tế biển, trước tiên tập trung xây dựng hoàn thành toàn bộ đoạn từ Quảng Ninh đến Nghệ An. Các tỉnh miền Trung rất dài, rất hẹp lại có 4 tuyến đường song song thì chúng ta có thể dùng đường cao tốc, quốc lộ 1, đường sắt… do đó có thể làm một số đoạn và một số đoạn để sang 2026-2030.
Cao tốc La Sơn – Túy Loan (cao tốc Bắc Nam phía Đông nối tỉnh Thừa Thiên – Huế với Đà Nẵng). Ảnh: Lê Anh Dũng
Còn lại toàn bộ đồng bằng sông Cửu Long từ T.iền Giang xuống Cà Mau, bọc sang Kiên Giang, chúng ta sẽ cố gắng phát triển tuyến đường ven biển chạy bọc kín toàn bộ để các tỉnh này vừa ứng phó với biến đổi khí hậu, vừa có điều kiện để bứt phá và phát triển mạnh mẽ thời gian tới.
Rồi đường nối từ Tây Nguyên đến các tỉnh miền Trung, đường sắt đô thị Hà Nội, TP.HCM; cảng biển, cảng hàng không tầm quốc gia, quốc tế, sân bay Long Thành; hạ tầng số… Đối với các địa phương, chúng tôi đề nghị phải theo tư duy này, đầu tư không dàn trải, tập trung vào các dự án mang tính chất lan tỏa, tạo động lực… Nhiều địa phương đang đầu tư rất dàn trải, lãng phí nhiều nguồn lực.
Lập trung tâm tài chính quốc tế
Có một số dự án phát triển mang tính đột phá ở các địa phương, chẳng hạn như xây dựng trung tâm tài chính khu vực ở TP.HCM. Ông có ủng hộ điều này?
Thúc đẩy liên kết nội vùng, liên vùng, hội nhập quốc tế, khai thác chức năng đặc thù các vùng, phát huy vai trò của các vùng kinh tế trọng điểm, đô thị lớn. Tập trung phát triển trung tâm tài chính tại TP.HCM và Đà Nẵng. Đây là vấn đề rất lớn hiện nay. TP.HCM và Đà Nẵng đã đề cập đến, tôi đề nghị 2 TP cần tập trung lập đề án, bởi nếu lần này không làm được thì không bao giờ chúng ta làm được.
Đây là thời cơ vàng, ngàn năm có một để chúng ta có thể thành lập được trung tâm tài chính quốc tế, vấn đề này tôi đã phát biểu nhiều lần tại TP.HCM rồi, TP.HCM đang quyết tâm thực hiện. Tôi đề nghị phải làm nhanh, thuê tư vấn lập đề án, có các cơ chế, thể chế riêng để báo cáo Bộ Chính trị để sớm hình thành, mang lại cơ hội rất to lớn cho đất nước.
Tôi muốn nêu ví dụ, cách đây 40 năm, đảo quốc Cayman từng rất nghèo khó, nhưng giờ đã trở thành trung tâm tài chính, hàng trăm ngân hàng đã đăng ký thành lập ở đây, trong đó có 50 ngân hàng lớn nhất thế giới.
Video đang HOT
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Cách đây 40 năm, đảo quốc Cayman từng rất nghèo khó, nhưng nay đã trở thành trung tâm tài chính
Cayman trở thành trung tâm tài chính quốc tế lớn nhất thế giới, ước tính mỗi ngày dòng t.iền chảy qua đó khoảng 2.000 tỷ USD. Ở đó không thu thuế mà thu phí nhưng mỗi ngày thu hơn 300 triệu USD.
Tại sao chúng ta không làm trong khi rất nhiều điều kiện thuận lợi? Từ vị trí địa lý cho đến dân số, quy mô nền kinh tế… Có một điểm đặc biệt là ta nếu lấy compa quay một vòng khoảng cách tương đương 3 giờ bay với trung tâm là TP.HCM hay Đà Nẵng thì bao phủ toàn bộ khu vực ASEAN, rất thuận lợi.
Hiện nay chúng ta không trùng múi giờ với 21 trung tâm tài chính quốc tế, đấy là cái khe, cơ hội rất hẹp. Dòng t.iền có thể hình thành và luân chuyển suốt 24 giờ trên khắp các trung tâm tài chính đó, đấy là khe rất hẹp mình chen vào đấy. Người ta rời bỏ Hong Kong rồi, các trung tâm khác quá tải, hết dư địa, hết ưu đãi, hết hấp dẫn, người ta đang đi tìm nơi trú ẩn mới. Làm cái này chúng ta mang lại cơ hội vô cùng lớn cho đất nước, nhưng phải làm ngay.
Nếu một trung tâm nào khác hình thành trước chúng ta thì không còn cơ hội nữa. TP.HCM và Đà Nẵng cần nhanh chóng hơn.
Cần tư duy mới, cách tiếp cận mới
Là người phụ trách về sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam, ông nhìn nhận ra sao về họ?
Khu vực kinh tế tư nhân đang ngày càng lớn mạnh, từng bước khẳng định là một động lực quan trọng của đất nước. Giai đoạn 2016-2020, trung bình mỗi năm có 128,2 nghìn DN thành lập mới với số vốn đăng ký trung bình trên 1,5 triệu tỷ đồng, tăng 63% về số DN và tăng 216% về số vốn so với giai đoạn 2011-2015.
Ngày càng có nhiều DN, tập đoàn kinh tế lớn được hình thành và dẫn đầu trong một số ngành lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế. Các sản phẩm thương hiệu Việt ngày càng lớn mạnh, các DN muốn lớn mạnh bắt buộc phải vươn ra thị trường quốc tế.
Chúng tôi đã phê duyệt Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số cho DN. Đây là chương trình hết sức thiết thực, hiệu quả và cấp thiết, phải làm ngay. Nếu chúng ta hỗ trợ cho 800.000 DN hiện nay được tiếp cận chuyển đổi số, chắc chắn họ sẽ nâng cao năng lực và sức cạnh tranh, từ đó lớn mạnh và đóng góp cho nền kinh tế rất rất lớn. Đây là ưu tiên hàng đầu trong những năm tới.
Thúc đẩy liên kết nội vùng, liên vùng, hội nhập quốc tế, khai thác chức năng đặc thù các vùng, phát huy vai trò của các vùng kinh tế trọng điểm, đô thị lớn. Tập trung phát triển trung tâm tài chính tại TP.HCM và Đà Nẵng
Chúng tôi tiếp tục nghiên cứu các cơ chế, chính sách phát triển kinh tế tư nhân Việt Nam làm sao để trở thành động lực cho tăng trưởng và phát triển; hoàn thiện thể chế để tiếp tục thúc đẩy, cải thiện môi trường kinh doanh, phát triển DN hơn nữa sao cho các DN thích nghi và chuyển đổi trong bối cảnh phát triển vũ bão về khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, thay đổi về tư liệu sản xuất và phương thức sản xuất; sự phát triển của các học thuyết mới và xu hướng kinh doanh mới.
Để thực hiện các mục tiêu đó, theo ông, cần thay đổi điều gì, nhất là trong tư duy chính sách?
Cần có cơ chế bảo vệ những người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Đại dịch Covid-19 đã cho ta bài học sâu sắc, cần nhận thấy đây vừa là khó khăn nhưng cũng mang đến cơ hội cho Việt Nam nắm lấy để bứt phá và trỗi dậy khi các cấu trúc kinh tế (sản xuất, thương mại, đầu tư…) và trật tự thế giới sẽ có sự điều chỉnh và thay đổi sâu sắc.Trong bối cảnh đó, tôi cho rằng, cần một tư duy mới, cách tiếp cận mới, nhanh chóng theo hướng tích cực, theo kịp xu thế thời đại. Phải thay đổi tư duy quản lý từ chủ yếu là kiểm soát, cho phép (t.iền kiểm) sang chủ yếu phục vụ thúc đẩy phát triển (hậu kiểm).
Từ đó, chúng ta phải có các quyết sách đúng đắn và kịp thời, vì thời gian luôn là vàng và cũng là kẻ thù của chúng ta. Muốn đi nhanh, phải chọn được con đường đi đúng. Mọi chính sách phải xoay quanh hoặc hướng tới hạnh phúc của người dân vì người dân vừa là chủ thể vừa là mục tiêu để hướng tới. Không thể một lần nữa lại đứng ngoài hoặc đi sau, đi theo một cuộc chơi mới, sân chơi mới sắp diễn ra.
Với tư cách là một cơ quan tham mưu tổng hợp, chúng tôi phải kiên trì, tiên phong và đẩy nhanh việc cải cách, nghiên cứu định hướng chính sách về cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh đầu tư hạ tầng nâng cao sức cạnh tranh, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyển đổi số, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo… Tranh thủ tận dụng nguồn lực con người để phát triển đất nước, nhất là trong giai đoạn dân số vàng, trước khi chuyển sang giai đoạn già hóa dân số.
Bên cạnh đó, cần tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, trên nền tảng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, tính tự chủ và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Hoàn thiện nhanh khung khổ pháp lý cho các loại hình kinh doanh mới, kinh tế số, cung cấp dịch vụ công; ban hành chính sách thử nghiệm các sản phẩm, giải pháp, dịch vụ, mô hình kinh doanh, công nghệ mới, như: kinh tế chia sẻ, kinh tế ban đêm, kinh tế tuần hoàn… đáp ứng kịp thời nhu cầu nền kinh tế.
Nghiên cứu và khẩn trương ban hành và tạo điều kiện thực hiện cơ chế thí điểm (sandbox) cho đổi mới sáng tạo và DN khởi nghiệp. Có chính sách khuyến khích DN quan tâm đến đổi mới sáng tạo; xây dựng Quỹ đầu tư mạo hiểm để hỗ trợ cho quá trình đổi mới sáng tạo.
Khan hiếm nguồn vật liệu làm cao tốc Bắc - Nam
Vướng mắc lớn nhất mà các nhà thầu ba dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam đang gặp phải hiện nay là khan hiếm nguồn vật liệu phục vụ thi công.
Phương tiện thi công lu lèn mặt đường ở gói thầu số 11 Dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Mai Sơn - QL45
Ba dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam được chuyển đổi hình thức đầu tư PPP sang đầu tư công (Mai Sơn - QL45, Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây) đã được đồng loạt khởi công ngày 30/9/2020. Sau gần 5 tháng, tiến độ các dự án được đảm bảo. Vướng mắc lớn nhất mà các nhà thầu đang gặp phải hiện nay là khan hiếm nguồn vật liệu phục vụ thi công.
Nhộn nhịp thi công những ngày giáp Tết
Những ngày cuối tháng 1/2021, ghi nhận tại gói thầu số 11 dự án Mai Sơn - QL45, đoạn qua xã Hà Long, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa cho thấy, không khí thi công diễn ra rất khẩn trương.
Đang miệt mài chỉ đạo nhóm công nhân tại nút giao cầu vượt 295 qua QL217B, anh Hoàng Văn Thư, chỉ huy phó của nhà thầu xây dựng Công ty Định An cho biết: "Chúng tôi đang thực hiện việc đóng khuôn đúc dầm, trụ và cọc để làm cầu, dự tính cố gắng từ nay đến Tết sẽ đúc được 50% số cọc phục vụ cho việc xây cầu. Chúng tôi luôn túc trực 24/24h tại công trường để đốc thúc anh em làm việc, cố gắng tận dụng thời tiết khô ráo để làm, làm ngày không đủ thì tranh thủ làm đêm. Dự kiến, đến tháng 6/2021 sẽ xong cầu".
Cách đó không xa, cũng trên địa bàn xã Hà Long, hàng chục phương tiện gồm xe lu, máy xúc, xe tải đang đua nhau lu lèn mặt đường. Công nhân hăng say làm việc; cán bộ, chỉ huy, tư vấn giám sát thì chia nhau đến từng nơi, từng vị trí để kiểm tra.
Anh Lê Văn Hiền, tư vấn giám sát hiện trường cho hay: "Chúng tôi ngày nào cũng giám sát chất lượng thi công của nhà thầu. Nhà thầu báo cáo nghiệm thu thì chúng tôi sẽ kiểm tra thực tế, chỗ nào không đạt yêu cầu thì làm lại cho đến khi đạt thì thôi".
Còn anh Lê Doãn Bắc, chỉ huy trưởng công trình gói thầu số 11 (thuộc Tập đoàn Cường Thịnh Thi) cho biết, tiến độ dự án đảm bảo đúng như cam kết với chủ đầu tư, dự kiến đến tháng 10/2021 sẽ hoàn thành.
Trong khi đó, trên công trường thi công gói thầu XL03 cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây, không khí thi công cũng rất khẩn trương. Gói thầu có chiều dài 35,33km, sau hơn 3 tháng thi công, đoạn cao tốc qua Đồng Nai đã dần thành hình hài về hướng đi của một tuyến cao tốc.
Ông Nguyễn Quang Hải, Giám đốc Ban điều hành gói thầu XL03 cho biết tiến độ gói thầu là 24 tháng nên thời gian rất gấp. Ngay sau ngày khởi công, nhà thầu đã huy động thiết bị máy móc, nhân sự, bố trí 20 mũi thi công chia làm 3 ca trải dài trên 34km đã được bàn giao mặt bằng.
Trên công trường cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết, không khí cũng khẩn trương không kém. Dự án có 4 gói thầu xây lắp, đến nay 3 gói thầu đã triển khai đồng bộ trên toàn tuyến, 1 gói thầu vừa mới ký hợp đồng cuối tháng 12/2020.
Tại gói thầu XL01 - Thi công xây dựng đoan Km 134 000 - Km 154 000, nút giao Vĩnh Hảo và tuyến nối QL1, trên toàn bộ chiều dài tuyến khoảng 20km, có khoảng 106 xe máy các loại phục vụ cào bóc lớp đất mặt, phá đá nổ mìn các đoạn qua khu vực núi đá. Khoảng 255 cán bộ, kỹ sư và công nhân tất bật thi công với 10 mũi trên nhiều điểm khác nhau.
Tại các gói thầu khác, các nhà thầu đã lập xong văn phòng hiện trường, huy động hàng trăm thiết bị, máy móc để thi công cào bóc lớp đất mặt. Một số vị trí cầu không vướng mặt bằng cũng được các nhà thầu chọn thi công trước.
Ông Nguyễn Công Phú, chỉ huy trưởng gói thầu số 2 cho biết: "Tranh thủ thời tiết nắng tốt, trong những tháng tới chúng tôi sẽ huy động tối đa thiết bị, nhân lực để đẩy nhanh thi công".
Lo thiếu nguồn vật liệu
Công nhân thuộc Tập đoàn Cường Thịnh Thi thi công nút giao 295 (Chụp ngày 19/01/2021)
Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là bắt đầu xuất hiện việc khan hiếm mỏ vật liệu, trong đó có dự án Phan Thiết - Dâu Giây. Ông Nguyễn Văn Huấn, Phó giám đốc Ban QLDA Thăng Long cho biết, đơn vị đang phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để tìm cách giải quyết, sớm tháo gỡ vướng mắc về nguồn vật liệu để các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công, đảm bảo chất lượng công trình.
Đại diện nhà thầu thi công dự án Mai Sơn - QL45 cũng cho biết, nguồn vật liệu như đất đắp, cát đắp khan hiếm do nhiều gói thầu cùng lúc xây dựng, trong khi các mỏ vật liệu có trong quy hoạch chưa được địa phương cấp phép.
Đối với dự án cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết, ông Hoàng Tuấn Khoát, Phó giám đốc Ban QLDA 7 thông tin, theo tính toán, nhu cầu đối với đá xây dựng là khoảng 2.540.000m3, cát xây dựng khoảng 580.000m3, đất đắp nền khoảng 9 triệu m3.
Đơn vị đã phối hợp với các nhà thầu khảo sát 17 mỏ đất đắp gần khu vực dự án đi qua nhưng sản lượng chưa thể đáp ứng nhu cầu. Có 7 mỏ mới đấu giá nhưng chưa đủ cơ sở pháp lý để cung cấp vật liệu cho dự án theo quy định. Một số mỏ đang làm thủ tục xin cấp phép nhưng có thể không kịp.
Ông Nguyễn Công Phú, chỉ huy trưởng gói thầu số 2, dự án Vĩnh Hảo - Phan Thiết cũng cho biết, đã đi tìm mỏ đất đắp những ngày qua nhưng "mỏi mắt" tìm chưa ra. Có mỏ gần thì chất lượng chưa đáp ứng, mỏ xa thì chi phí vận chuyển cao. "Thấy tình hình cung không đủ cầu, một số mỏ đã tăng giá khiến các nhà thầu rất khó khăn", ông Phú cho biết.
Ông Hoàng Tuấn Khoát cho biết thêm, đối với các mỏ cát, trong khu vực dự án không có mỏ đủ điều kiện pháp lý hoặc đảm bảo yêu cầu kỹ thuật để cung cấp cho dự án. Qua khảo sát, phải vận chuyển từ xa (huyện Tánh Linh, Đức Linh, tỉnh Bình Thuận hoặc cụm mỏ sông Dinh, tỉnh Ninh Thuận) thì may ra mới đáp ứng nhu cầu.
Đối với các vật liệu đá xây dựng, trong phạm vi dự án hiện có 10 mỏ. Các mỏ vật liệu đá xây dựng cơ bản đáp ứng về trữ lượng và công suất khai thác. Tuy nhiên, các mỏ này cần có giải pháp nâng cấp, cải tạo dây chuyền công nghệ sản xuất để nâng cao chất lượng sản phẩm thì mới đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật của dự án.
Trước những khó khăn trên, Ban QLDA 7 đã có văn bản đề nghị UBND tỉnh Bình Thuận xem xét và chỉ đạo các sở, ngành tháo gỡ vướng mắc trong thời gian sớm nhất đảm bảo nguồn cung ứng vật liệu. Thậm chí, khi số mỏ đất đắp không đáp ứng đủ, Ban QLDA và các nhà thầu còn tính đến phương án tận dụng các khu vực đất nông nghiệp để khai thác đất. "Theo khảo sát, trong khu vực dự án đi qua có nhiều vị trí đất nông nghiệp kém hiệu quả, nhưng nguồn đất lại có chất lượng, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật", ông Khoát nói.
Phát triển Quảng Ninh trở thành trung tâm kinh tế biển mạnh Quảng Ninh đề ra nhiều nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm để phát triển kinh tế biển và ven biển, trong đó chú trọng đến du lịch, dịch vụ biển và công nghiệp ven biển theo hướng thân thiện môi trường. Một góc khu vực Vịnh Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. (Nguồn: TTXVN) Tỉnh Quảng Ninh đang trên đà phát triển để...