Đông Phi đối mặt với mối đe dọa châu chấu: Sắp hết thời gian

Các quốc gia ở Đông Phi đang chạy đua với thời gian để ngăn chặn những đàn châu chấu mới sinh sản tàn phá mùa màng và sinh kế của họ – sự tàn phá tồi tệ nhất trong nhiều năm.

Chạy đua với thời gian

Ở Ethiopia, những con châu chấu đã đến vùng đất nông nghiệp Thung lũng Rift màu mỡ và hủy hoại bãi chăn thả ở Kenya và Somalia. Vận tốc di chuyển của chúng có thể lên đến 150 km (93 dặm) một ngày và chứa từ 40-80.000.000 châu chấu mỗi km vuông.

Nếu không được kiểm soát, số lượng châu chấu ở Đông Phi có thể tăng lên gấp 400 lần vào tháng 6. Điều đó sẽ khiến mùa màng bị tàn phá – trong khi đây lại là một khu vực vốn đã có hơn 19 triệu người đang phải chịu cảnh thiếu đói, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) đã cảnh báo.

Uganda đã triển khai quân đội. Kenya đã đào tạo hàng trăm thanh niên để phun thuốc trừ sâu. Thiếu thuốc trừ sâu, một số lực lượng an ninh ở Somalia đã dùng súng phòng không để bắn vào bầy châu chấu đang che kín bầu trời.

Châu chấu sa mạc bu trên một cái cây ở một trang trại gần thị trấn Nanyuki thuộc hạt Laikipia, Kenya, ngày 21 tháng 2 năm 2020.

Các nước Đông Phi này đang phải chạy đua với những cơn mưa dự kiến sẽ nhiều hơn vào tháng 3 sẽ khiến thế hệ ấu trùng tiếp theo đã sẵn sàng trên mặt đất bắt đầu nở – giống như nông dân gieo hạt giống của họ.

Những đàn châu chấu đang đến, Cyril Ferrand, người đứng đầu khả năng phục hồi của FAO cho Đông Phi, nói. “Khi nông dân bắt đầu trồng cấy, châu chấu sẽ ăn hết mọi thứ”.

Tác hại của châu chấu đối với ngành nông nghiệp vốn tạo ra khoảng một phần ba sản lượng kinh tế của Đông Phi cho đến nay vẫn chưa được đánh giá hết, nhưng FAO đang sử dụng hình ảnh vệ tinh để đánh giá thiệt hại, ông Cyril Ferrand cho biết.

Tại Kenya, quốc gia giàu có và ổn định nhất trong khu vực, châu chấu hầu chủ yếu sinh sản ở miền Bắc khô cằn, một số cây trồng đã bị ảnh hưởng, Stanley Kipkoech, một quan chức cấp cao của Bộ Nông nghiệp Kenya cho biết.

Châu chấu ăn trụi một cái cây

Các nhà khoa học cho biết, các loài châu chấu phá hoại ở khu vực này đã được biết đến từ thời cổ đại, nhưng sự biến đổi thời tiết đã làm trầm trọng tình trạng này bởi khí hậu thay đổi đã tạo điều kiện lý tưởng cho số lượng côn trùng tăng đột biến.

Biển nóng lên đang tạo ra nhiều mưa hơn, “đánh thức những quả trứng ngủ đông” và lốc xoáy khiến các bầy côn trùng phân tán ngày càng mạnh hơn và thường xuyên hơn.

Những cơn mưa đã đánh thức những quả trứng ngủ đông và nhiều cơn lốc xoáy đã giúp phát tán các loài côn trùng. Đã có tới tám cơn lốc hoành hành khắp Ấn Độ Dương vào năm 2019, con số cao nhất trong một năm kể từ khi chúng được ghi chép.

Những khó khăn trở ngại

Thiếu chuyên môn trong việc kiểm soát các loài gây hại không phải là vấn đề duy nhất của họ: Kenya tạm thời hết thuốc trừ sâu, Ethiopia cần nhiều máy bay hơn và Somalia và Yemen, bị xé nát bởi nội chiến nên không còn khả năng để chống chọi với sâu bệnh.

Trong tháng này, Kenya đã hết thuốc trừ sâu hơn một tuần nay, ông cho biết. Nông dân đã phải chứng kiến mùa màng của gia đình họ bị tàn phá trong bất lực.

Tại Ethiopia, “chính phủ chỉ có thể đủ khả năng thuê 8 máy bay để phun thuốc từ trên không, nhưng để ngăn chặn được dịch bệnh châu chấu trước khi vụ thu hoạch bắt đầu vào tháng 3 thì cần ít nhất hai lần số máy bay đó”, Zebdewos Salato, Giám đốc bảo vệ thực vật tại Bộ Nông nghiệp, cho biết. “Chúng tôi sắp hết thời gian”, ông nói.

Hiện nay, Ethiopia chỉ có duy nhất một nhà máy sản xuất thuốc trừ sâu đang hoạt động. “Đất nước cần 500.000 lít thuốc trừ sâu cho mùa thu hoạch và trồng cấy sắp tới nhưng hiện họ chỉ có thể sản xuất tối đa 200.000 lít thuốc bởi sự thiếu hụt ngoại hối khiến không thể mua hóa chất để sản xuất”, giám đốc điều hành của nhà máy Simeneh Altaye nói.

Fatouma Seid, đại diện của FAO tại Ethiopia cho biết, FAO đang giúp chính phủ mua sắm máy bay, phương tiện và máy phun thuốc trừ sâu. FAO cũng đang hỗ trợ nước này khẩn trương mua thuốc trừ sâu từ châu Âu.

Một người đàn ông cố gắng xua đuổi đàn châu chấu

Aidid Suleiman Hashi, Bộ trưởng Môi trường của khu vực phía Nam Jubbaland, cho biết, những người kiểm soát dịch hại ở Somalia không thể xâm nhập vào các khu vực do lực lượng nổi dậy Hồi giáo al Shabaab kiểm soát.

Khi những đàn châu chấu xâm chiếm, nông dân phải thổi còi, đánh trống và đánh chuông để xua đuổi chúng. Al Shabaab đã bắn súng vào đàn châu chấu, Bộ trưởng Hashi nói. Lực lượng Jubbaland cũng đã làm như vậy. Trong những trường hợp như vậy, những người tài trợ không muốn thực hiện phun thuốc từ trên không, FAO cho biết.

Trong khi đó, cào cào – có vòng đời ba tháng – vẫn đang tiếp tục sinh sản. FAO cho biết mỗi thế hệ sau trung bình sẽ tăng gấp 20 lần số lượng so với thế hệ trước.

Khi trứng nở (hiện đang diễn ra ở Bắc Kenya), những con châu chấu non đói sẽ ở trên mặt đất trong vòng hai tuần và đây là thời gian dễ diệt bằng việc phun thuốc hơn so với khi chúng mọc cánh.

Sau đó, khi đã trưởng thành, chúng bay lên không trung dày đặc đến nỗi buộc máy bay phải chuyển hướng . Một bầy châu chấu trong một ngày có thể ăn hết lượng thức ăn của 35.000 người.

FAO cho biết để diệt được những đàn châu chấu này sẽ phải cần đến ít nhất 138 triệu đô la. Cho đến nay, các nhà tài trợ đã cam kết 52 triệu đô la. Thất bại trong việc diệt châu chấu có nghĩa là sẽ có nhiều trận đói hơn trong một khu vực vốn đã bị vùi dập bởi xung đột và các thảm họa khí hậu.

Kể từ năm 2016, đã có những cơn hạn hán kéo dài ở Kenya, Somalia, Ethiopia, sau đó là lũ lụt. Ở Nam Sudan, hiện hơn một nửa dân số đã phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực.

Châu chấu nở ra ở Yemen, phần lớn bị bỏ qua trong sự hỗn loạn của cuộc nội chiến. Chúng di cư qua Biển Đỏ đến Sừng châu Phi, sau đó lan sang Sudan, Djibouti, Ethiopia, Somalia và Kenya. Bây giờ chúng đã được phát hiện ở Uganda, Nam Sudan và Tanzania.

Trâm Anh

Theo congly.vn/AFP/Reuters