Đổi thay từ con đường đến trường
Nhận thấy trong thực tế, trẻ em gái thuộc các dân tộc thiểu số ở trên địa bàn do đơn vị quản lý thường thiệt thòi so với trẻ em trai, bởi quan niệm “con gái không cần học, chỉ cần làm nương giỏi thì sẽ đắt chồng”.
Chính bởi vậy mà khi triển khai Chương trình “ Nâng bước em tới trường”, Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo, BĐBP Quảng Bình đã luôn “dành sự ưu ái” cho học sinh nữ với mong muốn con đường học vấn sẽ đưa các em bước qua định kiến để được là chính mình, từ đó có cơ hội thay đổi cuộc đời.
Chỉ huy Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo tặng quà cho học sinh Lào được nhận đỡ đầu theo Chương trình “Nâng bước em tới trường”. Ảnh: Trúc Hà
Cạnh Trạm quân dân y kết hợp của Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo (bản Bãi Dinh, xã Dân Hóa, huyện Minh Hóa) có bà Cao Thị Tình gần 60 tuổi ở cùng với mẹ đã gần 80 tuổi. Trước đây, bà Tình là một trong những phụ nữ hiếm hoi ở Dân Hóa học hết lớp 3. Sau đó, bà tham gia làm cán bộ xã, bởi vậy, chẳng người đàn ông nào ở Dân Hóa dám… yêu và lấy bà làm vợ. Rồi tuổi xuân cứ thế trôi qua, giờ đây, bà Tình ở vậy chăm sóc mẹ già.
Câu chuyện về bà Tình thể hiện sự thiệt thòi, bất bình đẳng với phụ nữ đồng bào các dân tộc thiểu số ở vùng cao biên giới này. Quan niệm “chỉ cần giỏi làm nương, lấy chồng và sinh nhiều con là hạnh phúc” chính là rào cản khiến nhiều phụ nữ không chọn con đường đến trường. Sau này, trẻ em gái đều đi học nhưng vẫn chỉ chủ yếu hết cấp 2, một số học hết cấp 3 nhưng rồi cũng quay lại cuộc sống lấy chồng sớm, gắn cuộc đời mình với nương rẫy.
Trung tá Dương Đình Hoàn, Chính trị viên Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo, người có nhiều năm gắn bó với biên giới, với đồng bào các dân tộc Rục, Khùa, Chứt, Sách, Mày chia sẻ: Chúng tôi nhận thấy phụ nữ đồng bào các dân tộc thiểu số rất thiệt thòi. Vì tảo hôn, rồi thách cưới nặng nề nên cưới xong, “đàn ông làm chủ, nhưng phụ nữ lại là người làm việc chính”. Nhiều đàn ông chỉ thích tụ tập uống rượu, gánh nặng gia đình đổ dồn lên vai người phụ nữ.
Đồn Biên phòng và chính quyền địa phương đã tuyên truyền, vận động người dân, đặc biệt là người đàn ông thay đổi quan niệm về hôn nhân, gia đình, thế nhưng sự chuyển biến còn rất chậm. Bởi vậy, khi triển khai Chương trình “Nâng bước em tới trường”, đơn vị thường “ưu ái” các học sinh nữ, vì mong muốn các em có thêm cơ hội học cao hơn. Chúng tôi tin rằng, một khi các em nhận thức được giá trị bản thân thì các em sẽ tự biết phải làm gì để thay đổi cuộc sống của mình.
Hồ Thị Thủy (dân tộc Khùa, bản Y Leng) là con của cựu binh Biên phòng Hồ Nôn. Đồng chí Hồ Nôn nguyên là chiến sĩ của Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo, dũng cảm chiến đấu trong trận đánh tiễu phỉ trên núi Phù Ác và bị cụt 1 chân. Sau trận đánh, đồng chí Hồ Nôn phải nằm cáng 3 ngày đêm để anh em khiêng từ lèn đá về trạm xá cấp cứu. Khi cảm thấy đuối sức, Hồ Nôn đã nói với Chính trị viên: “Hãy để tôi ở lại trong rừng, mọi người tiếp tục chiến đấu. Dân tộc Khùa chúng tôi đã có người hi sinh cho cách mạng rồi”. Thủy cao ráo, xinh đẹp nên khi vừa mới lớn đã có nhiều người ngấp nghé đến tìm hiểu.
Thế nhưng, Thủy đã kiên quyết, không màng đến những lời tán tỉnh của đàn ông mà về Trường Phổ thông dân tộc nội trú ở thành phố Đồng Hới để học cấp 3. Trước quyết tâm của cô gái trẻ, Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo đã nhận đỡ đầu Thủy theo Chương trình “Nâng bước em tới trường”, thể hiện sự tri ân với người cựu binh Biên phòng và cũng là để động viên Thủy quyết tâm theo đuổi giấc mơ con chữ. Hiện, Thủy đang trong thời gian chờ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, em muốn học nghề gì đó để “có một công việc ổn định, thu nhập nuôi sống bản thân, không phải phụ thuộc vào ai”.
Thủy cũng rất vui khi biết “suất học bổng” vốn dành cho em sẽ được chuyển cho Hồ Thị Thây (bản Hà Nôông). Thây là bạn học cùng cấp 2 với Thủy, nhưng vì gia đình khó khăn, phải chăm mẹ bị bệnh, kiếm tiền nuôi anh trai đi học nghề nên phải nghỉ học. Sau này, các chú Biên phòng đã xin cho Thây nhập học tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Quảng Bình.
Trường hợp của Hồ Thị Phương, bản Ka Định khiến ai cũng xót xa khi chứng kiến. Phương chỉ mới 15 tuổi, nhưng hàng ngày em đã phải làm những việc như một phụ nữ có gia đình. Mấy năm trước, bố mất, 4 mẹ con sống trong căn nhà lúc nào cũng chỉ chực sụp xuống vì cũ nát. Vào một ngày nọ, mẹ để Phương, anh trai và em trai mới được hơn tuổi ở lại và đi lấy chồng khác. Ba anh em đã mồ côi cha, nay mẹ bỏ đi lấy chồng khác, không đoái hoài đến thì chẳng khác gì mồ côi cả mẹ.
Là con gái duy nhất trong nhà, Phương vừa chăm em và lo cơm nước cho cả nhà. Nhiều người đã nói Phương nghỉ học để lo cho em vì em nhỏ quá. Thế nhưng, các thầy cô giáo, các chú Biên phòng khuyên bảo, kiểu gì cũng phải đến trường như bao bạn bè cùng trang lứa. Trước hoàn cảnh của 3 anh em, đơn vị đã chọn Phương để hỗ trợ theo Chương trình “Nâng bước em tới trường”, bởi “Phương là người thiệt thòi nhất” và các anh coi như đây là một cách “ràng buộc” để Phương không vì lý do chăm sóc em và anh trai để nghỉ học.
Video đang HOT
Em Hồ Thị Phương và em trai Hồ Dương. Ảnh: Trúc Hà
Trong 4 học sinh huyện Bua La Pha (tỉnh Khăm Muộn, Lào) được Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo đỡ đầu thì có 2 học sinh nữ. Đó là Nang Thoong Ngơn Tha Ma (13 tuổi, học lớp 7, bố mẹ đã chết, ở cùng bà ngoại ở bản Thồông Khám, mỗi năm 2 bà cháu chỉ có 19 bao gạo từ việc làm ruộng) và Nang Òn Sĩ Sing Bay (15 tuổi, học sinh lớp 8, ở bản Phổn). Mỗi năm, nhà Nang Òn Sĩ chỉ thu được 20 bao thóc. Dù bố Thạo Phoong Sing Bay có làm thêm nghề rèn, được khoảng 3 triệu kíp mỗi năm, tuy nhiên, số tiền ấy chẳng thấm vào đâu so với nhà 5-6 miệng ăn.
Ở vùng cao biên giới Lào, những cô gái cũng rất dễ sớm trở thành “chủ nhà”, nhất là những gia đình khó khăn, việc lấy chồng sẽ giúp bố mẹ có “một khoản kha khá từ nhà chồng” và “có thêm một lao động”. Thế nhưng, Nang Òn Sĩ và Nang Thoong Ngơn đều có chung một suy nghĩ: “Em muốn được đi học, dù biết việc học lên cao là rất khó đối với gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nhưng em muốn được đến trường như các bạn trong bản”. Và suốt mấy năm nay, 500 ngàn đồng mỗi tháng của những người lính Biên phòng Việt Nam là “cứu cánh” cho Nang Òn Sĩ và Nang Thoong Ngơn bởi khi nhận hỗ trợ, gia đình các em đều cam kết “không để con bỏ học và lấy chồng sớm”.
4 năm qua, Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo đã giúp nhiều học sinh nữ có cơ hội đến trường, theo đuổi giấc mơ con chữ. Việc làm ý nghĩa trên là bước cụ thể hóa trong công tác tuyên truyền, vận động và nâng cao vị thế của người phụ nữ dân tộc thiểu số vốn bị hủ tục “níu chân” để có cơ hội được học tập, thay đổi cuộc sống.
Trúc Hà
Theo bienphong
Bán đồng nát để xây trường vùng cao
Làm công tác tình nguyện từ năm 17 tuổi, đến nay Hoàng Hoa Trung (sinh năm 1990) và các đồng đội của mình đã xây được tám ngôi trường có thời hạn sử dụng trên 20 năm cho trẻ em vùng cao. Anh cũng là người sáng lập ra dự án "Nuôi em" giúp cho hơn bảy ngàn trẻ em nghèo ở Điện Biên được ăn cơm trưa có thịt mỗi ngày.
Nhặt phân bò, xin gốm lỗi, bán quần áo cũ... gây quỹ
Bắt đầu tham gia các hoạt động xã hội từ 2008, Trung được mời vào nhóm Niềm Tin (một nhóm tình nguyện tự phát), và sinh hoạt cho đến giờ. Sau một số dự án tình nguyện ở thành phố, Niềm Tin tìm đường lên núi. Yên Bái là điểm khảo sát đầu tiên của đội.
"Ba năm đầu chúng tôi cũng mới chỉ mới giúp người dân có thêm nhu yếu phẩm. Đến năm thứ tư thì bắt đầu làm những thứ thiết thực hơn, như xây nhà tắm, nhà vệ sinh. Sau đó nữa thấy mọi việc có thể gắng được, chúng tôi đặt mục tiêu xây trường", Trung kể.
Điểm trường đầu tiên mà Trung và bạn bè xây tặng trẻ em là ở Lai Châu, vào năm 2012. Được một Trường mầm non quốc tế ủng hộ 100 triệu, bộ đội biên phòng giúp đỡ về nhân lực nên dự toán xây dựng chỉ mất 160 triệu. Trung và "đồng bọn" quay ra nghĩ cách gây quỹ để bù 60 triệu còn thiếu.
Bắt chước người ta "góp gạch xây nhà", Trung kêu gọi "góp gạch xây trường" quy ra mỗi viên gạch trị giá 20 ngàn đồng, mỗi người đóng góp tùy tâm.
Số tiền 60 triệu còn thiếu đó sau nhiều trầy trật cũng gom đủ, nhưng lại thức tỉnh Trung một điều: mọi người dễ phản cảm với việc quyên tiền, phải làm một cách gì đó khác đi!
Trong một lần đi chơi Bát Tràng thấy gốm hỏng gốm lỗi bị bỏ đi nhiều, Trung nảy ra ý xin về bán gây quỹ. Thế là dẫn cả đội đến từng xưởng trình bày chúng cháu sẽ đem những đồ này đi bán để lấy tiền xây trường cho miền núi. Cả làng Bát Tràng không ai từ chối, có nhà còn ủng hộ cả đồ mới. Suốt hai ba năm, Trung và các bạn đi xin gốm bán, những khi khan hàng còn chui hẳn ra bãi rác đào gốm lỗi, cứ 10 ngàn một sản phẩm, có lần cao điểm bán ở trường FPT được 6 triệu tiền gốm.
Hoàng Hoa Trung
Trước đó, khi đi làm từ thiện ở làng chài Sông Hồng, thấy đất phù sa nhiều, Trung vận động bạn bè cùng đi đào đất bán. 80kg đất bán được 100 ngàn. Có lần khách gọi 200kg, đất gặp mưa nặng gấp đôi, Trung kẹp hai bao đằng trước hai bao đằng sau vè vè xe máy ship hàng.
Lại có lần đi qua chân cầu Vĩnh Tuy, thấy cả đàn bò hàng trăm con thả ở đó, Trung nghĩ ra cách đi nhặt phân bò bán cho người trồng trọt.
Mỗi một công việc lam lũ ấy bạn bè, người quen của Trung đều biết. Thế là ai có gì cho nấy, nhà Trung như một cái kho, chứa đủ thứ trên đời, từ sách vở, quần áo, đồ gốm, máy tính... Thứ gì cũng được đem đi bán với giá chỉ vài nghìn đồng cho người nghèo.
Có lần Trung được "cho" cả xe tải quần áo cũ. Khi này đã xác định không đem quần áo cũ lên miền núi, một là người dân tộc không mặc, hai là dễ làm mất bản sắc của họ, chưa kể phí tiền vận chuyển. Thế là chờ đến 3h sáng cả đội thuê xe tải chở sang chân cầu Long Biên bán cho người lao động nghèo. "Thành công ngoài mong đợi. Giá một cái áo là 1.000 đồng mà chúng tôi bán được hai triệu bảy. Thông thường đến 7h sáng là chợ dẹp, người dân xui mang vào chợ mà bán, có người còn tình nguyện gánh giúp hàng. Tôi nhớ có một em bé chỉ khoảng 10 tuổi, nó vừa đi nhặt ve chai về, được 21 nghìn. Nó kiểm tra kỹ lưỡng từng cái áo, mua cho mình, mua cho bố, cho mẹ, cho em, cho chú. Hai bàn tay nó đen nhẻm, chằng chịt nếp nhăn như tay một người già". Trung nhớ lại.
Còn có lần, bắt chước một cao thủ gây quỹ trong Sài Gòn, nhóm của Trung cũng đi nhặt giấy vụn. Nhưng không đành lòng tranh việc với người nghèo ở công viên, vào trường học lại ngại làm khó các cô lao công, Trung nảy ra sáng kiến vào ký túc xá xin đồng nát. Các sinh viên ủng hộ, cho từ giấy vụn đến nồi niêu xoong chảo cũ. Trung bình cứ một ký túc xá, Niềm Tin thu được 1 triệu đồng tiền đồng nát.
Trung (hàng cuối, thứ hai từ phải sang) trong ngày khánh thành điểm trường thứ 8.
Quyết định "Nuôi em" sau gần một tháng "ba cùng"
Từ năm 2012, trung bình mỗi năm nhóm Niềm Tin xây được một ngôi trường, khoảng cách với Hà Nội ngày một xa, từ Lai Châu, giờ đã chuyển lên Điện Biên.
Có dịp, Trung sẽ quay đi trở lại những điểm trường, kể cả sau khi đã xây và bàn giao. Nhờ thế Trung phát hiện, dù có trường mới tiện nghi, sạch sẽ hơn ngôi trường vách nứa mái gianh nhưng học sinh vẫn bỏ học. Để tìm hiểu thực trạng này, Trung bỏ tiền túi lên Mường Nhé, vào bản heo hút nhất cắm chốt gần một tháng.
Trong quãng thời gian cùng ăn cùng ở cùng làm với thầy cô và bà con, Trung mới biết đến 70% dân ở đây thiếu ăn, thậm chí kéo dài. Tình trạng trẻ con phải vào rừng đào măng luộc ăn trừ bữa rất phổ biến. Học sinh cấp một đi học được bố mẹ cho mang theo một cặp lồng cơm và một chai nước. Đến bữa, các em đổ nước vào cơm để ăn.
Từ năm 2012, trung bình mỗi năm nhóm Niềm Tin xây được một ngôi trường, khoảng cách với Hà Nội ngày một xa, từ Lai Châu, giờ đã chuyển lên Điện Biên.
Khi về Hà Nội, Trung kêu gọi cộng đồng góp tiền để nuôi bữa trưa cho 27 học sinh của một điểm trường không điện ở Mường Nhé. Mỗi bữa cơm có thịt của một bé quy ra là 8.500 đồng. Qua một vài tháng, 27 bé đều béo tốt, khỏe mạnh hơn, phụ huynh tự mang con đến gửi mà không cần vận động. Thầy giáo hốt hoảng gọi điện thông báo: "Chú Trung ơi, học sinh giờ lên 34 cháu rồi, làm thế nào?". Trung trả lời: cứ nuôi thôi chứ, dưới này em sẽ cố!
Đều đặn từ 2015 - 2017, Trung kêu gọi được các Mạnh Thường Quân nhận nuôi 88 cháu. Cộng đồng gọi phương pháp tình nguyện này là "bữa cơm níu trẻ em đến trường". Bởi vì có cơm ăn miễn phí, không phải về nhà vào giữa buổi, tỷ lệ học sinh bỏ học ở những điểm trường được nuôi cơm giảm hẳn.
Đến năm 2018, Trung thêm một dòng chữ vào hình ảnh những em bé được nuôi cơm: "Theo thống kê mỗi sự chia sẻ hình ảnh này sẽ giúp một bé được nhận nuôi". Thông điệp này ngay sau đó được lan tỏa mạnh mẽ, số em bé được nhận nuôi vọt lên con số 5.436 cháu. Từ đầu năm đến nay, số học sinh nhận được sự giúp đỡ là hơn 7.000.
Phương pháp vận động nuôi em của Trung cụ thể như sau: Nhóm Niềm Tin sẽ khảo sát và lên danh sách những bé cần nuôi cơm, kèm hình ảnh, thông tin liên lạc cụ thể. Mỗi một tháng, kinh phí để nuôi một bé là 150.000 đồng. Người nhận nuôi sẽ được nhận một mã số của em bé bao gồm đầy đủ thông tin, địa chỉ trường lớp, thầy cô, bố mẹ và cả già làng trưởng bản. Thông thường mỗi xã được lập riêng một group để những người nhận nuôi, bố mẹ học sinh và thầy cô giáo trao đổi với nhau. Ngoài ra, Niềm Tin còn lập ra những kỳ "thăm em" định kỳ cho những người muốn trực tiếp gặp những em bé mình nhận nuôi. Đến nay, có rất nhiều người nhận nuôi hơn một bé một tháng.
Giúp thầy cô "được dạy"
Số tiền các cá nhân đóng góp để Nuôi em thường sẽ dư ra vì có những ngày nghỉ, ngày lễ Tết. Nhóm Niềm Tin đã đề nghị trích số tiền dư này để mua máy lọc nước Unicef và mua đệm, chăn cho các em. Cô giáo Lường Thị Ngọc giáo viên mầm non điểm trường Tà Té B (Điện Biên) cho biết: "Đa số các em thiếu ăn, thiếu mặc. Vào mùa đông, có khi lạnh đến âm độ nhưng các em vẫn chỉ có độc một cái áo mỏng, người tím tái vì lạnh".
Từ khi "Nuôi em" về bản, các thầy cô bận hơn vì ngoài việc dạy, họ phải kiêm việc làm đầu bếp nấu cơm trưa cho mấy chục học sinh. Mỗi tuần các thầy cô cắm bản chỉ đi ra điểm trường chính vào thứ sáu. Ở đây họ được phát thực phẩm và nhu yếu phẩm cho một tuần. Toàn bộ số thực phẩm này do một đầu mối của Phòng giáo dục cung cấp, đảm bảo vệ sinh an toàn. Có khi già làng trưởng bản cũng ra tận nơi kiểm tra thịt hoặc theo dõi xem có bị cân sai không. Theo đó, đầu tuần học sinh được ăn thịt, giữa tuần ăn trứng, và cuối tuần ăn cá khô vì các trường không có tủ lạnh.
Cũng nhờ thời gian ăn ở cùng các thầy cô, Trung thấu hiểu cuộc sống "buồn và khó" của những giáo viên cắm bản. Về Hà Nội, anh tìm cách vận động và gây quỹ cộng đồng để tặng mỗi điểm trường chưa có điện một máy năng lượng gió mặt trời. Mỗi chiếc máy này có thể phát điện và cắm pin sạc. Từ ngày các điểm trường có máy, dân bản thay vì đi hàng mấy cây số ra thị trấn sạc điện, giờ họ chỉ việc chạy lên trường "cho tao cắm nhờ"!
CHẾT HỤT VÀ TỰ HỌC
Trung từng chết hụt năm 17 tuổi vì bị "vỡ mộng" ở trường. Mất niềm tin vào trường lớp, thầy cô, khi đó anh đã nghĩ đến chuyện tự tử.
Rất may không chết. Anh tìm lối cho mình bằng cách đi học Aptech (Tập đoàn của Ấn Độ đào tạo về Lập trình viên Quốc tế) ngay từ hè lớp 11. Hết lớp 12, bạn bè tốt nghiệp, còn Trung bắt đầu đi làm, lương ba triệu một tháng.
Sau khi được "khều" vào nhóm Tình nguyện Niềm Tin vào năm 2008, anh bắt đầu cuộc hành trình thiện nguyện của mình. Ba năm gần đây, anh đã tiếp quản Niềm Tin, trở thành người phụ trách chính của nhóm này.
Công việc chính hiện nay của Trung ngoài Niềm Tin với rất nhiều dự án đan xen, anh vẫn làm công nghệ, đi tư vấn, dạy học... để kiếm sống. Trung bảo, sống tối giản tự nấu cơm, lại độc thân nên mỗi tháng chỉ ba triệu là tiêu đủ. Số tiền còn lại đa số anh dành cho những chuyến khảo sát vùng sâu, vùng xa mỗi năm mươi lần, mỗi lần mươi ngày.
HẠNH ĐỖ
Theo Tiền phong
"Gánh" chữ vô... Giá Hai tiếng "vô Giá", được người dân bản địa gọi tắt như vậy, để nói về địa danh bản Giá, xã Thanh Xuân, huyện vùng cao biên giới Quan Hóa (Thanh Hóa). Bản Giá nằm sâu hun hút, nấp sau những ngọn đồi cao chót vót. Mỗi lần người dân hay các thầy, cô giáo muốn vào bản phải trải qua cung đường...