Đổi mới giáo dục phổ thông – yêu cầu tất yếu – Bài 2: Cuộc cải tổ toàn diện
Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới dự kiến triển khai từ năm học 2019-2020 với sách giáo khoa (SGK) lớp 1. Với trọng tâm hình thành, bồi dưỡng phẩm chất và năng lực dạy học, chương trình GDPT mới có thay đổi khá nhiều so với chương trình hiện hành. GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng Chủ biên Chương trình GDPT mới, nhấn mạnh trong cuộc đổi mới toàn diện này, giáo viên được trao quyền chủ động tối đa.
Với màn hình cảm ứng đa phương tiện, việc truyền đạt nội dung của thầy cô sẽ được học sinh tiếp thu dễ dàng hơn. Ảnh: HOÀNG HÙNG
Đột phá tư duy và cách làm
Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) nhiều lần khẳng định, chương trình GDPT mới đã kế thừa, phát huy ưu điểm của các chương trình GDPT trước đây, đồng thời tiếp cận xu hướng quốc tế về xây dựng chương trình GDPT.
Chương trình có những nội dung đổi mới mang tính đột phá, như cụ thể hóa mục tiêu phát triển năng lực cá nhân (nêu trong Luật Giáo dục), xác định những phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi cần hình thành, phát triển cho học sinh.
Chương trình mới được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn giáo dục cơ bản (gồm cấp tiểu học 5 năm và cấp THCS 4 năm) bảo đảm trang bị cho học sinh tri thức phổ thông nền tảng, toàn diện và thực sự cần thiết; giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (cấp THPT 3 năm) bảo đảm học sinh tiếp cận nghề nghiệp phù hợp với năng lực, nguyện vọng và chủ động chuẩn bị tốt cho giai đoạn giáo dục sau phổ thông.
GS Nguyễn Minh Thuyết cho biết, khác với các lần cải cách giáo dục trước đây là không có chương trình tổng thể (đổi mới GDPT năm 2000 cũng chỉ có chương trình bộ môn), vì thế thiếu sự liên kết giữa các môn học, bậc học và lần đổi mới này được cho là bài bản nhất vì có chương trình tổng thể. Lần đổi mới này cũng có người phụ trách, với 2 điều phối viên ở cấp THCS, THPT và một điều phối viên chính để kết nối tất cả các bậc học.
“Trước khi đổi mới lần này, Bộ GD-ĐT đã đánh giá 4 lần chương trình GDPT hiện hành. Không phải ngồi phòng lạnh đánh giá mà đã đến tận các sở, trường địa phương, tổ chức nhiều hội thảo… để lấy ý kiến. Sau đó, khi bắt đầu soạn chương trình đã tiến hành dạy thử với yêu cầu là không được lạc hậu so với xu thế của thế giới, không được xa rời thực tiễn cuộc sống”, GS Nguyễn Minh Thuyết nhấn mạnh.
Nghị quyết của Quốc hội đã quy định thời gian bắt đầu triển khai áp dụng SGK theo chương trình GDPT mới, với việc bảo đảm tuần tự trong từng cấp học. Chậm nhất, từ năm học 2020-2021 đối với lớp đầu cấp của cấp tiểu học, từ năm học 2021-2022 đối với lớp đầu của cấp THCS và từ năm học 2022-2023 đối với lớp đầu của cấp THPT.
Trả lời câu hỏi: “Học sinh làm được những gì?”
Điểm đổi mới rõ nhất là chương trình được xây dựng theo hướng giảm tải tối đa cho học sinh, trước tiên là giảm số môn học. Ở bậc tiểu học, chương trình GDPT mới có 7 môn học ở lớp 1 và lớp 2; có 9 môn học ở lớp 3; 10 môn học ở lớp 4 và lớp 5 (chương trình hiện hành có 10 môn học ở lớp 1, lớp 2 và lớp 3; 11 môn học ở lớp 4 và lớp 5). Ở bậc THCS, các khối lớp đều có 12 môn học (theo chương trình hiện hành, lớp 6 và lớp 7 có 16 môn học; lớp 8 và lớp 9 có 17 môn học). Ở bậc THPT, các lớp đều có 13 môn học (theo chương trình hiện hành, lớp 10 và lớp 11 có 16 môn học; lớp 12 có 17 môn học).
Video đang HOT
Ông Đỗ Minh Hoàng, Chánh văn phòng Sở GD-ĐT TPHCM, cho hay trong quá trình phối hợp biên soạn bộ SGK phục vụ chương trình GDPT mới giữa Sở GD-ĐT TPHCM và Nhà xuất bản (NXB) Giáo dục Việt Nam đã nảy sinh nhiều tranh cãi. Để có bộ SGK tối ưu nhất cho học sinh, cả 2 phía đều đấu tranh mạnh mẽ để giữ đội ngũ viết sách của mình.
Phía NXB giới thiệu những người có học hàm cao, kinh nghiệm lâu năm về nghiên cứu khoa học; còn đội ngũ do sở tuyển chọn là những giáo viên có nhiều năm giảng dạy thực tế. Tuy nhiên, chúng tôi xác định về chuyên môn là không thể “nhân nhượng” và phải làm để có sản phẩm tốt nhất.
Tiếp đó là giảm số giờ học. Chương trình GDPT mới cấp tiểu học tổ chức học 2 buổi/ngày (9 buổi/tuần), trung bình học sinh học 1,8 giờ/lớp/buổi học. Với chương trình hiện hành là một buổi/ngày (5 buổi/tuần), trung bình học sinh học 2,7 giờ/lớp/buổi học. Ở cấp THCS, học sinh học 3,070 giờ/lớp/buổi (giảm 54 giờ so với chương trình hiện hành). Ở cấp THPT, học sinh học 2,284 giờ/lớp/buổi (giảm 262 giờ so với chương trình ban cơ bản và giảm 315 giờ so với chương trình Ban A, Ban C hiện hành).
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ cho hay, nếu như chương trình hiện hành cũng như các chương trình trước đây trả lời cho câu hỏi: “Học xong chương trình, học sinh biết được những gì?”, thì chương trình GDPT mới trả lời cho câu hỏi: “Học xong chương trình, học sinh làm được những gì?”. Vì vậy, chương trình GDPT mới được thiết kế theo định hướng “tích hợp cao ở các lớp học dưới và phân hóa dần ở các lớp học trên”.
Giáo dục tích hợp giúp học sinh đẩy nhanh quá trình huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng để trưởng thành. Cùng với tích hợp, chương trình GDPT mới thực hiện giáo dục phân hóa – cá thể hóa, đặc biệt là đối với cấp THPT (giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp). Học sinh được chọn những nội dung học tập mà các em yêu thích, qua đó tự phát hiện năng lực của mình để rèn luyện và trưởng thành. Mặt khác, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên chủ động, sáng tạo lựa chọn phương pháp phù hợp để tổ chức dạy học, đánh giá học sinh.
Chương trình GDPT mới cũng tăng nội dung dạy đạo đức và kỹ năng sống cho học sinh để đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện đức – trí – thể – mỹ, có tinh thần dân tộc, lòng yêu nước, ý thức công dân toàn cầu; khuyến khích sáng tạo và phát triển năng lực của học sinh và giáo viên.
Đặc biệt, nội dung giáo dục hướng nghiệp được thiết kế thành các hoạt động của nhà trường phối hợp với gia đình và doanh nghiệp nhằm cung cấp tri thức về nghề nghiệp và thị trường lao động cho học sinh; giúp học sinh tự đánh giá sở trường, nguyện vọng, quan niệm về giá trị và điều kiện của bản thân. Từ đó lựa chọn định hướng nghề nghiệp phù hợp và có ý thức chuẩn bị cho việc thực hiện sự lựa chọn đó.
NHÓM PV
Theo sggp
Công bố kết quả thực nghiệm, khảo sát ý kiến về chương trình mới
Ban phát triển các chương trình môn học đã công bố kết quả thực nghiệm và khảo sát ý kiến giáo viên, cán bộ quản lí về dự thảo các chương trình môn học, hoạt động giáo dục trong chương trình giáo dục phổ thông mới tại buổi gặp gỡ báo chí chiều nay (3/5) tại Hà Nội.
Ảnh minh họa/internet
1.482 giáo viên tham gia dạy thực nghiệm
Theo GS Nguyễn Minh Thuyết - Tổng Chủ biên chương trình giáo dục phổ thông mới - nội dung bài dạy thực nghiệm có hai loại: Bài học là nội dung mới, không có trong chương trình hiện hành; bài học là nội dung có trong chương trình, SGK hiện hành nhưng được thực hiện theo phương pháp dạy học mới. Thực hiện các bài học thực nghiệm là 528 giáo viên tiểu học, 602 giáo viên THCS và 352 giáo viên THPT, tổng cộng 1 482 người.
Nhận định của Ban Phát triển các chương trình môn học: Phần lớn các tiết dạy thực nghiệm diễn ra sôi nổi, mới mẻ. Nhiều giáo viên đã vận dụng tốt phương pháp tổ chức hoạt động, trao quyền chủ động cho học sinh, tạo tâm thế hào hứng và các hoạt động học tập hiệu quả ở học sinh.
Nhiều giáo viên đã mạnh dạn thay đổi ví dụ được gợi ý trong tài liệu thực nghiệm cho phù hợp với điều kiện của địa phương. Một số còn linh hoạt thay đổi cách bố trí lớp học, không gian học, dùng hình thức trò chơi để học sinh học một cách thoải mái, hứng thú. Các hình thức thảo luận nhóm, thảo luận cặp đôi,... được sử khá dụng hợp lí và hiệu quả.
Tuy nhiên, một số thầy cô vẫn chưa thay đổi được thói quen truyền thụ kiến thức đơn thuần nên chưa tạo ra được những giờ học hiệu quả, trong đó mỗi học sinh đều được hoạt động để tự mình tìm tòi kiến thức, rèn luyện kĩ năng và vận dụng những điều đã học để phát hiện, giải quyết vấn đề trong cuộc sống phù hợp với lứa tuổi.
Một số giáo viên thiên về áp dụng phương pháp phát vấn, chủ yếu là hỏi đáp giữa giáo viên với một vài học sinh. Một số tuy có tổ chức cho học sinh làm việc nhóm nhưng cách làm việc còn mang tính hình thức, chưa tạo điều kiện để mỗi học sinh trong nhóm hoạt động, tự tạo ra sản phẩm của mình, đóng góp vào kết quả làm việc chung.
Thực tế cho thấy giờ dạy chỉ thành công khi giáo viên nắm vững nội dung chương trình và vận dụng được phương pháp dạy học mới để tổ chức hoạt động học tập của học sinh.
GS Nguyễn Minh Thuyết chia sẻ với báo chí về thực nghiệm chương trình
Lãnh đạo Sở trực tiếp dự giờ thực nghiệm
Bộ GD&ĐT tổ chức 17 đoàn công tác của Bộ đến 17/48 trường tham gia thực nghiệm. Tại mỗi trường, đoàn công tác dự các giờ dạy thực nghiệm và trao đổi trực tiếp với lãnh đạo nhà trường, giáo viên về bài dạy thực nghiệm và dự thảo các chương trình môn học.
Về phía các Sở GD&ĐT, đã chú trọng, tăng cường công tác chỉ đạo việc triển khai thực nghiệm các chương trình môn học, coi đây là một trong các nhiệm vụ góp phần quan trọng thực hiện thành công đổi mới chương trình, SGK GDPT ở địa phương và toàn quốc. Lãnh đạo các sở GD&ĐT, phòng GD&ĐT có trường tham gia thực nghiệm đều quan tâm đến công việc này.
Ở tỉnh Lào Cai, đồng chí Giám đốc Sở GD&ĐT trực tiếp làm việc với chuyên gia môn học, dự giờ thực nghiệm, có ý kiến chỉ đạo kịp thời về công tác tổ chức, tạo điều kiện để hoạt động thực nghiệm được tiến hành thuận lợi. Ở Hà Nội, đồng chí Phó Giám đốc Sở GD&ĐT trực tiếp dự giờ thực nghiệm ở trường THCS Minh Hà, huyện Thạch Thất. Sở GD&ĐT Lào Cai đã phân công 8 chuyên viên trực tiếp phụ trách 8 trường phổ thông trên địa bàn tỉnh tham gia thực nghiệm...
Các trường phổ thông tích cực, chủ động, khẩn trương triển khai các công việc: xếp thời khóa biểu, tiếp tục trao đổi với tác giả chương trình môn học để soạn bài dạy thực nghiệm, tiến hành dạy bài thực nghiệm; tổ chức trao đổi, thảo luận với các thành viên tổ (nhóm) chuyên môn và đoàn công tác của Bộ,...
Phạm vi thực nghiệm tại một số trường phổ thông thuộc 6 tỉnh, thành phố là Lào Cai, Hà Nội, Bình Định, Lâm Đồng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Cần Thơ đại diện 6 vùng KT-XH trên phạm vi cả nước. Mỗi vùng chọn 1 tỉnh, mỗi tỉnh chọn 3 trường tiểu học, 3 trường THCS và 2 trường THPT đại diện cho các địa bàn phát triển khác nhau để thực nghiệm
Kết quả dạy thực nghiệm góp phần hoàn thiện chương trình mới
Báo cáo kết quả thực nghiệm và khảo sát của Ban Phát triển các chương trình môn học, giáo viên và cán bộ quản lí các trường tham gia thực nghiệm đều đánh giá cao ưu điểm và triển vọng của chương trình GDPT mới: Chương trình các môn học đã xác định đúng các phẩm chất và năng lực mà môn học hình thành, phát triển cho học sinh. Phần lớn các bài học thực nghiệm đã xác định đúng những yêu cầu cần đạt ở mỗi bài học; chú trọng tổ chức các hoạt động học tập, tương tác của học sinh.
Tuy nhiên, một số yêu cầu cần đạt còn cao so với trình độ của học sinh; nội dung một số bài thực nghiệm tương đối khó; một số bài vẫn còn nặng về trang bị kiến thức; dung lượng của một số bài chưa phù hợp với thời lượng dạy học.
Việc bố trí nhiều đơn vị kiến thức trong một bài học không tạo điều kiện cho học sinh thực hiện các hoạt động khám phá, luyện tập và vận dụng kiến thức vào đời sống. Đây là những hạn chế, bất cập cần được mỗi nhóm tác giả chương trình môn học nghiêm túc xem xét và kiên quyết khắc phục trong thời gian tới.
Kết quả thực nghiệm và khảo sát ý kiến giáo viên, cán bộ quản lí đem lại những bài học bổ ích đối với công tác hoàn thiện chương trình và tập huấn giáo viên, cán bộ quản lí về chương trình và về SGK sắp tới.
Ban Phát triển chương trình GDPT tổng thể, Ban Phát triển các chương trình môn học đã phân tích kết quả các giờ dạy thực nghiệm, tiếp thu ý kiến giáo viên, cán bộ quản lí ở cơ sở, kết hợp với góp ý của các Sở GD&ĐT, các chuyên gia giáo dục, các tầng lớp nhân dân và Hội đồng Quốc gia Thẩm định chương trình GDPT tổng thể, chương trình môn học để hoàn thiện chương trình.
Từ kết quả thực nghiệm, Ban Phát triển chương trình GDPT tổng thể, Ban Phát triển các chương trình môn học kiến nghị Bộ chỉ đạo xây dựng kế hoạch, nội dung, phương pháp tập huấn giáo viên, cán bộ quản lí thật chu đáo, hiệu quả. Cán bộ chỉ đạo, quản lí và giáo viên cần được tập huấn kĩ về chương trình GDPT mới và SGK mới.
Nội dung tập huấn phải trang bị cho cán bộ, giáo viên quan điểm giáo dục mới, đồng thời hướng dẫn những điều rất thiết thực về nghiệp vụ, trong đó có nội dung thực hành soạn giáo án và dạy học. Cần tăng số lượng giáo viên tham dự các lớp tập huấn do chuyên gia biên soạn chương trình, chuyên gia ở các trường sư phạm trọng điểm hướng dẫn; áp dụng hình thức tập huấn và bồi dưỡng thường xuyên trực tuyến về chuyên môn, nghiệp vụ; có chế độ khuyến khích cán bộ, giáo viên tham gia các lớp tập huấn, bồi dưỡng trực tuyến này.
"Thực nghiệm chương trình GDPT lần đầu tiên được thực hiện ở nước ta, Ban Chỉ đạo đổi mới chương trình, SGK GDPT của Bộ GD&ĐT đã xác định đúng mục tiêu, yêu cầu, cách thức thực nghiệm và chỉ đạo chuẩn bị kĩ lưỡng, hoàn thành có kết quả công tác thực nghiệm CT môn học.
Những giờ dạy thực nghiệm thành công và chưa thành công đều là bài học hữu ích để hoàn thiện chương trình từng môn học và hoàn thiện chương trình GDPT nói chung. Kinh nghiệm thực nghiệm chương trình lần này kết hợp với kinh nghiệm quốc tế về thực nghiệm những điểm mới ngay trong quá trình xây dựng chương trình, biên soạn SGK cũng sẽ rất hữu ích đối với việc thực nghiệm SGK trong thời gian tới" - GS Nguyễn Minh Thuyết.
Theo giaoducthoidai.vn
Giáo dục quyền uy tạo ra 'người máy': Sẽ dạy học sinh nêu ý kiến ngay từ tiểu học Chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ khắc phục lối giáo dục truyền thụ kiến thức một chiều, rập khuôn với việc đặt ra mục tiêu giúp người học sáng tạo, làm chủ kiến thức, có cá tính, có tư duy phản biện... Tư duy phản biện là nội dung quan trọng trong chương trình mới từ cấp tiểu học - ẢNH:...