Đổi mới chương trình SGK phổ thông: Tìm mãi chưa ra tổng chỉ huy

GS. TSKH Nguyễn Xuân Hãn – giảng viên ĐH KHTN thuộc ĐH Quốc gia Hà Nội trao đổi với PV Đại Đoàn Kết về sự lúng túng và vất vả tìm đường hướng của chương trình và sách giáo khoa ( SGK) phổ thông phù hợp với VN và theo chuẩn mực quốc tế trên xu thế hội nhập giáo dục toàn cầu.

GS.TSKH Nguyễn Xuân Hãn

Thưa GS, nhiều năm qua ông nói khá nhiều đến tầm quan trọng của việc cần có người tổng chỉ huy học thuật cho việc đổi mới chương trình SGK ở bậc phổ thông hiện nay. Vị tổng chỉ huy đó có nhất thiết phải công bố ngay từ khi bắt tay làm chương trình? GS. TSKH Nguyễn Xuân Hãn: – Tất cả các quốc gia hiện nay trên thế giới, bất kể là nước tiên tiến hay nước còn lạc hậu, nước nào cũng có chương trình giáo dục ổn định, nội dung SGK phù hợp và theo chuẩn quóc tế, sau tốt nghiệp phổ thông, học sinh của họ có thể vào học ĐH Harvard (Mỹ) hay ĐHTH Lomonoxop (Nga). Tại VN mặc dù Bộ GD&ĐT có nhiều cố gắng nhiều biện pháp đươc thực thi, song chúng ta vẫn chưa có chương trình GD chính thức và SGK phù hợp với VN và theo chuẩn mực quốc tế. Vào những năm đầu 80 thế kỷ trước ta có 4 chương trình cấp 1, đến 2002 ta mới hợp nhất làm một, vào năm 1993 ta khôi phục phân ban thuộc Pháp. Đến nay đã 23 năm mọi phương án phân ban đều bị thực tiễn phủ nhận.

Chưa bàn đến việc phân ban đi ngược lại tư tưởng Hồ Chí Minh – vào năm 1950 nước ta đã xóa bỏ phân ban thuộc Pháp để khẳng định giáo dục toàn diện, chưa bàn đến ý kiến của GS Nguyễn Cảnh Toàn đừng mang học sinh làm chuột bạch thí điểm phân ban, rõ ràng ta chưa hề có chương trình giáo dục thống nhất từ lớp 1 đến lớp 12.

So với mặt bằng chung quốc tế nội dung trong các SGK ở bậc phổ thông vênh từ 1 đến 3 năm, học sinh bị nhồi nhét những kiến thức quá tải và xa vời với cuộc sống. Nguyên nhân việc chưa có chương trình – SGK chuẩn có rất nhiều, song theo tôi ta chưa có nhạc trưởng. Dư luận xã hội đã đặt vấn đề này thẳng thắn với Bộ trưởng Bộ GD&ĐT, song nhiều năm nay câu trả lời vẫn là con số không! Làm một ngôi nhà vài tỷ đã cần một kỹ sư trưởng, khi thiết kế lại chương trình – SGK liên quan tới tương lai của thế hệ trẻ mà không hề có nhạc trưởng, có tổng chỉ huy, là rất gay go.

Tiêu chuẩn cho một tổng chủ biên đổi mới chương trình – SGK, theo GS?

– Đây là vấn đề rất hệ trọng nhưng rất ít người quan tâm, tôi ví nó như một trận đánh, khi ra chiến trường anh phải có một ông tướng để chỉ huy, vậy đổi mới cả chương trình và bộ SGK ở 3 cấp, có ảnh hưởng trực tới hàng triệu học sinh và nói rộng ra là ảnh hưởng tới tương lai của dân tộc này mà lại không tìm ra được tổng chỉ huy thì hỏng.

Vậy theo GS tiêu chí của người nhạc trưởng là gì?

– Tôi đặt ra các tiêu chuẩn cho một tổng chủ biên đổi mới chương trình – SGK như sau: Là người biết cách làm chương trình-SGK trong ngoài nước, biết trả lời rõ công luận làm chương trình-SGK như thế nào để học sinh tốt nghiệp đạt chuẩn quốc tế. Ngoài những môn tự nhiên, người tổng chủ biên cũng phải biết chỉ đạo sách giáo khoa Văn, Sử, Địa… viết theo hướng nào. Người đó cũng phải đối thoại công khai với công luận tại sao làm thế này chứ không làm theo kiểu khác.

Để tìm được người tổng chỉ huy như vậy, theo ông nên có cơ chế tuyển hay bắt đầu tìm từ đâu?

– Theo thiển nghĩ của tôi nước ta có rất nhiều người có khả năng đảm nhiệm việc này. Song họ không được chọn, còn những người được chọn đảm đương việc này lại chưa chắc đã đủ tầm nên dường như Bộ trưởng Bộ GD&ĐT lúng túng không dám công khai. Việc mập mờ theo kiểu hành chính đã kéo dài 35 năm, đó là điều tôi không hiểu! Tôi cũng lưu ý, thời GS Hoàng Xuân Hãn, việc thiết kế lại chương trình và chuẩn bị SGK chỉ làm trong vòng 2 tháng đã sử dụng ổn định ở miền Bắc 10 năm, miền Nam 27 năm. Khi tiếp quản Thủ đô 1954 GS Nguyễn Văn Chiển, GS Hoàng Tụy (lúc đó mới có 27 tuổi) đã thiết kế chương trình và viết lại SGK trong vòng 6 tháng, và sử dụng ổn định ở miền Bắc 35 năm, đã góp phần làm cho giáo dục nước nhà trở thành một trong những bông hoa đẹp của chế độ. Người ta nói con hơn cha là nhà có phúc, thế hệ trí thức hiện nay được đào tạo bài bản, không lý gì không làm được những điều cha anh mình đã làm

Vậy theo ông điều gì quan trọng nhất khi làm chương trình – SGK mới để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, khi tiền chỉ là một phần cho đổi mới này?

- Muốn đổi mới chương trình – SGK chuẩn phải thay đổi gốc tư duy, cụ thể là con người và tổ chức. Chúng tôi rất phấn khởi khi biết Ủy ban Đổi mới giáo dục quốc gia sẽ được thành lập, Chủ tịch Ủy ban là Thủ tướng Chính phủ. Vậy chúng ta nên tổ chức Hội đồng biên soạn chương trình – SGK Quốc gia trực thuộc Ủy ban này. Hội đồng sẽ tập hợp các nhà khoa học, chuyên gia giáo dục, các nhà giáo uy tín, có kinh nghiệm viết sách, chứ không phải là một nhóm viết sách như thời gian vừa rồi, sẽ tránh được tình trạng “vừa đá bóng vừa thổi còi”. Thế hệ GS Nguyễn Văn Chiển, GS Hoàng Tụy, nhà giáo Lê Hải Châu không có tiền vẫn làm được chương trình – SGK chuẩn, lưu ý kinh phí đầu tư hầu như không đáng kể, và người có học hàm học vị hồi đó đếm trên đầu ngón tay.

Thế hệ trí thức hiện nay được đào tạo bài bản, không ít người được học ở nước ngoài, điều kiện viết sách thuận tiện hơn nhiều lần, kế thừa những kinh nghiệm truyền thống của thế hệ trí thức trước đây, quan hệ mở rộng với giới học thuật quốc tế. Nếu được giao nhiệm vụ, tôi xin khẳng định chỉ cần 100 tỷ đồng là đổi mới được chương trình – SGK theo chuẩn mực quốc tế và phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

Trân trọng cảm ơn GS.

Phương Nguyễn (thực hiện)

Theo daidoanket.vn