Đổi mới chương trình phổ thông: Còn hay không kỳ thi THPT quốc gia?

Sau khi chương trình các môn học giáo dục phổ thông mới được hé lộ, không ít ý kiến cho rằng chủ trương đổi mới có vẻ hay, nhưng nếu vẫn giữ cách thi cử, đánh giá như hiện hành thì khó đi vào thực tiễn.

Thí sinh tại TP.HCM tham gia thi THPT quốc gia năm 2017

Cách thi cử hiện nay là rào cản phát triển năng lực

PGS Trần Kiều, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học giáo dục VN, nhận xét: “Giáo dục của chúng ta lâu nay lao đao, điêu đứng về nền giáo dục ứng thí và bất cứ sự thay đổi nào trong giáo dục cũng vấp phải “hòn đá tảng” là nền giáo dục ứng thí ấy, đến bây giờ vẫn thế, Bộ vẫn loay hoay với đổi mới thi cử”.

Nhận định này phản ánh đúng thực trạng hiện nay. Một giáo viên dạy văn cấp THPT ở Hà Nội cho rằng những đề thi mở hoặc đưa học sinh (HS) đi trải nghiệm rồi thoải mái nói lên suy nghĩ của mình thường chỉ áp dụng ở lớp 10, cùng lắm đến hết học kỳ 1 của lớp 11. Còn sau đó thì phải tập trung vào luyện thi. Vì các kỳ thi quốc gia quanh đi quẩn lại cũng chỉ giới hạn trong một số tác phẩm nên việc dạy học văn chủ yếu theo kiểu học thuộc lòng văn mẫu, đào sâu, phân tích tác phẩm quen thuộc miễn sao để HS đi thi đạt điểm cao vì chấm văn cũng theo barem, “đếm ý cho điểm”, không chú trọng tính sáng tạo hay năng lực đặc biệt của HS.

Mới đây, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của LHQ (UNESCO) khi công bố báo cáo phân tích giáo dục phổ thông VN giai đoạn 2011 – 2015 cũng khẳng định cách thức thi cử như hiện nay chính là rào cản cho việc dạy học theo hướng phát triển năng lực của người học.

Cần đổi mới đồng bộ về thi cử, đánh giá

Dự thảo chương trình tổng thể lần đầu công bố đã “ngầm” chủ trương sẽ không còn kỳ thi THPT quốc gia như hiện nay. Thay vào đó là 3 hình thức đánh giá: Thứ nhất là đánh giá thường xuyên do giáo viên phụ trách môn học tổ chức thực hiện dựa trên kết quả đánh giá của giáo viên, phụ huynh, bản thân HS và của các HS khác trong tổ, trong lớp; Thứ hai là đánh giá định kỳ do cơ sở giáo dục tổ chức thực hiện. HS hoàn thành các môn học, tích lũy đủ kết quả đánh giá theo quy định của Bộ GD-ĐT được cấp bằng tốt nghiệp; Thứ ba là đánh giá trên diện rộng ở cấp quốc gia, cấp địa phương, do tổ chức kiểm định chất lượng cấp quốc gia hoặc cấp tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư tổ chức để phục vụ công tác quản lý các hoạt động dạy học, phát triển chương trình và nâng cao chất lượng giáo dục.

Tuy nhiên, sau đó Bộ GD-ĐT đã rút lại nội dung này trong dự thảo công bố lần 2 và chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được ban hành chính thức cũng không nhắc gì đến những thay đổi về đánh giá, thi cử khi áp dụng chương trình giáo dục phổ thông mới.

PGS Chu Cẩm Thơ, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu, đánh giá kết quả giáo dục, Viện Khoa học giáo dục VN, cho rằng việc đổi mới thi cử, đánh giá phải được công bố cụ thể cùng với đổi mới chương trình, trước khi thực hiện chương trình. “Sản phẩm của một chương trình giáo dục cần được công bố trước về nội dung, cách thức kiểm tra đánh giá như thế nào, để người học – người tiếp nhận và sử dụng “sản phẩm” giáo dục ấy phải có thông tin trước”, bà Thơ nói.

GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới, cũng với các ý kiến cho rằng, việc đổi mới nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy chỉ thành công khi có sự đổi mới đồng bộ về thi cử, đánh giá. Nhất là chương trình giáo dục phổ thông mới, nếu không thay đổi việc kiểm tra, đánh giá, thi cử thì sẽ khó có thể thực hiện được chương trình này.

Theo quan sát của GS Thuyết, việc đổi mới phương pháp dạy học lâu nay chỉ có chuyển biến rõ nét nhất là ở cấp tiểu học. Điều này được lý giải là vì cấp học này, cả người dạy và người học đều chưa bị áp lực bởi những kỳ thi mang tính quyết định như thi tốt nghiệp hoặc thi tuyển sinh đầu vào để chuyển cấp.

Theo nguồn tin của PV, dù chưa thể hiện trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể nhưng lãnh đạo Bộ GD-ĐT hiện vẫn đang phân công Vụ Giáo dục trung học chủ trì, phối hợp với Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng giáo dục, Ban Phát triển chương trình nghiên cứu, đề xuất lộ trình đổi mới đánh giá kết quả giáo dục và cách thức tốt nghiệp khi cấp THPT triển khai chương trình mới. Dự kiến khoảng tháng 6.2018 dự thảo về lộ trình đổi mới đánh giá sẽ phải được hoàn thiện để xin ý kiến góp ý.

Cần thay đổi cách kiểm tra, đánh giá cho hợp lý

Không lặp lại chương trình trong các cấp học, không biên soạn theo tiến trình lịch sử văn học, giới hạn lại còn 6 tác phẩm bắt buộc… rõ ràng dự thảo về Chương trình giáo dục phổ thông môn ngữ văn mới khiến nhiều người băn khoăn về cách thực hiện và hiệu quả.

Việc chuyển từ mục tiêu đánh giá kiến thức sang đánh giá kỹ năng, thái độ là một xu hướng thiết yếu, nhất là trong bối cảnh toàn cầu hóa như hiện nay. Theo đó, việc dạy và học văn phải được xây dựng theo cơ chế “mở”. Cho nên đưa thêm nhiều tác phẩm cho người dạy và học được quyền lựa chọn, và giới hạn lại những tác phẩm bắt buộc là hợp lý. Tuy nhiên, để thực hiện được tính “mở” này, cần có những quy định bắt buộc theo hướng “đóng”. Đó là thay đổi cách kiểm tra, đánh giá cho hợp lý.

Trao quyền lựa chọn tác phẩm, nhưng phải có sự giới hạn bắt buộc trong những tác phẩm cụ thể nào, theo giai đoạn văn học hay theo nhóm tư tưởng chủ đề. Không phân phối chương trình học theo tiến trình lịch sử, tuy nhiên khi học xong chương trình, người học vẫn có được cái nhìn hệ thống về tác giả, tác phẩm, kể cả việc đối chiếu với văn học thế giới…

Luật hiện hành không quy định thi tốt nghiệp THPT là kỳ thi quốc gia

Dự thảo sửa đổi, bổ sung luật Giáo dục đang được xin ý kiến góp ý của xã hội cũng không đề cập đến việc sửa quy định về kỳ thi tốt nghiệp THPT. Trao đổi với PV, ông Trịnh Ngọc Thạch, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Giáo dục – Thanh niên – Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, một trong những thành viên trong ban soạn thảo sửa đổi, bổ sung luật Giáo dục, lý giải: việc sửa đổi là không cần thiết vì luật hiện hành không quy định kỳ thi tốt nghiệp THPT là kỳ thi quốc gia. Cách thức tổ chức để cấp bằng tốt nghiệp THPT cho HS ra sao, thi hay xét, thi ở cấp quốc gia hay cấp địa phương… là quyền quyết định của Chính phủ, của Bộ GD-ĐT.

Theo TNO