Đọc lưu loát nhưng… không hiểu!
Chương trình học với một bộ sách giáo khoa bắt buộc sử dụng thống nhất khiến việc giảng dạy được xem như quá trình cố định, thường lệ nên học sinh tập trung vào đọc hơn đọc hiểu.
PGS.TS Hoàng Thị Tuyết – giảng viên khoa Giáo dục tiểu học, ĐH Sư phạm TP.HCM – cùng nhóm nghiên cứu vừa tổ chức hội thảo báo cáo nghiệm thu công trình khoa học với đề tài: “Xây dựng mô hình dạy đọc tiếng Việt ở tiểu học theo cách tiếp cận năng lực”. Hội thảo đã thu hút rất nhiều giáo viên (GV) tại TP.HCM tham dự.
Kỹ năng đọc hiểu tiếng Việt ở mức độ thấp
Nhiều chuyên gia giáo dục chỉ ra rằng học sinh (HS) hiện nay nhìn chung đọc to, lưu loát nhưng yếu trong đọc hiểu và ít hứng thú học đọc.
Theo nghiên cứu của PGS.TS Hoàng Thị Tuyết và cộng sự, 226 HS thuộc 3 trường tiểu học Võ Trường Toản (quận 10), Quang Trung (quận 12), Tân Túc (huyện Bình Chánh) được chia ra 2 nhóm: nhóm đối chứng (114 HS) và nhóm thực nghiệm (112 HS).
Kết quả khảo sát trước khi tiến hành thực nghiệm cho thấy HS cả 2 nhóm có khả năng đọc trôi chảy và kỹ năng đọc hiểu đơn giản nhưng hầu hết đều gặp khó trong các kỹ năng đọc hiểu cao hơn.
Đặc biệt, hiểu để thể hiện thông qua viết nhìn chung rất thấp. Đa số HS tham gia khảo sát có tốc độ đọc trung bình vượt gần gấp đôi chuẩn đọc quy định của chương trình dạy đọc tiếng Việt tiểu học.
Thế nhưng, kỹ năng đọc hiểu của các em nhìn chung đạt mức độ thấp, đặc biệt rất thấp ở kỹ năng tổng hợp đơn giản, suy luận và diễn đạt thể hiện được từ đọc hiểu.
Học sinh tiểu học vẫn chủ yếu được rèn khả năng đọc lưu loát mà chưa chú trọng vào việc hiểu bài.
Nhằm tăng cường khả năng đọc hiểu, nhóm nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp như: đơn vị quản lý chuyên môn tạo điều kiện để GV tiếp cận lối giảng dạy trực tiếp trong đọc hiểu cho HS, lồng ghép hoạt động viết thể hiện sau khi đọc vào tiết tập đọc.
Đồng thời, thay đổi hoàn toàn về ngữ liệu kiểm tra đọc, nghĩa là cần dùng ngữ liệu bài đọc mới cho cả kiểm tra đọc trôi chảy lẫn đọc hiểu. Hiện nay, các đề kiểm tra đọc trôi chảy vẫn cho HS sử dụng lại các bài đã học trong sách giáo khoa, trong khi đề kiểm tra đọc hiểu thì sử dụng ngữ liệu bài đọc mới.
Ngoài ra, cần kiểm tra bài cũ theo hướng mở với những câu hỏi, bài tập khuyến khích HS diễn đạt lại thông tin từ bài đã học theo cách diễn giải, minh chứng hay suy luận, mở rộng, giải quyết vấn đề; tránh lối kiểm tra đọc lớn các đoạn và lần lượt hỏi các câu hỏi trong sách giáo khoa.
Tiến bộ với dạy học thực nghiệm
Hầu hết GV tiểu học tham gia hội thảo nêu trên đều tâm đắc với mô hình dạy đọc có hướng dẫn – mô hình workshop (dạy đọc tương tác, hợp tác và phân hóa bao gồm 3 mô hình nhỏ: đọc chia sẻ, đọc có hướng dẫn, đọc độc lập, từng được nhiều quốc gia trên thế giới thực hiện) cho phù hợp với ngữ cảnh, văn hóa giáo dục và xã hội Việt Nam mà PGS.TS Hoàng Thị Tuyết cùng cộng sự xây dựng, biên soạn.
Video đang HOT
Công cụ tác động chủ yếu là các giáo án biên soạn theo cách tiếp cận năng lực. Các kỹ năng của HS mà giáo án tác động là: đọc trôi chảy, hiểu nghĩa của từ, đọc hiểu và viết thể hiện hiểu sau khi đọc.
Qua quá trình thực nghiệm 8 tháng của nhóm nghiên cứu, kết quả cho thấy kỹ năng hiểu nghĩa của từ, đọc hiểu, viết thể hiện hiểu sau khi đọc của HS tiểu học đã gia tăng tích cực với mức độ đáng kể. HS cũng thích đọc sách, thích nghe đọc và thích tiết tập đọc hơn trước.
Trong khi đó, những HS không tham gia thực nghiệm thể hiện sự tiến bộ ít hơn. Kết quả từ 3 trường tham gia cũng cho thấy qua quá trình đọc độc lập mở rộng, số HS tham gia đọc sách mỗi ngày ở trường tiểu học Tân Túc là 24/38 em, trường tiểu học Quang Trung là 38/38 em và trường tiểu học Võ Trường Toản là 33/36 em.
Tuy nhiên, các nhà giáo cũng bày tỏ nhiều trăn trở khi vấn đề đặt ra là hiện nay, không ít GV dạy học theo một quy trình, quy chuẩn có sẵn. Nếu có đổi mới thì liệu nhà trường, phụ huynh có chấp nhận?
Cô Phạm Thị Thùy – chuyên viên tiểu học Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Tân Bình – cho rằng GV cần có một hành lang pháp lý để yên tâm thực hiện những sáng kiến. Cô Thùy nêu thực trạng hiện nay, GV chủ yếu chỉ được tham gia hình thức bồi dưỡng thường xuyên ngắn ngủi và không có thời gian triển khai ý tưởng.
Trong khi đó, một bộ phận không nhỏ phụ huynh lại không hợp tác với nhà trường để cùng giáo dục con em trong việc đọc sách nói riêng và học tập nói chung.
Thích đọc sách cùng giáo viên
Theo các GV tại 3 trường tiểu học tham gia thực nghiệm, HS rất thích tiết đọc chia sẻ, thích nghe thầy cô đọc các câu chuyện, thích dự đoán diễn biến tiếp theo sẽ như thế nào. HS cũng tập trung suy nghĩ nhiều hơn trong việc tìm kiếm ý nghĩa của mỗi câu chuyện.
Có tới 95,61% HS chọn thích và rất thích khi được hỏi “em thích nghe cô giáo đọc sách và trò chuyện cùng em về sách?”.
Theo Đặng Trinh / Người Lao Động
Tiếng Việt đang bị dùng dễ dãi, thiếu chuẩn mực
Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nêu một thực tế là ngày càng có nhiều biểu hiện thiếu chuẩn mực trong sử dụng tiếng Việt, những biểu hiện quá dễ dãi trong phát triển, làm mới tiếng Việt.
Ý kiến của ông được đưa ra tại hội thảo Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt trên các phương tiện thông tin đại chúng diễn ra gày 5/11.
"Bác Hồ đã có lời dặn rất sâu sắc về cách nói, cách viết sao cho ngắn gọn, trong sáng, giản dị, dễ hiểu. Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng đã nói rất rõ ràng, trong sáng là trong trẻo, không có tạp chất, trung thành, sáng tỏ được ý muốn viết, muốn nói.
Và tôi nghĩ rằng các nhà báo thì càng phải thấm thía, và phải rèn kỹ năng để thực hiện những yêu cầu này. Vì mỗi một phát ngôn, mỗi một câu văn của nhà báo có tính định hướng và lan tỏa rất sâu rộng trong xã hội, và lan tỏa rất nhanh trên môi trường mạng".
Giáo sư ngôn ngữ học: Liệu có 'tình tặc'?
Với bản tham luận "Những vấn đề về Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt trên các phương tiện truyền thông hiện nay", GS.TS Nguyễn Văn Khang (Viện Ngôn ngữ học) đã có những nhìn nhận "tiếng Việt trên các phương tiện truyền thông hiện đang có một "sự 'xung đột' giữa những biến thể ổn định".
"Ví dụ, về từ ngữ, chẳng hạn đã có Ý lại có Italia; đã có Mạc-tư-khoa lại có Mát-xcơ-va, Moscow; ông bố là Kim Nhật Thành, nhưng con trai lại là Kim Châng In/ Kim Jong Il/ Kim Jong-il mà không gọi Kim Chính Nhật. Đối với từ ngữ mượn, đã có Thế vận hội lại có Olympic, đã có dưỡng khí lại có oxy.
Về câu, chẳng hạn đã có cách nói "từ đâu đến" nay lại ưa dùng "đến từ đâu"; đã có "do ai/ nơi nào làm/ hành động" nay lại có "làm/ hành động bởi (ai/ nơi nào)... - một cách nói ở thể bị động đang xuất hiện mạnh mẽ trên báo chí gần đây" - ông phát biểu.
GS.TS Nguyễn Văn Khang đưa ra một nghi hoặc: "Phải chăng, với cách nhìn "truyền thông chính là ngôn ngữ" nên những người làm truyền thông luôn tìm tòi, sử dụng ngôn từ, sáng tạo ngôn từ bởi họ không thích sự lặp lại cách dùng ngôn từ 'mòn như những đồng xu'?".
Bên cạnh đó, ông cũng nêu một thực tế: "Những người làm truyền thông luôn phải đứng trước một sự lựa chọn không hề đơn giản: Chọn ngôn từ cũ, cách viết cũ, mô hình giao tiếp quen thuộc tuy an toàn nhưng có thể gây cảm giác sáo mòn, bảo thủ hay sáng tạo ngôn từ mới thì dễ bị coi là dùng sai, thậm chí bị quy chụp, 'ném đá' là làm hỏng tiếng Việt".
Ông đưa ví dụ về cách dùng cụm từ "làm sạch biển" trong chương trình Chuyển động 24h của VTV1 đã dẫn đến những tranh luận, thậm chí cả những nhạy cảm về thời điểm xuất hiện cách nói này: Chọn cách nào trong hai cách nói "làm sạch biển" và "làm cho biển sạch" khi mà "làm sạch biển" ngoài đồng nghĩa với "làm cho biển sạch" còn có một nghĩa khác là "làm cho biển không còn gì cả".
Nói đến sự sáng tạo của ngôn từ trên truyền thông, GS.TS Nguyễn Văn Khang cho rằng cần nhắc đến một mô hình tạo từ điển hình là "X tặc". "Tặc là yếu tố Hán Việt có nghĩa là kẻ cắp, kẻ trộm vốn chỉ xuất hiện trong từ mượn "hải tặc", nay dùng để tạo ra hàng loạt từ mới: cát tặc, game tặc, cẩu tặc, sưa tặc, gỗ tặc, đinh tặc... Theo dự đoán của tôi, rất có thể sắp tới sẽ có tình tặc" - ông hài hước bình luận.
Đại sứ Palestine: 'Nhà báo phải có kiến thức nền'
Bên cạnh những bản báo cáo giàu tính khoa học của các chuyên gia là phần chia sẻ thú vị và nhận được nhiều đồng cảm cũng như cổ vũ của các đại biểu của đại sứ Palestine tại Việt Nam - ông Saadi Salama.
Ông Salama là một người "con rể" của Việt Nam và đặc biệt nói tiếng Việt rất tốt (ông từng học khoa Tiếng Việt của ĐH Tổng hợp Hà Nội từ năm 1980).
Đại sứ Palestine.
Vị đại sứ 14 lần ăn Tết ở Việt Nam cho rằng: "Người học giỏi không phải biết nhiều mà phải biết rõ cái gì mình cần diễn đạt, phải hiểu rõ cái mình muốn nói, muốn viết. Học tiếng Việt phải hiểu cả nghĩa từ vựng, là nghĩa ghi trong từ điển, và cả nghĩa biểu cảm, sắc thái".
Có cơ hội được chia sẻ tại hội thảo, ông mạnh dạn nêu vấn đề mà báo chí Việt Nam nên lưu ý.
"Tôi thấy nhiều tin bài quốc tế của một số nhà báo Việt Nam không phản ánh đúng sự kiện xảy ra trên thế giới, là vì người ta đọc rồi dịch, làm tin rất nhanh. Có thể là do tòa soạn gây rất nhiều áp lực. Nhưng các nhà báo nên hiểu vấn đề, phải xây dựng kiến thức nền cho vấn đề đó".
"Việt Nam dựa vào luật pháp quốc tế để có một lập trường rõ ràng về cuộc đấu tranh chính nghĩa của đất nước Palestine chúng tôi, nhưng nhiều tờ báo Việt Nam khi đưa tin không chú ý tới điều đó.
Vì các bài viết của báo chí phương Tây đều nói sự thật nhưng nói sự thật theo cách của người ta. Tôi nghĩ đây là một vấn đề rất quan trọng cần phải chú ý khi chúng ta làm báo".
Đề xuất ban hành Luật ngôn ngữ
Với bản tham luận "Thử tìm nguyên nhân và giải pháp", nhà báo Phan Quang cho rằng bên cạnh mặt tích cực, báo chí, truyền thông nước ta lại "có công đi đầu" trong việc tiếp nhận hỗn tạp, xô bồ tiếng nước ngoài, làm giảm sút sự trong sáng của tiếng Việt, dẫn tới nguy cơ biến dạng ngôn ngữ quốc gia.
tiếng Việt, sự trong sáng của tiếng Việt, phương tiện truyền thông, truyền thông đại chúng, giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt
Nhà báo Phan Quang.
Ông cũng khẳng định vấn nạn này không phải chỉ có riêng ở ta.
"Về nguyên nhân, trước hết tại không ít những người làm báo chúng tôi thiếu hiểu biết và chưa thấy hết trách nhiệm của mình. Lối dùng tiếng Việt xô bồ, lai tạp phổ cập trong một bộ phận xã hội, trước hết trong lớp trẻ, hầu như đều xuất phát từ báo chí truyền thông, nhất là truyền thông xã hội, mà ra, từ thế giới ảo sang cuộc sống thực...".
Đồng tình với đề xuất của GS.TS Nguyễn Văn Khang, ông cho rằng cần ban hành Luật ngôn ngữ. "Chúng ta có không ít văn bản pháp quy liên quan đến báo chí, truyền thông, ngôn ngữ, nhưng Luật chuyên ngành ngôn ngữ thì chưa có. Trong khi thế giới đã có hơn 1.000 bộ luật ngôn ngữ" - ông đưa dữ liệu.
"Tôi nghe nói việc ban hành Luật ngôn ngữ nước ta được đặt ra từ lâu nhưng chưa thực hiện, chủ yếu do chúng ta quá bận trước nhiều công việc khẩn thiết".
Nguyên nhân này khiến nhà báo Phan Quang nhớ lại câu chuyện cách đây 50 năm vào mùa hè năm 1966, khi chiến tranh leo thang ác liệt. Hà Nội gấp rút sơ tán người già, trẻ em, các cơ quan không thật cần thiết có mặt ở nội thành, nơi nơi hối hả đào hầm trú ẩn. Đất nước đối mặt với bao khẩn thiết tột cùng.
Anh em báo Nhân Dân bám trụ thủ đô, làm việc ngay trong căn hầm nằm dưới gốc đa, và hội nghị "Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt" theo ý kiến chỉ đạo của Bác Hồ diễn ra bên gốc đa cổ thụ ấy.
"Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã tới dự và phát biểu. Bài nói của Thủ tướng ngắn gọn, được viết ra sau khi đã đọc toàn văn các báo cáo và tham luận, cũng như đã xem tất cả 120 bản tóm tắt gửi đến hội nghị.
Sáng hôm sau, các hãng thông tấn Pháp, Anh, Mỹ đồng loạt đưa tin: "Trong khi tại Nhà Trắng, Bộ Tham mưu của Tổng thống Mỹ cấp tập hoàn chỉnh kế hoạch tập kích thủ đô Bắc Việt, thì tại Hà Nội, Thủ tướng Việt Nam luận bàn về ngôn ngữ".
Theo Zing
'Cần dạy chữ Hán để giữ sự trong sáng của tiếng Việt' Theo PGS.TS Đoàn Lê Giang muốn dùng tiếng Việt trong sáng thì học sinh phải học chữ Hán. Do vậy, cần phải đưa chữ Hán Nôm vào dạy sớm. Phát biểu tại Hội thảo Vai trò của Hán Nôm trong văn hóa đương đại, PGS.TS Đoàn Lê Giang (ĐH KHXH&NV - ĐHQG TP HCM) cho rằng, trong số các quốc gia thuộc khu...