Điều gì khiến California từ tâm dịch thành bang lây nhiễm COVID-19 thấp nhất ở Mỹ?

California là bang thực thi các quy định về bắt buộc tiêm phòng vaccine và đeo khẩu trang nghiêm ngặt nhất ở Mỹ.

Nhân viên y tế chuẩn bị tiêm mũi tăng cường cho người dân ở cơ sở y tế San Rafael, California. Ảnh: Getty Images

Với tỉ lệ lây nhiễm COVID-19 thấp nhất trong các bang ở Mỹ tính đến cuối tuần qua, California – bang thực thi quy định chặt chẽ nhất về đeo khẩu trang và tiêm vaccine bắt buộc, đã thành công trong việc thoát khỏi tình cảnh từng là tâm dịch nóng bỏng tại Mỹ.

Theo dữ liệu của Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), tính đến tối ngày 22/10, tỉ lệ lây nhiễm tại California trong tuần qua là 61,1 ca/100.000 dân. Bang đông dân nhất nước Mỹ từng có thời điểm được liệt vào diện nguy cơ “lây nhiễm trung bình” (tỉ lệ 10-49,9 ca/100.000 dân trong 7 ngày), sau đó trở lại ngưỡng “tương đối cao” (từ 50-99,99 ca/100.000 dân trong tuần).

Trong tuần, Hawaii, Florida, Louisiana, Connecticut, New Jersey, Mississippi, Maryland, Georgia và thủ đô Washington, D.C., đều thuộc diện nguy cơ cơ lây nhiễm “tương đối cao”. Các bang Montana, Wyoming, Idaho và Alaska thuộc diện “cao”, ở mức trên 100 ca mắc/100.000 dân trong 7 ngày. Con số trung bình trên toàn nước Mỹ là 150,9 ca/100.000 dân/tuần.

Giới phân tích nhận định hành trình California đi từ bang tồi tệ nhất đến bang tốt nhất về ngăn ngừa lây nhiễm COVID-19 là tổng hợp của nhiều nhân tố, nổi bật phải kể đến vai trò can dự chính sách của chính quyền.

Về tiêm chủng, hiện 70% dân số California đã tiêm ngừa ít nhất một mũi vaccine, vượt mức trung bình 66,2% trên toàn nước Mỹ. Bang cũng dẫn đầu về số mũi tiêm được triển khai, với 53 triệu liều. Là bang đầu tiên tuyên bố bắt buộc tiêm vaccine đối với các sinh viên, California đề ra quy định nghiêm ngặt nhất về tiêm chủng. Calfornia yêu cầu viên chức làm việc trong chính quyền bang, đội ngũ nhân viên y tế, giáo viên và số đối tượng tham gia hoạt động đồng người trong nhà bắt buộc phải tiêm vaccine.

Trong bối cảnh vaccine hiện vẫn là công cụ hiệu lực nhất để ngăn chặn dịch bệnh lây lan, giới phân tích cho rằng quyết định của bang California về tập trung vào biện pháp tiêm chủng đã mang lại thành quả. “Những kết quả này là minh chứng rõ ràng cho việc vaccine giúp tạo ra lớp bảo vệ cho những người có hệ miễn dịch yếu, ẩn sau đó là hàm ý chính sách giúp chấm dứt đại dịch”, Tiến sĩ Francis Collins, Giám đốc Viện Y tế Quốc gia (NIH) nói.

Ngược lại, các bang có tỉ lệ tiêm chủng thấp nhất tại Mỹ như Idaho hay Wyoming đều là bang có tỉ lệ lây nhiễm cao nhất.

Người dân giải nhiệt trên bãi biển Santa Monica, California. Ảnh: Getty Images

Cả ba loại vaccine được cấp phép sử dụng ở Mỹ cho đến nay đều chứng tỏ hiệu quả cao trong ngăn ngừa tử vong vì COVID-19. California hiện là bang có tỉ lệ tử vong do đại dịch thấp nhất tại Mỹ, với 0,3 ca/100.000 dân, thấp hơn nhiều so với mức bình quân là 2,7 ca/100.000 dân trên toàn nước Mỹ.

Ngoài tiêm chủng vaccine bắt buộc, California cũng triển khai đồng bộ nhiều biện pháp khác như đeo khẩu trang, xét nghiệm, giãn cách xã hội. “Dù số mũi vaccine được đưa vào tiêm chủng ở California nhiều hơn các bang khác, nhưng chúng tôi còn nhiều việc phải làm”, thông cáo của Sở Y tế California nêu rõ.

Tại California, mọi người dân – bất kể là tình trạng tiêm chủng ra sao, đều phải tuân thủ quy định đeo khẩu trang tại những địa điểm trung chuyển công cộng, trong môi trường bệnh viện và các cơ sở giáo dục, giáo dưỡng. Đối với các địa điểm khác như nhà hát, cửa hàng bán lẻ, nhà hàng, quán bar, đeo khẩu trang là bắt buộc với người chưa tiêm vaccine và là điều được khuyến nghị với người đã tiêm.

Hạn chế di chuyển không cần thiết cũng là một yếu tố kéo giảm lây nhiễm ở California. Nhiều nghiên cứu cho mức độ di chuyển của người dân là một chỉ số để đánh giá xu thế lây nhiễm, nhất là di chuyển bằng đường hàng không hay trung chuyển hành khách quy mô lớn. Điều này dễ nhận thấy qua đợt bùng phát lây nhiễm COVID-19 tại Mỹ trong các kỳ nghỉ lễ.

Thống đốc California Gavin Newsom đã lên tiếng kêu gọi người dân tránh tụ tập gia đình trong dịp lễ Noel, khi các bệnh viện trong bang đang phải chịu sức ép khủng khiếp, “chưa có tiền lệ” đối với số bệnh nhân mắc COVID-19. Nhiều thành phố tại California đã phải trải qua bùng phát lây nhiễm, nhập viện sau kỳ nghỉ lễ, nhưng sau đó mức độ lây nhiễm quay đầu giảm.

Ngoài lệnh ở nhà, chính quyền bang đã áp đặt một số đợt đóng cửa, giãn cách để kiểm soát dịch bệnh. Mãi đến giữa tháng 6 vừa qua, California mới mở cửa trở lại, nới lỏng các biện pháp y tế cộng đồng được áp dụng trong 15 tháng trước đó.

Cuối cùng cũng phải kể đến yếu tố khí hậu. Virus SARS-CoV-2 có xu hướng lây lan mạnh hơn khi người tiếp xúc gần với người trong không gian kín. Khí hậu nắng ấm tại California khiến người dân có xu hướng hoạt động trong môi trường ngoài trời nhiều hơn. Dịch bệnh có xu hướng tăng trong mùa đông, khi một số nghiên cứu cho thấy nhiệt độ xuống thấp khiến virus lây lan mạnh. So với các bang khác, California có lợi thế hơn về khí hậu.