Điện hạt nhân chờ trỗi dậy giữa khủng hoảng năng lượng toàn cầu
Đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng chưa từng có, các chính phủ ở phương Tây đang cân nhắc lại quan điểm lâu nay về vai trò của sản xuất điện hạt nhân, tạo tiền đề để điện hạt nhân trở lại.
Các tháp làm mát tại nhà máy điện hạt nhân Saint-Laurent-des-Eaux ở Saint-Laurent-Nouan, miền Trung Pháp. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo trang oilprice.com, xu hướng ủng hộ điện hạt nhân đã tăng lên trong những tháng gần đây khi các chính trị gia coi năng lượng hạt nhân là giải pháp thay thế cho khí đốt đang đắt nhất từ trước tới nay và là nguồn điện không phát thải, giúp thực hiện mục tiêu khí hậu.
Nhật Bản và Đức đang xem xét sử dụng điện hạt nhân lâu hơn. Tại Mỹ, Đạo luật Giảm lạm phát được thông qua gần đây cũng mở rộng các khoản tín dụng thuế và tài trợ cho các nhà máy điện hạt nhân. Bang California đang tìm cách để nhà máy điện hạt nhân cuối cùng vẫn mở cửa sau thời hạn đóng cửa dự kiến vào năm 2025.
Để các nhà máy điện hạt nhân cũ hoạt động quá thời hạn sử dụng ban đầu không phải lúc nào cũng dễ dàng do xuất hiện lo ngại về an toàn. Tuy nhiên, đối mặt với những thách thức mới và các lựa chọn thay thế kém hấp dẫn, các chính phủ ngày càng sẵn sàng thỏa hiệp khi giải quyết vấn đề thiếu năng lượng.
Quan điểm đang thay đổi trong bối cảnh thiếu năng lượng toàn cầu và giá khí đốt tự nhiên cao kỷ lục, đặc biệt là ở châu Âu và châu Á. Những quốc gia ở đây đang gặp khó khăn khi tìm nguồn cung cấp khí đốt từ nơi khác ngoài Nga.
IEA: Năng lượng hạt nhân chuẩn bị trở lại
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết trog báo cáo tháng 6/2022: “Bối cảnh chính sách đang thay đổi, mở ra cơ hội trở lại cho điện hạt nhân”.
Theo IEA, hạt nhân có khả năng giúp khử cacbon trong cung cấp điện. Cơ quan này cho biết nếu không có điện hạt nhân, mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 sẽ khó đạt được hơn nhiều.
Ngoài ra, IEA nhận định: “Kéo dài tuổi thọ của các nhà máy điện hạt nhân là một phần không thể thiếu trên con đường đạt mục tiêu phát thải ròng bàng 0 vào năm 2050″. IEA cho biết thêm rằng để kéo dài tuổi thọ nhà máy điện hạt nhân, cần đầu tư đáng kể nhưng chi phí điện từ đó lại có thể cạnh tranh với điện gió và mặt trời ở hầu hết các vùng.
Video đang HOT
Hơn nữa, ngày càng có nhiều xu hướng ủng hộ sử dụng lò phản ứng hạt nhân cỡ nhỏ, chi phí thấp, rủi ro thấp so với các nhà máy điện hạt nhân truyền thống.
Tuy nhiên, điện hạt nhân sẽ cần chính phủ hỗ trợ về mặt chính sách và khuyến khích mạnh mẽ để đảm bảo hoạt động an toàn, bền vững cho các nhà máy hạt nhân, cũng như huy động các khoản đầu tư cần thiết như đầu tư công nghệ mới.
Đức, Nhật Bản xem xét lại vai trò của điện hạt nhân
Một số đồng minh phương Tây của Mỹ như Nhật Bản và Đức đã có tín hiệu cho thấy có thể xem xét lại vai trò của điện hạt nhân nhằm đảm bảo có nhiều điện hơn. Đức thiếu khí đốt do Nga giảm nguồn cung, còn Nhật Bản phải trả chi phí cao mua khí hóa lỏng.
Nhà máy điện hạt nhân Isar tại Essenbach, miền nam nước Đức, ngày 4/8/2022. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong cuộc khủng hoảng khí đốt, Đức đang tranh luận về việc có nên chấm dứt sản xuất điện hạt nhân vào cuối năm 2022 theo kế hoạch hay không. Đức có ba nhà máy điện hạt nhân còn lại và sẽ đóng cửa vào cuối năm nay theo kế hoạch mà nước này đã thông qua để ngừng sử dụng điện hạt nhân sau thảm họa Fukushima. Vào đầu tháng 8, Thủ tướng Đức Olaf Scholz đã phát đi tín hiệu rằng duy trì hoạt động của các nhà máy điện hạt nhân có thể hợp lý. Tuy nhiên, động thái như vậy có thể khó khăn vì nhiều bên kiên quyết phản đối tiếp tục sản xuất điện hạt nhân sau năm 2022.
Tại Nhật Bản, chính phủ muốn khởi động lại nhiều nhà máy điện hạt nhân hơn và quan tâm đến phát triển công nghệ lò phản ứng hạt nhân nhỏ. Ý định trên được đưa ra trong bối cảnh cuộc khủng hoảng năng lượng đã khiến Nhật Bản phải kêu gọi người tiêu dùng tiết kiệm năng lượng.
Mỹ ủng hộ điện hạt nhân thông qua Đạo luật Giảm lạm phát
Tại Mỹ, Đạo luật Giảm lạm phát là đạo luật chính của Chính quyền Tổng thống Joe Biden nhằm giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Đạo luật này công nhận vai trò quan trọng của hạt nhân trong mục tiêu đạt được mức phát thải ròng bằng 0. Đạo luật cho phép áp dụng các khoản tín dụng thuế sản xuất mới cho các nhà máy hạt nhân hiện có, cũng như các khoản tín dụng cho năng lượng sạch, trong đó có điện hạt nhân.
Năm ngoái, điện hạt nhân chiếm 19% sản lượng điện của Mỹ và là nguồn cung cấp điện không phát thải lớn nhất, trước cả sản xuất điện gió (9,2%).
Ông Stephen S. Greene, thành viên cao cấp tại Trung tâm Năng lượng Toàn cầu của Hội đồng Đại Tây Dương, đã viết vào đầu tháng này rằng đạo luật trên sẽ cho phép điện hạt nhân đóng góp đáng kể vào các mục tiêu khí hậu của Mỹ và làm như vậy, Mỹ có thể xuất khẩu để tăng cường các nỗ lực khí hậu trên toàn thế giới.
Cũng trong tháng này, Thống đốc bang California Gavin Newsom đã đề xuất kéo dài tuổi thọ của nhà máy điện hạt nhân còn hoạt động duy nhất của bang là Diablo Canyon đến năm 2035, tức là10 năm sau ngày đóng cửa dự kiến vào năm 2025. Nhà máy điện này hiện cung cấp khoảng 17% nguồn cung cấp điện không phát thải carbon của California và 8,6% tổng nguồn cung điện của California. Nếu không có điện hạt nhân, California có thể gặp khó khăn trong các đợt nắng nóng mùa hè sau năm 2025.
Tuy vậy, kéo dài tuổi thọ nhà máy điện hạt nhân không đơn giản, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Trường hợp điển hình là ở Pháp, nơi sản xuất điện hạt nhân chiếm khoảng 70% tổng sản lượng điện, sản lượng điện hạt nhân ở Pháp sẽ giảm do nhiệt độ nước sông Rhone và Garonne cao, khiến không thể dùng để làm mát các lò phản ứng.
Tại Florida, Ủy ban Điều tiết Hạt nhân Mỹ (NRC) đã hủy bỏ giấy phép năm 2019 cho công ty Florida Power & Light về việc kéo dài tuổi thọ của hai lò phản ứng 50 tuổi thêm 30 năm. Ủy ban này yêu cầu đánh giá môi trường mới, trong đó có cả những rủi ro tiềm ẩn mà biến đổi khí hậu có thể gây ra.
Giá điện ở châu Âu tăng gấp đôi so với tháng 6
Giá điện ở châu Âu tăng lên mức kỷ lục mới khi giá khí đốt tự nhiên kéo dài đà tăng, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng năng lượng đang đe dọa đẩy khu vực này vào suy thoái.
Ảnh minh họa: europeantimes
Theo Bloomberg, trên Sàn giao dịch năng lượng châu Âu AG, giá điện theo hợp đồng mua bán năm tới ở Đức tăng thêm 3,7%, lên 477,50 euro 1 megawatt giờ. Con số này cao gấp gần 6 lần so với thời điểm này năm ngoái và tăng gấp đôi chỉ trong hai tháng qua.
Thị trường đang bị chi phối bởi những lo ngại về việc liệu nguồn cung cấp khí đốt hạn hẹp của châu Âu có thể tạo ra đủ điện trong mùa đông này hay không. Năng lực điện hạt nhân của Pháp rất thấp, làm giảm khả năng xuất khẩu điện trong những tháng tới.
Giá điện theo hợp đồng mua bán ngày hôm sau ở Đức và Anh cũng lập kỷ lục vào ngày 15/8. Đây là dấu hiệu cho thấy nhu cầu điện để làm mát đang ở mức cao trong bối cảnh châu Âu đang trải qua các đợt nắng nóng và hạn hán, gây căng thẳng cơ sở hạ tầng trong ngắn hạn.
Giá năng lượng tăng cao khiến các hộ gia đình phải trả ngày càng nhiều tiền. Năng lượng đang làm tăng lạm phát trên khắp châu Âu, đẩy giá tiêu dùng tăng lên mức hai con số.
Ở Anh, mức trần giá năng lượng cho hộ gia đình sẽ cao gần gấp đôi vào đầu tháng 10 tới do chi phí bán buôn tăng. Giá bán buôn điện của Anh trong tháng đó đã tăng gấp 7 lần trong năm qua, lên khoảng 591 bảng Anh 1 megawatt giờ.
Các chính phủ châu Âu đang xem xét các biện pháp làm thế nào để giảm bớt gánh nặng và tác động mà chi phí năng lượng tăng cao đang gây ra đối với các nền kinh tế.
Ở Pháp, nhà nước có kế hoạch quốc hữu hóa hoàn toàn Electricite de France SA - công ty điện hạt nhân đang chật vật giữ cho các nhà máy của mình tiếp tục hoạt động trong tình trạng nắng nóng gay gắt.
Nhà phân tích Fabian Ronningen của công ty Rystad Energy AS cho biết không có dấu hiệu rõ ràng nào cho thấy đợt tăng giá cực đoan này sẽ sớm giảm bớt. Ông nói rằng năng lực sản xuất điện từ hạt nhân, thủy điện và than ở châu Âu đang ở mức thấp, không đủ để giúp giảm bớt áp lực đó.
Hợp đồng khí đốt kỳ hạn của Hà Lan cho tháng tới đã tiếp tục tăng với tỷ lệ 4,2% ở Amsterdam. Giá đã tăng hơn gấp đôi kể từ tháng 6.
Nhiều nhà phân tích trên thị trường khí đốt dự đoán giá năng lượng sẽ tiếp tục tăng trong hai năm tới hoặc lâu hơn nữa. Cuộc cạnh tranh trên toàn cầu đối với khí đốt và than đá trong mùa đông năm nay dự kiến khiến giá nhiên liệu khó giảm. Bên cạnh đó, nếu xảy ra tình trạng gián đoạn nguồn cung khí đốt từ Nga, giá sẽ tiếp tục tăng.
Mặc dù các quốc gia châu Âu đang trên đà tích đầy các kho dự trữ khí đốt lên mức tối thiểu 80% vào ngày 1/10, song một mùa đông lạnh giá có thể làm cạn kiệt nguồn dự trữ trên một cách nhanh chóng.
Trong tháng 7, Liên minh châu Âu (EU) vào đã yêu cầu các quốc gia thành viên tự nguyện giảm nhu cầu khí đốt lên đến 15% trong mùa đông này bằng các biện pháp cắt giảm bắt buộc.
Một số chính phủ châu Âu đã thực hiện các biện pháp để giảm tiêu thụ như ra quy định về sử dụng điều hòa không khí và mức độ sưởi ấm trong các tòa nhà công cộng và thương mại.
Các hộ gia đình chiếm 30 - 40% nhu cầu khí đốt của châu Âu, với khoảng 80% nhu cầu khí đốt trong gia đình là sưởi ấm. Thông thường nhu cầu sẽ cao hơn vào mùa đông, kéo dài từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Theo các nhà phân tích, một số biện pháp nhất định có thể giúp các hộ gia đình giảm 1/3 nhu cầu khí đốt.
Lý do Australia đối mặt khủng hoảng năng lượng dù có nguồn cung dồi dào Australia đang đối mặt với khủng hoảng năng lượng mặc dù có nguồn khí đốt tự nhiên và than đá dồi dào. Tàu chở than khai thác tại cảng Newcastle. Ảnh: LLI Australia đang trải qua một cuộc khủng hoảng năng lượng mặc dù nước này nổi tiếng là nước xuất khẩu khí đốt hàng đầu. Sự kết hợp của nhiều thách thức...