Đi tìm giải pháp an ninh lương thực toàn cầu

Bộ trưởng các nước thành viên Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương ( APEC) kêu gọi cách tiếp cận toàn diện và hành động khẩn cấp để giải quyết thách thức về an ninh lương thực, khi các vấn đề phức tạp này ảnh hưởng đến cả khu vực và toàn cầu.

Hội nghị Bộ trưởng APEC lần thứ 9 về An ninh lương thực (FSMM) được tổ chức tại Trujillo, Peru từ ngày 17 đến 18/8/2024. Hội nghị lần này do ông Ángel Manero Campos, Bộ trưởng Bộ Phát triển Nông nghiệp và Thủy lợi Peru, chủ trì và tập trung vào 2 nội dung lớn: thứ nhất là phòng ngừa, giảm thất thoát và lãng phí lương thực ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương; và thứ hai là vai trò của chính phủ và khu vực tư nhân trong việc thúc đẩy phát triển các chuỗi giá trị nông sản, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và khu vực.

Hội nghị Bộ trưởng APEC lần thứ 9 về An ninh lương thực (FSMM) tại Peru.

Phát biểu tại hội nghị, ông Ángel Manero Campos đã nhấn mạnh rằng những tác động đan xen của biến đổi khí hậu, tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng và bất bình đẳng kinh tế đang ngày càng đe dọa đến sự ổn định của hệ thống lương thực thế giới. Những vấn đề nêu trên đang ngày càng thể hiện rõ là mối đe dọa chính đối với an ninh lương thực toàn cầu, gây ra tình trạng khan hiếm và đẩy giá lương thực lên cao.

Trong khi đó, dân số toàn cầu ngày càng tăng kéo nhu cầu về lương thực lên cao hơn, gia tăng áp lực khai thác các nguồn tài nguyên vốn đã cạn kiệt. Bất bình đẳng kinh tế vẫn là một rào cản đáng kể, khiến hàng triệu người không thể mua đủ lương thực và dinh dưỡng. Thêm vào đó, đại dịch COVID-19 đã phơi bày nhiều lỗ hổng trong hệ thống thực phẩm nông nghiệp toàn cầu, càng phản ánh nhu cầu cấp bách phải đảm bảo tính ổn định và bền vững cho ngành nông nghiệp.

Vấn đề an ninh lương thực đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết khi đã có khoảng 733 triệu người phải đối mặt với nạn đói vào năm 2023, tương đương cứ 11 người lại có 1 người đói trên phạm vi toàn cầu. Đáng lo ngại hơn, mức độ suy dinh dưỡng trên toàn cầu hiện tương đương giai đoạn 2008-2009. Mặc dù có một số tiến bộ nhất định về việc giảm tỷ lệ thấp còi và tăng tỷ lệ nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ lên 48%, nhưng khoảng 713 triệu đến 757 triệu người trên thế giới suy dinh dưỡng trong năm 2023, tăng 152 triệu người so với năm 2019. Đây là một con số đáng báo động bởi hàng tỷ người vẫn khó tiếp cận với nguồn lương thực đầy đủ.

Năm ngoái, khoảng 2,33 tỷ người trên toàn cầu bị đói ở mức độ trung bình hoặc nghiêm trọng, không thay đổi đáng kể so với mức tăng mạnh vào năm 2020 trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Hơn 2,8 tỷ người không đủ khả năng chi trả cho chế độ ăn uống lành mạnh vào năm 2022. Tỷ lệ này ở các quốc gia thu nhập thấp lên tới 71,5%, chênh lệch rõ rệt so với mức 6,3% ở các quốc gia thu nhập cao.

Thu hoạch lúa mì trên cánh đồng ở tỉnh Hyderabad, Pakistan.

Tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, những thách thức về an ninh lương thực ngày càng trở nên trầm trọng hơn do thiên tai tàn phá mùa màng và cơ sở hạ tầng. Khoảng cách về phát triển kinh tế cũng dẫn đến bất bình đẳng trong tiếp cận và khả năng chi trả cho lương thực trong khi quá trình đô thị hóa nhanh chóng làm hao mòn giá trị đất nông nghiệp.

Theo ông Manero, để giải quyết những thách thức về an ninh lương thực, cần phải có những hành động phối hợp chung ở cấp khu vực và toàn cầu, trong đó có tăng cường hỗ trợ và trao quyền cho nông dân sản xuất nhỏ, doanh nghiệp vừa và nhỏ, phụ nữ, thanh niên, người bản địa và các nhóm khác có tiềm năng kinh tế chưa được khai thác. Ông Manero cũng kêu gọi các thành viên APEC tiếp tục ưu tiên phát triển nông nghiệp bền vững nhằm bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường, thực hiện các biện pháp chủ động để giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu bằng cách thúc đẩy các hoạt động sinh thái nông nghiệp, đầu tư vào các nguồn năng lượng tái tạo, thúc đẩy các hoạt động quản lý đất và nước bền vững…

Ông Manero đề xuất tận dụng công nghệ kỹ thuật số để cải thiện năng suất nông nghiệp, nâng cao tính minh bạch của thị trường và giảm thất thoát và lãng phí lương thực. Ông Manero cũng đã nhắc lại cam kết của APEC trong việc đạt được Tầm nhìn APEC Putrajaya 2040, bao gồm việc thực hiện Kế hoạch hành động Aotearoa. Mục đích của kế hoạch là đảm bảo an ninh lương thực lâu dài, an toàn thực phẩm và cải thiện dinh dưỡng cho tất cả mọi người cũng như giảm thất thoát và lãng phí thực phẩm trong khu vực bằng cách thúc đẩy thương mại nông nghiệp và thực phẩm, đổi mới sáng tạo cũng như thúc đẩy nông nghiệp xanh, khả năng phục hồi và phát thải thấp.

Kết thúc hội nghị, các Bộ trưởng APEC đã ra Tuyên bố Trujillo và Tuyên bố Chủ tịch kèm theo, trong đó nêu rõ các bước tiến tới hỗ trợ và cải thiện khả năng tiếp cận thực phẩm an toàn, đủ dinh dưỡng và đảm bảo an ninh lương thực cũng như các nguyên tắc phòng ngừa, giảm thiểu thất thoát và lãng phí thực phẩm ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương

Diễn đàn APEC tiếp tục là nền tảng quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, hợp tác và thương mại trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Trong bối cảnh toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng hiện nay, những nỗ lực chung đóng vai trò quan trọng hơn bao giờ hết. Kết quả của hội nghị này không chỉ ảnh hưởng đến châu Á – Thái Bình Dương, mà còn mang ý nghĩa toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh chuẩn bị cho Hội nghị các nhà lãnh đạo kinh tế APEC vào tháng 11 sắp tới