ĐH Chicago bổ nhiệm Đàm Thanh Sơn làm giáo sư đặc biệt
Nằm trong kế hoạch đầy tham vọng tuyển dụng những nhà vật lý lý thuyết xuất sắc nhất thế giới, ĐH Chicago đã bổ nhiệm Đàm Thanh Sơn là “Giáo sư Đại học” (thường được xem là cao hơn cả “giáo sư”) Vật lý từ ngày 1/9 tới đây.
Các nghiên cứu của Đàm Thanh Sơn đã chứng minh được mối quan hệ giữa những vấn đề vật lý tưởng chừng không có liên quan tới nhau như vật lý hạt nhân và các hố đen.
Ông cũng quan tâm tới các vấn đề khác như vật lý hạt và vật lý vật chất ngưng tụ.
Trước khi chuyển tới ĐH Chicago, Đàm Thanh Sơn làm giáo sư tại ĐH Washington kiêm thành viên cấp cao tại Viện Lý thuyết hạt nhân.
GS Đàm Thanh Sơn.
“ University Professor” (Giáo sư Đại học) là đại diện cho khát khao học thuật cao nhất của Đại học Chicago. Họ được chọn từ các tổ chức bên ngoài nhờ tài năng xuất sắc được quốc tế công nhận và nhờ tầm ảnh hưởng rộng lớn của mình.
Đàm Thanh Sơn là người thứ 19 được nhận chức danh giáo sư đại học và là giảng viên thứ 7 nhận được danh hiệu này.
Trước đó, vào năm 2010, GS Ngô Bảo Châu cũng đã chuyển tới ĐHChicago làm việc.”Chúng tôi tự hào khi thông báo rằng giáo sư Sơn sẽ gia nhập đội ngũ giảng viên của ĐH Chicago với tư cách Giáo sư Đại học, trong đó có sự bổ nhiệm ở khoa Vật lý cũng như ở hai viện nghiên cứu liên ngành hoạt động rất tích cực của chúng tôi, đó là Viện Enrico Fermi và Viện James Frack” – ông Robert Fefferman, trưởng khoa Khoa học Vật lý, ĐH Chicago phát biểu.
Ngoài việc bổ nhiệm ông Sơn, ĐH Chicago cũng sẽ khai trương Trung tâm Điều tra Vật lý.
Trung tâm này được thành lập để trở thành tâm điểm của các hoạt động Vật lý lý thuyết, nhằm hỗ trợ đáng kể cho các nghiên cứu sinh, sinh viên và các khách tham quan.
Hiệu trưởng Thomas F. Rosenbaum cho biết trung tâm này sẽ có vai trò kéo các giảng viên lại gần nhau dưới một tổ chức bảo trợ chung, xây dựng truyền thống phong phú về khoa học liên ngành được đại diện bởi các Viện James Franck và Enrico Fermi.
Video đang HOT
Ông Sơn cho biết hình thức hợp tác này là một trong những lý do mình chọn ĐH Chicago.
“Hành trình nổi tiếng của Chandrasekhar từ Ấn Độ sang châu Âu đã truyền cảm hứng cho tôi khi tôi còn là một đứa trẻ ở Việt Nam, và những bài giảng của Fermi đã ảnh hưởng sâu sắc tới tôi khi còn đang là sinh viên ở Moscow. Tôi đã có 10 năm làm việc vô cùng thú vị tại Viện Lý thuyết hạt nhân của ĐH Washington. Và bây giờ, tôi đã sẵn sàng cho những thách thức mới” – GS Sơn nói.
“Ông Sơn là một trong số ít nhà vật lý lý thuyết hàng đầu ở thế hệ của ông và là một trong số ít những tinh hoa của loài người” – ông Emil Martinec, giáo sư Vật lý kiêm giám đốc Viện Enrico Fermi nhận định.
Khả năng làm việc ở nhiều lĩnh vực
Đàm Thanh Sơn nổi tiếng trên tầm thế giới nhờ áp dụng những khái niệm của lý thuyết dây vào vấn đề hạt nhân ở nhiệt độ và mật độ cao – những điều kiện được tạo ra ở Phòng thí nghiệm quốc gia Brookhaven.
“Ông Sơn đã mượn những khái niệm được phát triển ở lý thuyết dây để cố gắng giải thích về lỗ đen bằng Vật lý, và ông nhận ra rằng những khái niệm này có thể sử dụng để giải thích một số hiện tượng đã được nhìn thấy trong máy gia tốc Brookhaven. Điều đó đã mang lại một số tiến bộ quan trọng trong những lĩnh vực này” – ông Martinec nói.
Paul Wiegmann – giám đốc Viện James Franck thì cho rằng Đàm Thanh Sơn có một khả năng hiếm có trong việc khám phá Vật lý như một lĩnh vực khái quát.
“Chuyên môn của các nhà vật lý phụ thuộc vào những gì họ được đào tạo. Một số người được đào tạo để trở thành nhà vật lý vật chất ngưng tụ, một số khác được đào tạo thành nhà vật lý năng lượng cao, nhưng những nhà vật lý xuất sắc có thể nhìn thấy điểm chung giữa các lĩnh vực khác nhau đó”.
“Những nhà khoa học đó có thể chuyển từ lĩnh vực này sang lĩnh vực khác trong sự nghiệp nghiên cứu của mình, thậm chí có thể làm việc cùng lúc ở các nhóm nghiên cứu khác nhau, giải quyết những vấn đề khác nhau bằng những phương pháp khác nhau. Tuy nhiên, không nhiều người thực sự có khả năng làm việc ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Đàm Thanh Sơn là một trong số đó”.
Tầm ảnh hưởng của ông Sơn ở các vấn đề vật lý và mối liên hệ giữa chúng là hiếm thấy – ông Edward Blucher, giáo sư kiêm trưởng khoa Vật lý nhận xét.
Đàm Thanh Sơn nhận bằng Thạc sĩ Vật lý tại ĐH Moscow vào năm 1991, nhận bằng Tiến sĩ Vật lý tại Viện Nghiên cứu hạt nhân của Moscow vào năm 1995. Sau đó, làm việc tại ĐH Washington và Học viện Công nghệMassachusetts.
Ông Sơn trở thành nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu phòng thí nghiệm quốc gia Brookhaven vào năm 1999 – cũng là năm ông trở thành giảng viên ĐH Columbia – nơi mà ông đã làm việc cho tới năm 2002.
Là thành viên của cơ quan Nghiên cứu Alfred P. Sloan và Hội Vật lý Mỹ, Đàm Thanh Sơn cũng từng nhận giải thưởng cho Điều tra viên xuất sắc (Outstanding Junior Investigator Award) của Cơ quan Năng lượng Mỹ.
Đàm Thanh Sơn là Giáo sư Đại học thứ hai được bổ nhiệm trong năm nay, và là người thứ tư trong vòng 2 năm qua.
Kenneth Pomeranz – Giáo sư Đại học môn Lịch sử được bổ nhiệm ngày 1/7 năm nay. Haun Saussy, Giáo sư Đại học môn Văn học so sánh và AugustaRead Thomas, Giáo sư Đại học chuyên về bài luận đã gia nhập đội ngũ giảng viên năm 2011.
Theo VietNamNet
GS Trần Thanh Vân - người châu Á thứ ba nhận Huy chương Tate
Trước Trần Thanh Vân, chỉ mới có hai người châu Á được nhận Huy chương này là Abdus Salam (1978, gốc Pakistan) và Yu Lu (Lục Vũ, CHND Trung Hoa, 2007).
Theo tin từ Mỹ, đầu tháng 4/2012, tại Hội nghị Hội Vật lý Mỹ ở Atlanta, bang Georgia, đã diễn ra lễ trọng thể trao tặng Huy chương Tate (Tate Medal) năm 2011, cho GS Jean Trần Thanh Vân, nhà vật lý nổi tiếng người Pháp gốc Việt.
Huy chương Tate là sự vinh danh của Viện Vật lý Mỹ dành cho những người có công lao to lớn trong việc tổ chức và lãnh đạo các hoạt động vật lý trên quy mô quốc tế. Ngoài tấm huy chương mang chân dung John Torrence Tate, còn có Bằng Chứng nhận và số tiền 10 nghìn USD (tương đương hơn 200 triệu đồng Việt Nam).
Huy chương Tate được lập ra vào năm 1959, ưu tiên dành tặng những nhà vật lý không mang quốc tịch Mỹ, được trao lần đầu (năm 1961) cho Paul Rosbaud, nhà vật lý người Áo đã có những hoạt động âm thầm đầy hiệu quả chống chủ nghĩa quốc xã Hitler. Những năm tiếp đó, lần lượt được tặng Huy chương Tate là các nhà vật lý: H. W. Thompson (1966), Gilberto Bernardini (1972), Abdus Salam (1978), Pierre Aigrain (1981), Edoardo Amaldi (1989), Roald Sagdeev (1992), Willibald Jentschke (1996), Herwig Franz Schopper (2003), Erio Tosatti (2005), Yu Lu (tức Lục Vũ, 2007), Gustave-Adolf Voss (2009), và Jean Trần Thanh Vân (2011).
Huy chương Tate.
Trong nhiều thập niên của thế kỷ 20 và những năm đầu thế kỷ 21, Mỹ luôn là quốc gia có nhiều nhất các nhà vật lý đoạt Giải thưởng Nobel, ngành vật lý Mỹ luôn giữ vị trí tiên phong trên thế giới. Vì vậy, Huy chương Tate là sự đánh giá mang ý nghĩa quốc tế đối với những ai được trao tặng. Khác với Giải thưởng Nobel dành để tặng những nhà vật lý có phát minh lớn, mở đường, Huy chương Tate dành để tặng những nhà vật lý đóng vai trò xuất sắc trong các hoạt động tổ chức và lãnh đạo ngành khoa học ấy.
Xem xét kỹ bản danh sách 13 nhà vật lý đã được tặng Huy chương Tate từ năm 1961 đến nay, ta thấy trong hơn nửa thế kỷ qua, chỉ mới có ba người châu Á được nhận vinh dự quốc tế ấy: Abdus Salam, Lục Vũ, và Jean Trần Thanh Vân.
Abdus Salam sinh năm 1926 tại Jhang, Pakistan, bảo vệ luận án tiến sĩ vật lý lý thuyết tại Đại học Cambridge, Vương quốc Anh, năm 26 tuổi. Ông là người sáng lập Trung tâm Quốc tế Vật lý lý thuyết (ICTP) ở Trieste, Italynăm 1964 và làm Chủ tịch Trung tâm này cho đến khi qua đời vào năm 1996. Từ 1985, ông còn được bầu làm Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới Thứ ba (TWAS). Chính vì công lao trong các hoạt động tổ chức và lãnh đạo ngành vật lý mà ông đã được tặng Huy chương Tate.
Abdus Salam rất nổi tiếng trong giới vật lý quốc tế do ông đã được tặng Giải thưởng Nobel năm 1979 cùng với hai nhà vật lý Mỹ là Sheldon Glashow và Steven Weinberg. Phát minh của ba nhà bác học đó đã thống nhất được tương tác điện từ với tương tác yếu thành tương tác điện - yếu. Abdus Salam từng được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô (cũ), Giáo sư danh dự Đại học Bắc Kinh.
GS Abdus Salam, gốc Pakistan, Giải thưởng Nobel, Huy chương Tate.
Người châu Á thứ hai được tặng Huy chương Tate là GS Yu Lu (đọc theo âm Hán - Việt là Lục Vũ), nhà vật lý mang quốc tịch CHND Trung Hoa. Ông sinh năm 1937 tại thành phố Trấn Giang, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc, tốt nghiệp Đại học Kharkov, Liên Xô (cũ), năm 1961. Nhiều năm sau, làm việc tại Bắc Kinh, ông trở thành Giáo sư, Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, tác giả 200 bài báo khoa học và 3 cuốn sách chuyên khảo, Giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Harvard, Mỹ, Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới Thứ ba.
Ông là người góp nhiều công sức trong việc thắt chặt mối quan hệ hợp tác giữa các nhà vật lý trẻ thuộc các nước đang phát triển qua các hoạt động của Trung tâm Quốc tế Vật lý lý thuyết ở Trieste, Italy, và Trường Vật lý mùa hè BCVSPIN (viết tắt tên các nước tham gia là Bangladesh - China - Vietnam - Sri Lanka - Pakistan - India - Nepal). GS Phạm Quang Hưng, người Mỹ gốc Việt, hiện làm việc tại Đại học Virginia (Mỹ), Giáo sư thỉnh giảng Trường đại học Huế và Trường đại học Quy Nhơn, được mời làm thành viên Hội đồng Cố vấn của Trường Vật lý mùa hè BCVSPIN.
Người châu Á thứ ba được tặng Huy chương Tate chính là GS Jean Trần Thanh Vân. Ông sinh năm 1936 tại Đồng Hới, Quảng Bình, học trung học tại Huế, tốt nghiệp cử nhân vật lý năm 1957, tiến sĩ vật lý năm 1963 tại Paris với bản luận án xuất sắc chỉ rõ rằng hạt proton không phải là "viên gạch cuối cùng" của vật chất, mà là một cấu trúc gồm nhiều "viên gạch" còn nhỏ hơn nữa kết hợp lại (về sau, được cộng đồng vật lý quốc tế làm sáng tỏ đó là các hạt quark). Trong các hoạt động tổ chức và lãnh đạo ngành vật lý, ông được Viện Vật lý Mỹ đánh giá là "người có công lao to lớn suốt bốn thập niên tập hợp các nhà vật lý thuộc nhiều quốc tịch và nhiều nền văn hoá khác nhau ngồi lại bên nhau trong tình thân ái qua các cuộc Gặp gỡ Moriond, Gặp gỡ Blois, Gặp gỡ Việt Nam và cũng là người đã hoạt động không mệt mỏi nhằm góp phần xây dựng một cộng đồng khoa học hiện đại ở Việt Nam."
GS Nguyễn Văn Hiệu (phải) và GS Trần Thanh Vân.
Cùng GS Nguyễn Văn Hiệu, GS Jean Trần Thanh Vân đã tổ chức sáu lần gặp gỡ Việt Nam về vật lý hạt và vật lý thiên văn tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh sáng lập Trường Vật lý Việt Nam tập hợp nhiều nhà nghiên cứu trẻ không chỉ của Việt Nam, mà còn của nhiều nước và vùng lãnh thổ châu Á khác như Trung Quốc,Đài Loan, Hồng Kông, Ấn Độ, Pakistan, Thái-lan, Malaysia, Singapore, Bangladesh, v.v. Cùng vợ là Nữ Giáo sư Lê Kim Ngọc, một nhà sinh học nổi tiếng thế giới, ông đã góp công xây dựng các Làng Trẻ em SOS Đà Lạt, Đồng Hới và Trung tâm Bảo trợ Trẻ em Thuỷ Xuân (Huế).
Ông được Viện Hàn lâm Khoa học Liên bang Nga tặng bằng Tiến sĩ khoa học danh dự.
Theo Hàm Châu
DVT
Quà chất xám cho quê hương: Trao và nhận Luôn đau đáu hướng về quê hương, những năm gần đây ngày càng có nhiều trí thức, khoa học gia người Việt xa quê muốn trở về góp phần mình vào sự phát triển của đất nước. Làm thế nào để không phụ những tấm lòng quý giá ấy? Trở về với một tinh thần xả thân Trong cuộc gặp gỡ các nhà...