Dễ dàng ngừa tránh “liệt tối thứ Bảy”!
Có lẽ trong chúng ta, ai cũng có lần bị tê buốt tay khi ngủ dậy, sau khi lấy tay làm gối kê đầu, đặc biệt sau những lần say xỉn. Đây chính là hội chứng liệt tối thứ bảy, hậu quả của việc đè ép và kéo dãn dây thần kinh quay ở cánh tay.
Khác với liệt thực thể do tổn thương cấu trúc thần kinh, liệt tối thứ bảy chỉ là trạng thái liệt cơ năng, với khả năng hồi phục rất tốt nếu chúng ta hiểu cơ chế và biết cách xử lý.
Những ca liệt hy hữu
Liên hoan mừng con vào đại học, ông A đã quá chén đến nỗi không kịp về phòng ngủ, và nằm quẹp trên ghé sofa phòng khách đ.ánh một giấc “không biết trời trăng. Nửa đêm, thức dậy thấy tay tê cứng như c.hết.
Ngày cuối tuần anh B dẫn bạn gái đi picnic. Sau một ngày dã ngoại, leo núi, tắm biển…mỏi mệt đến lúc phải nghỉ ngơi, thư giãn. Sau ăn là uống, người bia kẻ rượu, tinh thần, cơ bắp giãn ra…Chàng nằm ngữa ngắm bầu trời sao, cánh tay làm gối cho nàng kê đầu. Khối cơ săn chắc, vệ sĩ của mạch m.áu và dây thần kinh, bị thả lỏng vì bia rượu không còn tác dụng nên sáng hôm sau tay chàng tê cứng, đau đớn không thể cử động như thường.
Được t.iền mê chuẩn bị cho cuộc đại phẫu, nhân viên phòng mổ sơ ý để cánh tay bà B thỏng xuống vắt qua mép giường. Qua cuộc phẫu thuật, bà B lại vướng thêm bệnh liệt tối thứ bảy.
Định danh “liệt tối thứ bảy”
Liệt tối thứ bảy (saturday-night palsy) hay liệt khi ngủ (sleep palsy) thực chất là liệt nhánh sâu của dây thần kinh quay. Khi các dây thần kinh quay cánh tay bị chèn ép, đè nén, tín hiệu thần kinh từ cánh tay bị gián đoạn dẫn đến cảm giác tê cứng, đau buốt như kim châm.
Bệnh thường xảy ra ở người ngủ mê thiếp sau khi uống bia rượu, thuốc giãn cơ, và nách hay cánh tay chèn ép hay kéo dãn quá mức. Vì khối cơ giãn và bất động, nhánh dây thần kinh quay chạy dọc sau xương cánh tay bị dè nén gây nên tổn thương. Mức độ nghiêm trọng của sang chấn phụ thuộc vào thời gian và mức độ bị nén ép của dây thần kinh liên quan, có bệnh chị bị tê đau kéo dài vài phút, nhưng cũng có người đau nhức và yếu cơ cả nhiều tháng trời.
Dây thần kinh quay còn có thể bị chèn ép, kéo dãn gây liệt trong các trường hợp: (1) bị chèn ở nách (liệt do nạng gỗ), (2) hôn mê vắt tay tréo qua bàn mổ, (3) chèn ép do gãy xương cánh tay và (4) hội chứng chèn ép “ dây thần kinh liên cốt sau” (posterior interosseuos nerve palsy, PIN palsy) .
Những dấu hiệu nhận biết
Hội chứng liệt tối thứ bảy thường biểu hiện với 5 dấu hiệu lâm sàng chính sau: (1) Yếu các cơ co, duỗi ở cánh tay, (2) Cổ tay và ngón tay rũ cụp xuống (bàn tay cụp cổ cò), (3) Yếu các cơ khép trong và cơ duỗi và (5) Mất cảm giác ở cánh và mu bàn tay bị tổn thương.
Những dấu chứng này có hơi khác nhau tùy theo vị trí thần kinh bị chèn ép và mức độ tổn thương của chúng.
Điều trị liệt tối thứ bảy
* Vật lý trị liệu
Nhằm xử lý các việc sau:
Video đang HOT
(1) Giải thoát cho dây thần kinh quay bằng cách: giảm viêm và kích ứng, loại bỏ chèn ép, kéo căng gây tổn thương, mang nẹp hỗ trợ chống đè nén.
(2) Ngăn ngừa các vấn đề thứ cấp: giảm cử động vai và khuỷu tay cho đến khi phục hồi, trợ giúp các bắp cơ liên hệ.
(3) Cải thiện sức co, tầm chuyển động và cảm giác của các khớp bằng cách tăng cường các bài tập kỹ năng vận động và khéo léo cho cánh tay.
(4) Liệu pháp mát-xa rất tốt cho việc chữa lành các mô mềm xung quanh dây thần kinh như vai, cổ và cánh tay, kích thích cảm giác của thần kinh.
* Điều trị bảo tồn
Dù liệt tối thứ bảy điều trị chủ yếu là giải thoát sự chèn ép dây thần kinh. Một số liệu pháp bảo tồn dùng để hỗ trợ như kỹ thuật Graston, kỹ thuật Thả lỏng chủ động (active release technique), liệu pháp mát-xa, liệu pháp thủ công và laser lạnh cũng góp phần đáng kể làm giảm co thắt cơ, giảm dính cân cơ (myofascial adhesion) và nhanh lành tổn thương cơ bắp.
Trong hầu hết các trường hợp, mọi người sẽ hồi phục hoàn toàn từ Thứ Bảy Đêm, nhưng hồi phục hoàn toàn có thể mất vài tuần, đôi khi đến vài tháng. Nếu bạn thức dậy từ một đêm và cảm thấy các triệu chứng ngứa ran ở cánh tay, tốt nhất là nên tìm cách điều trị ngay lập tức. Bạn càng sớm tìm cách điều trị, thì càng tốt cho việc phục hồi thần kinh của bạn. Nếu bạn không điều trị chứng thần kinh một cách kịp thời, các biến chứng thứ cấp có thể xảy ra, chẳng hạn như cứng khớp.
* Những điều trị khác
Ngoài vật lý trị liệu, liệt tối thứ bảy còn có thể dùng thêm: thuốc nội khoa có tác dụng “hướng thần kinh” như vitamin B1, B6, B12, Methyl coban…., phẫu thuật chuyển gân, hệ thống kéo dãn đàn hồi, châm cứu…
Thống kê cho thấy, trong đa số các trường hợp, liệt tối thứ bảy thường sẽ hồi phục gần như hoàn toàn. Căn bệnh có thể hồi phục rất nhanh sau vài chục phút, trung bình có thể mất vài ngày, hãn hữu có khi đến vài tháng vì cơ thể cần có thời gian sửa chữa, hồi phục lại vỏ bọc của dây, sợi thần kinh.
Dễ dàng ngừa tránh liệt tối thư bảy!
Khác với liệt thực thể (physical palsy) do tổn thương hư hỏng cấu trúc thần kinh, như trong đột quỵ, tai biến mạch m.áu não hay chấn thương, u bướu, liệt tối thứ bảy chỉ là trạng thái rối loạn cơ năng (functional disorder), trong đó chức năng thần kinh bị rối loạn do bị chèn ép hay kéo dãn, với khả năng hồi phục rất tốt nếu chúng ta hiểu cơ chế và xử lý đúng lúc và đúng cách.
Về cơ chế bệnh sinh, liệt tối thứ bảy là hậu quả của chèn ép cơ học khi lớp cơ bảo vệ bên ngoài bị chùng xuống, dãn nhão do rượu, thuốc mê, nằm sai tư thế.v.v…Do đó, có thể phòng tránh dễ dàng với việc loại trừ những nguồn căn gây ra bệnh, cụ thể là tránh việc chèn ép và kéo dãn..
Đôi điều bàn luận
Có lẽ, trong chúng ta ai cũng có lần bị tê tay khi ngủ dậy do nằm kê tay làm gối, đặc biệt sau những giấc ngủ mê mệt vì cơn say.
Cần lưu ý liệt tối thứ bảy, Saturday night palsy, với Saturnine palsy, là một biến chứng phổ biến của ngộ độc chì lên dây thần kinh quay. Hai dạng liệt này đồng âm và cũng hơi đồng nghĩa, nhưng cách điều trị khác biệt nhau.
Dù liệt tối thứ bảy là bệnh lý cơ năng đơn thuần, do chèn ép cơ học, nên thường tiến triển tốt, khả năng hồi phục cao sau khi giải phóng sự chèn ép. Nhưng cũng cần thận trọng phân biệt với những liệt do những nguyên nhân thực thể khác, đặc biệt liệt do hội chứng chèn ép “ dây thần kinh liên cốt sau” vì liệt loại này khó có khả năng tự phục hồi được. Do đó người bệnh cần đến bác sĩ chuyên khoa chấn thương chỉnh hình để được khám lâm sàng, làm một số thủ thuật xét nghiệm thăm dò cần thiết như đo điện cơ, chụp MRI cánh tay… và tư vấn cụ thể.
Đa số trường hợp liệt tối thứ bảy thường sẽ hồi phục, nhưng nhỡ mắc bệnh, cần xử lý, điều trị kịp thời để thần kinh quay phục hồi tốt, tránh các biến chứng thứ cấp như cứng khớp, teo cơ.
TS.BS Trần Bá Thoại
Uỷ viên BCH Hội Nội tiết Việt Nam
Theo Dân trí
Mắc bệnh thủy đậu khủng khiếp nhất từ trước đến nay, bé 5 t.uổi biến dạng cả khuôn mặt
Những hình ảnh nhìn qua khiến không ít người rùng mình cho thấy mức độ nghiêm trọng của bệnh thủy đậu mà cô bé Evie-Beth (Anh) mắc phải.
Bé 5 t.uổi mắc bệnh bệnh thủy đậu nặng chưa từng thấy
Đến giờ, dù sự việc đã qua đi nhưng cặp vợ chồng Lianne Taylor và Stuart Taylor (đến từ Newton Aycliffe, hạt Durham (Anh) vẫn không khỏi ám ảnh về lần con gái bị thủy đậu rất nặng vào tháng 2 năm ngoái. Taylor kể, lần đầu để ý thấy mụn nước trên cánh tay con gái - Evie-Beth - khi đó 5 t.uổi, vợ chồng họ nghĩ rằng, con gái có thể mắc bệnh thủy đậu. Căn bệnh này ảnh hưởng tới khoảng 65% t.rẻ e.m dưới 5 t.uổi tại Anh.
Khi các mụn nước bùng phát trên cơ thể cô bé chỉ 4 ngày sau đó, hai vợ chồng Taylor đã tắm cho con bằng yến mạch và thoa kem lên người con cũng như dùng thuốc mỡ chiết xuất từ hoa cúc La Mã để làm dịu cơn ngứa. Nhưng bệnh tình của Evie-Beth ngày càng nặng thêm.
Các bác sĩ còn nghi ngờ cô bé mắc phải một căn bệnh hiếm gặp nào khác chứ không phải thủy đậu đơn thuần.
Taylor bắt đầu ngủ cùng giường với con để có thể thức dậy mỗi tiếng 1 lần, cho con uống và dùng thuốc paracetamol 4 tiếng/lần. Còn Evie-Beth vẫn ngày càng lả đi. Cô bé thậm chí phải được bố/mẹ bế và giữ khi đi vệ sinh bởi các nốt thủy đậu gây đau tới nỗi bé không thế ngồi được.
Vợ chồng Taylor đưa con tới phòng khám đa khoa. Bác sĩ kê đơn kháng sinh cho cô bé. Nhưng tình hình vẫn không tiến triển gì.
Bà mẹ 33 t.uổi vội gọi xe cứu thương và con gái cô được đưa ngay tới Bệnh viện Darlington Memorial. Nhưng nhân viên phòng cấp cứu đối xử với cô như thể Taylor là một bà mẹ "phản ứng quá đà". Cô bị từ chối 2 lần và được thông báo rằng, Evie-Beth phải chờ 10 ngày nữa để kháng sinh đạt hiệu quả điều trị.
Tuyệt vọng, Taylor đưa con quay lại gặp bác sĩ đa khoa lần nữa. Bác sĩ này lập tức sắp xếp để cô bé nhập viện ngay lập tức.
Mức độ nghiêm trọng của bệnh thủy đậu mà Evie-Beth mắc phải khiến bác sĩ nghi ngờ liệu nó có phải do loại virus thường là vô hại gây ra không. Họ lo ngại cô bé bị mắc chứng bệnh di truyền hiếm gặp nào đó. Mãi tới khi kết quả xét nghiệm cho thấy, Evie-Beth đúng là bị thủy đậu.
Các bác sĩ nói, họ chưa từng gặp một ca thủy đậu nào tồi tệ như vậy.
" Họ nói bệnh tình của con gái chúng tôi thực sự rất xấu. Có thể con bị một chứng bệnh nào khác. Họ lấy m.áu con và đưa con tới phòng cách ly rồi thông báo, có thể Evie-Beth không bị thủy đậu mà là một bệnh di truyền hiếm gặp. Họ đã chuyển con sang Bệnh viện Durham để tiến hành xét nghiệm thêm. Tình hình thật đáng lo ngại. Rốt cuộc, các chuyên gia xác nhận đúng là Evie bị thủy đậu. Nhưng họ không hiểu tại sao, con lại bị nặng đến thế.
Con bị giảm cân nghiêm trọng bởi vì có ăn uống được gì đâu, phải tiểu tiện vào bô ngay trên giường vì chúng tôi không thể di chuyển con vào phòng vệ sinh được. Các bác sĩ truyền thuốc kháng virus cho con. Bác sĩ liên tục đến và kiểm tra các chỉ số sinh tồn của con. Tôi ngủ trong phòng với con suốt những ngày con bệnh nặng", Taylor kể lại.
Sau 4 ngày nằm viện, c.ô b.é được về nhà. Nhưng mất hàng tháng trời, các nốt thủy đậu mới mờ hẳn nhưng đã để lại sẹo vĩnh viễn trên cơ thể Evie-Beth.
Nhớ lại lần ốm đáng sợ này của con gái, Taylor cho biết: " Thật đau đớn khi phải nhìn con gái trong tình trạng đó. Con phải vất vả lắm mới thở được bởi vì con bị nghẹt hết mũi vì dịch nhày đông đặc. Chúng tôi không thể lại gần con để lau người hay làm sạch những nốt mụn bởi con cứ khóc thét lên vì quá đau.
Taylor tâm sự: "Thật đau đớn khi phải nhìn con gái trong tình trạng đó"
Hiện tại cô bé vẫn vị rất nhiều sẹo - di chứng của bệnh.
Các mụn nước cứ thế xuất hiện. Ngay cả khi con nhập viện rồi, các bác sĩ ngày nào cũng tới thăm bệnh con mà mụn nước vẫn đua nhau mọc lên nhiều hơn nữa.
Các bác sĩ nói, họ chưa từng gặp một ca thủy đậu nào tồi tệ như vậy. Họ mời một nhiếp ảnh gia tới để chụp lại hình ảnh con gái tôi bởi họ chưa bao giờ thấy một trường hợp nào nặng đến thế. Họ không biết lý do tại sao".
Những vết sẹo - di chứng của bệnh thủy đậu
Evie-Beth hiện tại đã khỏe mạnh và vui vẻ trở lại. Tuy nhiên, cô bé vẫn cảm thấy khá phiền lòng vết những vết sẹo di chứng từ việc mắc bệnh thủy đậu. Taylor tâm sự: " Con là một cô bé vui vẻ, nghịch ngợm. Điều khiến tôi buồn nhất là con nói, giờ con trông buồn cười quá. Câu nói đơn giản mà người làm mẹ nghe thấy cũng tan nát cõi lòng. Tôi vẫn nói với con rằng, con thật xinh đẹp bất chấp những vết sẹo đó.
Thật may là tôi có thể nói với con mọi chuyện sẽ ổn thỏa cả thôi. Hồi nhỏ, tôi cũng bị thủyđậu, dù không nặng như con. Nhưng tôi cũng bị sẹo trên trán. Tôi nói với con rằng, con không để ý thấy vết sẹo của tôi. Vậy nên những người khác cũng không để ý tới vết sẹo của con đâu".
Bệnh thủy đậu là một bệnh truyền nhiễm, thường lây qua đường hô hấp (hoặc không khí).
Khi khởi phát, người bệnh có thể có biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, một số trường hợp nhất là t.rẻ e.m có thể không có triệu chứng báo trước.
Khi bị thủy đậu, cơ thể người bệnh sẽ xuất hiện những "nốt rạ". Đây là những nốt tròn nhỏ xuất hiện nhanh trong vòng 12 - 24 giờ, các nốt này sẽ tiến triển thành những mụn nước, bóng nước.
Thông thường, thủy đậu là bệnh lành tính. Nhưng bệnh cũng có thể gây biến chứng nguy hiểm như: viêm màng não, xuất huyết, n.hiễm t.rùng huyết, n.hiễm t.rùng nốt rạ, viêm mô tế bào, viêm gan... Một số trường hợp có thể gây t.ử v.ong nếu người bệnh không được điều trị kịp thời.
Hiện tại đã có biện pháp chủ động để phòng ngừa bệnh thủy đậu, đó là tiêm chủng vắc-xin. Đối với trẻ từ 12 tháng t.uổi tới 12 t.uổi, tiêm 1 liều và liều thứ 2 nên tiêm thêm cách liều thứ nhất 6 tuần trở đi hoặc trong khoảng 4 - 6 t.uổi.
Nguồn: Dailymail
Theo Helino
Đột phá liệu pháp gen giúp bệnh nhân hết liệt Các nhà nghiên cứu đã áp dụng phương pháp điều trị mới cho những con chuột bị liệt và thấy rằng chuột được điều trị có thể dùng chân để nhặt các viên đường. Nghiên cứu của các bác sĩ chuyên khoa ngoại thần kinh tại King's College London, đã được nhận xét là "đáng phấn khởi" và "thay đổi cuộc sống". Đây...
