Dạy thêm bị siết chặt, phụ huynh Trung Quốc tìm cách cho con đi học ‘chui’
Sau hơn 1 năm áp lệnh cấm dạy thêm và học thêm, nhiều doanh nghiệp giáo dục tư nhân ở Trung Quốc đã phải đóng cửa, song các lớp dạy thêm “chui” lại mọc lên như nấm.
Xueersi, nhà cung cấp dịch vụ giáo dục tư nhân thuộc sở hữu của Tập đoàn giáo dục TAL ở Bắc Kinh. Ảnh: Reuters
Theo báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, mùa hè năm ngoái, cô Alice Wang đã đăng ký 4 môn học cho con gái 10 tuổi gồm toán học, văn học Trung Quốc, cello và ba lê. Năm nay, cô bé chỉ có thể học 2 bộ môn trong số đó do chính sách cấm dạy thêm ngoài trường học. Song dù bị siết chặt, nhu cầu bổ trợ kiến thức cho con cái từ các bậc phu huynh vẫn rất mạnh mẽ. Họ lo lắng con mình có thể bị tụt lại phía sau.
Wang cho biết cô nhận thấy kết quả học tập của con gái giảm sút rõ rệt kể từ khi có quy định mới. Chẳng hạn, cô bé không còn nằm trong top 10 học sinh giỏi nhất lớp toán, từng là thành tích cần có đối với học sinh chuẩn bị vào lớp 5 trong học kỳ tới. Trong 2 năm, cô bé sẽ phải cạnh tranh khốc liệt để được tuyển vào một trường trung học cơ sở có tiếng.
“Con bé đang có cảm giác chểnh mảng và khủng hoảng”, Wang nói và cho biết cô đã quyết định cho con tham gia các lớp học thêm trong kỳ nghỉ hè. Cô đã tìm được một giáo viên thông qua giới thiệu của các phụ huynh khác. Theo Wang, giáo viên này đã tổ chức dạy thêm tại nhà riêng bí mật.
“Theo như tôi biết, những học sinh có thành tích tốt cùng lớp con gái tôi đều đang tham gia các lớp học thêm. Có một cậu bé được gọi là thiên tài trong lớp, cậu bé này sắp hoàn thành học chương trình vật lý cấp 2 vào mùa hè này”, Wang kể. Phụ huynh này cho biết chính sách của Trung Quốc đã giúp giải phóng học sinh khỏi những lớp học đông đúc, nhưng thực sự đang làm tăng gánh nặng tài chính cho các bậc cha mẹ. Mức học phí tại lớp học thêm chui “một cô một trò” mà cô Wang cho con theo học đã tăng gấp đôi.
Vào cuối tháng 7 năm ngoái, Chính phủ Trung Quốc đã áp lệnh cấm hoạt động dạy thêm thu lợi nhuận đối với các môn học như toán và tiếng Anh, giáng đòn mạnh vào ngành dạy thêm tư nhân đang phát triển mạnh. Động thái này nhằm giảm bớt gánh nặng học hành lên vai học sinh, những người thường bị cha mẹ ép đi học thêm để có thể nổi bật trong một xã hội vô cùng cạnh tranh.
Ảnh minh họa: Shutterstock
Song theo giới chuyên gia, nếu không có những thay đổi đối với hệ thống kỳ thi quốc gia, thì nhu cầu học thêm để cải thiện thành tích vẫn sẽ tăng cao. Hiện nay, kỳ thi quốc gia chỉ sử dụng điểm số để quyết định học sinh có đủ tiêu chuẩn xét tuyển vào một trường học hay trường đại học tốt hay không.
Ông Xiong Bingqi, Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21, cho biết: “Nhu cầu dạy thêm ngoài trường học sẽ còn tiếp diễn vì nhiều trường vẫn xét tuyển dựa vào điểm thi. Điều cần thiết không phải là áp lệnh cấm dạy thêm, mà cần phải cải cách hệ thống đánh giá hiện tại”.
William Li điều hành một công ty tư vấn giáo dục ở Thành Đô, thường giúp các gia đình đưa ra quyết định về trường học và ngành học, đồng thời cung cấp dịch vụ dạy thêm. Li cho biết vấn đề lớn nhất mà ngành này đang phải đối mặt là tình trạng cạn kiệt nhân tài, vì các giáo viên sẵn sàng đi dạy gia sư cho các lớp học “chui”. Anh nói: “Mỗi giáo viên có thể kiếm 800 nhân dân tệ ở lớp dạy thêm chui, trong khi một lớp học thông thường chỉ trả họ khoảng 300 nhân dân tệ”.
Theo Bộ Giáo dục Trung Quốc, tính đến cuối tháng 2, số lượng các công ty cung cấp dịch vụ dạy thêm đã giảm mạnh 92%, từ khoảng 124.000 trước khi siết chặt vào tháng 7/2021 xuống còn 9.728.
Ở trung tâm công nghệ cao Zhongguancun – được mệnh danh là “lò dạy thêm của thế giới”, không có công ty dạy thêm nào tổ chức dạy các môn trong trường học. Lễ tân của tòa nhà cho biết trước khi có lệnh cấm, trung tâm có hàng chục giáo viên. Lệnh cấm đã tác động mạnh mẽ đến ngành dạy thêm và các công ty đang phải chuyển hướng để kiếm sống.
Video đang HOT
Tập đoàn Giáo dục và Công nghệ New Oriental – cơ sở đã đóng cửa khoảng 1.500 trung tâm dạy thêm, đang trở thành một ngôi sao mới nổi trong lĩnh vực kinh doanh thương mại điện tử phát trực tiếp. Giáo viên tiếng Anh Dong Yuhui của công ty hiện là người dẫn chương trình quảng cáo nhiều loại hàng hóa – từ sách, chảo nấu ăn, bít tết, tôm – thông qua video phát trực tuyến.
Ảnh: Shutterstock
Các đối thủ khác cũng đang để mắt đến xu hướng tương tự. Tuần trước, công ty dạy thêm TAL Education đã phát động cuộc thi phát trực tiếp để lựa chọn những người dẫn chương trình xuất sắc. Một hướng đi mới khác cho các công ty gia sư là phần cứng. Youdao Inc thuộc sở hữu của NetEase đã tung ra một loạt sản phẩm – bao gồm bút từ điển, dịch văn bản, máy in di động và từ điển thông minh.
Công ty Yuanfudao cũng đã phát triển tiện ích bài tập thông minh với màn hình E Ink. Zuoyebang đã chuyển sang sản xuất đồng hồ thông minh và tai nghe chống ồn.
ByteDance là một trong những công ty chuyển sang lĩnh vực tiện ích giáo dục sớm nhất với sản phẩm đèn thông minh đặc trưng, cho phép cha mẹ gọi điện video cho con cái họ đang làm bài tập ở nhà.
Chuyên gia Xiong tại Viện Nghiên cứu Giáo dục Thế kỷ 21 cho rằng bất kể các công ty đang chuyển sang kinh doanh theo hướng nào, cần có môi trường pháp lý hỗ trợ tích cực, miễn là hợp pháp.
Thay đổi trong nền giáo dục Trung Quốc sau quyết định "giảm kép"
Trong năm 2022, giám sát việc "giảm kép" sẽ tiếp tục là nhiệm vụ số 1 trong giám sát giáo dục của Trung Quốc, nhằm thúc đẩy công tác này đạt được những thành quả mới.
Chưa đầy nửa năm kể từ khi ra quyết sách mới về việc giảm áp lực học hành cho học sinh tiểu học và trung học cơ sở, Bộ Giáo dục Trung Quốc đã tuyên bố "đạt được những kết quả đáng kể" trong công tác "giảm kép", tức giảm bài tập về nhà và siết chặt dạy thêm học thêm.
Thí sinh thi đại học ở Trung Quốc. Ảnh: CNBC
Số lượng các cơ sở ngoài nhà trường dạy các môn văn hóa đã giảm mạnh. Trong năm 2022, giám sát việc "giảm kép" sẽ tiếp tục là nhiệm vụ số 1 trong giám sát giáo dục của Trung Quốc, nhằm thúc đẩy công tác này đạt được những thành quả mới.
Những thay đổi của giáo dục Trung Quốc sau quyết định "giảm kép"
Ở Trung Quốc, mỗi khi trung ương đưa ra quyết sách quan trọng nào đó, các cấp, các ngành, các địa phương đều hưởng ứng rất nhanh và vào cuộc rất quyết liệt. Lĩnh vực giáo dục cũng không ngoại lệ.
Sau khi giới chức nước này ban hành hướng dẫn chung, yêu cầu ngành giáo dục phải giảm dần và đáng kể các cơ sở dạy thêm hồi tháng 7, số lượng các cơ sở này ở Trung Quốc đã giảm nhanh chóng. Điều này có thể thấy qua hàng loạt con số thống kê vừa được Bộ Giáo dục Trung Quốc công bố mới đây.
Theo đó, số lượng các cơ sở dạy thêm trực tuyến đã giảm 84,1% và số lượng các cơ sở ngoại tuyến giảm 83,8%. Các cơ sở còn lại có thể chuyển thành các tổ chức phi lợi nhuận hoặc đóng cửa. Bộ này cũng cho biết, đến nay, quảng cáo về các cơ sở dạy thêm cơ bản đã bị dập tắt và vốn đầu tư vào các công ty này cũng bị thu hồi.
Hiện nay, hầu hết các trường tiểu học và trung học cơ sở ở Trung Quốc đều cung cấp dịch vụ sau giờ học ít nhất 2 tiếng mỗi ngày vào các ngày trong tuần để đáp ứng nhu cầu phát triển toàn diện của học sinh.
Một cuộc khảo sát của bộ này cho thấy, 92,7% trường học ở Trung Quốc đã mở các lớp thể thao và nghệ thuật sau giờ học, 88,3% tổ chức đọc sách như một hoạt động ngoài giờ và 87,3% đang tổ chức các hoạt động theo nhóm hay câu lạc bộ năng khiếu.
Hơn 99% trường học đã ban hành quy tắc quản lý bài tập về nhà và hơn 90% học sinh có thể hoàn thành bài tập về nhà trong thời gian ấn định, tăng mạnh so với con số 46% trước khi hướng dẫn ban hành.
Sau khi thực hiện các biện pháp giảm tải học đường, hiện nay, Trung Quốc đang thực hiện một chương trình có tên "5 quản lý", gồm quản lý bài tập về nhà, giấc ngủ, điện thoại di động, tài liệu đọc và thể chất, nhằm đảm bảo sự phát triển lành mạnh và toàn diện của học sinh tiểu học và trung học cơ sở.
Những số liệu vừa công bố đã cho thấy hiệu quả ban đầu của hướng dẫn mới, tuy nhiên tác động lâu dài của quyết sách này đối với nền giáo dục Trung Quốc vẫn cần theo dõi thêm, bởi những thay đổi hiện tại không đồng nghĩa với áp lực học hành của học sinh trung học phổ thông chuẩn bị thi vào đại học cũng được giảm và cha mẹ học sinh đã thực sự yên tâm với việc học hành của con cái mình.
Phản ứng ban đầu của dư luận
Nhìn chung, phụ huynh học sinh Trung Quốc đều mong muốn giảm áp lực học hành cho con cái và chi phí nuôi trẻ của gia đình. Bước đầu họ cũng đã thể hiện sự hoan nghênh và hài lòng qua các con số thống kê.
Học sinh một trường tiểu học ở thành phố Hải Khẩu, tỉnh Hải Nam đang học đánh trống châu Phi. Ảnh: Nhật báo Hải Nam
Trong một cuộc khảo sát do Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc thực hiện mới đây, 73% phụ huynh cho biết bài tập về nhà của con cái họ đã giảm rõ rệt và 85% cho biết họ hài lòng với dịch vụ sau giờ học mà các trường cung cấp.
Tuy nhiên, với một xã hội mà việc học hành luôn được coi trọng như Trung Quốc, nhiều bậc phụ huynh vẫn chưa thể thực sự yên tâm trước những thay đổi này. Bên cạnh việc giảm tải trong nhà trường, việc thay đổi quan niệm giáo dục trong phụ huynh cũng là một vấn đề vô cùng nan giải.
Không ít phụ huynh ở Trung Quốc lo lắng, nếu họ thực hiện nghiêm quy định giảm tải, liệu những gia đình khác có thực sự làm như vậy hay không? Hay họ đang âm thầm kèm con học thêm bằng các hình thức khác? Nếu thực sự con cái họ gặp khó khăn trong việc học tập, họ sẽ tìm sự giúp đỡ từ đâu?
Bên cạnh đó, hệ thống giáo dục dạy nghề ở Trung Quốc vẫn chưa thực sự hoàn thiện và đáp ứng được nhu cầu của xã hội. Đối với hầu hết các bậc phụ huynh nước này, học nghề không nằm trong sự lựa chọn của họ. Đại học mới là đích đến.
Ngoài ra, do các trường ở Trung Quốc hiện đều được yêu cầu phải dành ít nhất 2 tiếng mỗi ngày vào các ngày trong tuần để cung cấp các dịch vụ sau giờ học cho học sinh, nên công việc và áp lực của các thầy cô giáo đang ngày càng tăng lên. Giờ đây họ không chỉ dạy trẻ học trên lớp, mà còn phải tham gia tổ chức các hoạt động và dịch vụ sau giờ học. Làm sao để đảm bảo cả về số lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên sau giảm tải cũng đang là một bài toán.
Do vậy, có thế thấy, vẫn còn khá nhiều lo lắng và vấn đề cần phải giải quyết để có thể tiếp tục duy trì những kết quả đạt được sau chưa đến nửa năm thực hiện hướng dẫn mới về giảm tải học hành ở Trung Quốc.
Những vấn đề đặt ra sau các quy định siết chặt
Giáo dục luôn là vấn đề hệ trọng và nan giải ở Trung Quốc. Có những chuyên gia trong ngành giáo dục nước này thậm chí còn nhận định, cốt lõi của việc thực hiện "thịnh vượng chung" hay "cùng giàu có" ở Trung Quốc, chính là công bằng giáo dục.
Đây không phải là lần đầu tiên Trung Quốc tiến hành giảm tải học đường. Từ năm 2018, các quy định tương tự đã được đưa ra, nhưng kết quả lại đi ngược lại với ý tưởng, không những không giảm tải mà còn khiến khoảng cách giáo dục nới rộng hơn giữa nhà giàu và nhà nghèo, giữa thành thị và nông thôn. Các cơ sở dạy thêm mọc lên như nấm, trẻ học ngày học đêm và các trường chạy theo thành tích.
Trong đợt thực hiện lần này, giới chức Trung Quốc đã thể hiện quyết tâm cao trong việc đạt mục tiêu giảm áp lực cho trẻ và hướng tới sự phát triển toàn diện cho thế hệ tương lai.
Tuy vậy, cha mẹ học sinh vẫn còn rất nhiều băn khoăn, ví dụ như chính sách "giảm kép", tức giảm bài tập về nhà và học thêm ngoài giờ, đã phần nào giúp giải tỏa vấn đề đưa đón con của các gia đình công chức, giảm bớt áp lực bài vở cho trẻ, nhưng không có bài tập về nhà liệu có đồng nghĩa với kết quả học tập và chất lượng giảng dạy được nâng cao hay không? Liệu trẻ có đạt kết quả như mong muốn trong kỳ thi lên cấp III và vào đại học sau này hay không?
Như đã biết, Trung Quốc mới phổ cập giáo dục hết lớp 9, do vậy cuộc đua vào cấp III và đại học ở nước này vô cùng khốc liệt. Có nhiều ý kiến cho rằng, Trung Quốc nên thí điểm phổ cập đến hết lớp 12 ở tỉnh Chiết Giang, nơi được chọn để thí điểm xây dựng xã hội cùng giàu hay thịnh vượng chung ở nước này.
Cũng theo những ý kiến này, phổ cập cấp III sẽ khiến việc học nghề trở nên hợp lý hơn, bởi không nên để những đứa trẻ mới 14 tuổi phải chọn việc học nghề thay vì tiếp tục học văn hóa.
Để học sinh thực sự đạt tới sự phát triển toàn diện cả về thể chất, tri thức, nghệ thuật và kỹ năng sống, để phụ huynh không còn bị cuốn vào guồng quay chạy đua về điểm số và bằng cấp, để xã hội thực sự đạt được công bằng giáo dục và đất nước có một nền giáo dục chất lượng cao, Trung Quốc sẽ còn phải đi một chặng đường dài và gian nan. Tất nhiên, nếu thành công, nước này sẽ có một nguồn nhân lực tốt giúp đất nước phát triển hùng mạnh và khắc phục được các khiếm khuyết của một xã hội già hóa như hiện nay./.
Trung Quốc ra luật giảm áp lực học cho trẻ Trung Quốc thông qua luật giảm "áp lực kép" bài tập về nhà và học thêm ngoài giờ cho trẻ em, dự kiến áp dụng từ ngày 1/1 năm sau. Giới chức địa phương được yêu cầu "giám sát chặt chẽ" để giảm gánh nặng bài tập về nhà và các bài học ngoài chương trình cho học sinh, Xinhua trích dẫn luật...