Đẩy mạnh xã hội hóa nhằm phát triển văn hóa đọc
Xã hội hóa là một xu hướng và là một nguyên tắc quan trọng để phát triển văn hóa, giáo dục nói chung và thư viện nói riêng.
Việc thu hút các cá nhân và tổ chức tham gia xây dựng phát triển văn hóa đọc và sự nghiệp thư viện giúp huy động những đóng góp của xã hội vào phát triển sự nghiệp thư viện.
Cần xã hội hóa từ thư viện
Theo báo cáo của đại diện Thư viện Quốc gia tại Hội thảo “Các giải pháp đẩy mạnh xã hội hóa nhằm phát triển văn hóa đọc” do Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch tổ chức ngày 20/9, giải pháp đẩy mạnh xã hội hóa nhằm phát triển văn hóa đọc phải gồm các nội dung: Xã hội hóa trong truyền thông, quảng bá thư viện, tổ chức chuyên môn, nâng cấp cơ sở vật chất, phòng chuyên môn, nguồn lực thông tin… Để thực hiện được những nội dung trên, các thư viện trong cả nước phải tăng cường công tác truyền thông; vận động và kêu gọi các tổ chức, cá nhân trong xã hội cùng chung tay góp phần thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động thư viện.
Thư viện là ngôi trường thứ hai rèn luyện văn hóa đọc cho sinh viên sau giảng đường. Xã hội hóa trong hoạt động thư viện là một trong những giải pháp tối ưu hỗ trợ thư viện phát triển đa dạng nguồn tài liệu, đào tạo nguồn nhân lực hay đầu tư trang thiết bị ngoài nguồn kinh phí từ nhà trường. Nhiều thư viện thực hiện xã hội hóa trong chuyển giao chuyên môn thông qua các hình thức tự đào tạo lẫn nhau qua các hoạt động chia sẻ kinh nghiệm, hội thảo…
Mô hình thư viện thôn Đông Dương, xã Tảo Dương Văn, huyện Ứng Hòa, thành phố Hà Nội.
Bà Phạm Thu Hạnh – Trưởng phòng Nghiệp vụ phong trào cơ sở Thư viện Hà Nội cho biết: Những năm qua, hệ thống thư viện Hà Nội có khoảng hơn 1 nghìn thư viện, tủ sách cơ sở thường xuyên được củng cố và phát triển mới. Mỗi thư viện khi mới thành lập đều được Thư viện Hà Nội hỗ trợ sách và các tài liệu chuyên môn nghiệp vụ. Ngoài ra, Thư viện Hà Nội thường xuyên mở các đợt khảo sát, kiểm tra hoạt động của các thư viện để có sự điều chỉnh kịp thời, đồng thời qua đó nắm được tình hình hoạt động của mỗi thư viện để có những định hướng phát triển cụ thể.
Xã hội hóa trong hoạt động thư viện là nhu cầu tất yếu, khách quan của quy luật phát triển xã hội đồng thời là chủ trương của Đảng, Nhà nước trong quá trình phát triển đất nước thời kỳ đổi mới và hội nhập. Vì vậy để công tác xã hội hóa thư viện đạt kết quả tốt cần có sự chung tay vào cuộc của cả cộng đồng xã hội thì sách mới đến được với đông đảo độc giả.
Video đang HOT
Trong những năm qua, với việc đẩy mạnh xã hội hóa, văn hóa đọc nói chung và ngành thư viện Việt Nam đã được hỗ trợ nhiều mặt như phát triển vốn tài liệu, nguồn lực thông tin, tăng cường cơ sở vật chất và công nghệ, nâng cao trình độ đội ngũ người làm công tác thư viện và hình thành mạng lưới thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng trong cả nước.
Ngành thư viện đã xúc tiến một số dự án như trang bị xe ô tô lưu động đa phương tiện cho các địa phương để mang sách đến các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Dự án mới triển khai nhưng số lượng người được thụ hưởng tăng rất nhanh. Dự án nâng cao việc sử dụng máy tính công cộng, trang bị sách cho trường học, thư viện cộng đồng… giúp người dân có thêm nguồn tài liệu phong phú.
Sự chung tay của xã hội
Vụ trưởng Vụ Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Vũ Dương Thúy Ngà khẳng định: Sự chung tay của xã hội đóng góp về trí tuệ, về công sức, tài chính sẽ thúc đẩy văn hóa đọc phát triển. Đó là một nhiệm vụ, đồng thời cũng là một giải pháp để đẩy mạnh sự phát triển của văn hóa đọc. Trong những năm qua, với việc đẩy mạnh xã hội hóa, văn hóa đọc nói chung và ngành thư viện Việt Nam đã có được sự hỗ trợ nhiều mặt như phát triển vốn tài liệu, nguồn lực thông tin, tăng cường cơ sở vật chất và công nghệ, nâng cao trình độ đội ngũ người làm công tác thư viện và hình thành một mạng lưới thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng trong cả nước.
Trong những năm gần đây, chủ trương xã hội hóa hoạt động văn hóa nói chung và hoạt động thư viện nói riêng của Đảng và Nhà nước đã và đang có những tác động tích cực tới nhiều mặt của đời sống xã hội. Phát triển văn hóa đọc là một trong những nội dung quan trọng của sự nghiệp phát triển văn hóa, giáo dục của đất nước. Thông qua đó, góp phần nâng cao dân trí, phát triển tư duy, khả năng sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn, tăng cường ý thức chấp hành pháp luật, hình thành lối sống lành mạnh trong con người, xã hội Việt Nam, đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập.
Theo bà Vũ Dương Thúy Ngà, để thúc đẩy xã hội hóa nhằm phát triển văn hóa đọc, cần thực hiện nhiều nội dung. Từ định hướng trong Đề án “Phát triển văn hóa đọc cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030″, ngành Thư viện đã xúc tiến một số dự án như: Trang bị xe ô tô lưu động đa phương tiện cho các địa phương để mang sách đến các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, tuy mới triển khai nhưng số lượng người được thụ hưởng rất nhiều; dự án nâng cao việc sử dụng máy tính công cộng, trang bị sách cho trường học, thư viện cộng đồng… để có thêm nguồn tài liệu phong phú.
Xã hội hóa các hoạt động thư viện được xem là biện pháp tích cực tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc mà công tác thư viện, nhất là thư viện cơ sở ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo đang gặp khó khăn về kinh phí, chế độ chính sách đầu tư nhằm phát triển văn hóa đọc.
Để thúc đẩy văn hóa đọc phát triển, tạo môi trường cho người dân học tập suốt đời, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng đã ký kết chương trình phối hợp công tác với Bộ Thông tin truyền thông về tăng cường tổ chức hoạt động phục vụ sách, báo tại các điểm bưu điện văn hóa xã giai đoạn 2013-2020; phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo trong việc nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thư viện và đẩy mạnh các hoạt động giáo dục, học tập suốt đời trong các thư viện.
Bên cạnh đó, Vụ Thư viện còn phối hợp với các cơ quan tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp trong và ngoài nước để tăng cường hợp tác, đẩy mạnh xã hội hóa thúc đẩy văn hóa đọc; vận động, quyên góp và nhận tài trợ hàng ngàn cuốn sách có giá trị, trang thiết bị thư viện từ các tổ chức, cơ quan, cá nhân… Vụ Thư viện làm đầu mối nhận và trao tặng lại các nguồn tài trợ từ các cá nhân, tổ chức để hỗ trợ các thư viện, tủ sách ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo… Nhờ sự tài trợ từ các nguồn xã hội hóa, bộ mặt thư viện Việt Nam đã có sự thay đổi, cơ sở vật chất và việc triển khai công nghệ mới được tăng cường.
Trong những năm gần đây, chủ trương xã hội hóa hoạt động văn hóa nói chung và hoạt động thư viện nói riêng của Đảng và Nhà nước đã và đang có những tác động tích cực tới nhiều mặt của đời sống xã hội. Phát triển văn hóa đọc là một trong những nội dung quan trọng của sự nghiệp phát triển văn hóa, giáo dục của đất nước. Thông qua đó, góp phần nâng cao dân trí, phát triển tư duy, khả năng sáng tạo, bồi dưỡng nhân cách, tâm hồn, tăng cường ý thức chấp hành pháp luật, hình thành lối sống lành mạnh trong con người, xã hội Việt Nam, đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập. Trong Đề án “Phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng đến năm 2020, định hướng đến năm 2030″, việc đẩy mạnh xã hội hóa được xác định là một trong những nhiệm vụ giải pháp quan trọng.
Theo lao động thủ đô
Xu hướng biến đổi của văn hóa đọc
Liệu có sự xuống cấp của văn hoá đọc không, liệu có sự lấn át của văn hoá nghe nhìn đối với văn hoá đọc? GS.TS Đinh Xuân Dũng - nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật Trung ương cho rằng không nên nhìn việc đọc và văn hoá đọc chỉ theo hướng đán.h giá đó, mà cần tìm ra sự vận động, biến động bên trong của chính nó.
Đọc sách trong thư viện.
Sự xuống cấp báo động
Một trong những lý do để đán.h giá về sự xuống cấp của văn hoá đọc, phải chăng là đã và đang xuất hiện một xu hướng đáng lo ngại, đó là sự lười đọc. Biết bao vấn đề đặt ra cho con người trong cuộc sống hiện đại, cuốn hút họ vào guồng máy, nhịp sống khẩn trương, dồn ép căng thẳng. Mặt khác, một bộ phận nào đó chạy theo các nhu cầu, đòi hỏi vật chất, không quan tâm đến đời sống tinh thần của mình. Sách vở trở thành xa lạ, xa xỉ đối với họ.
Theo một điều tra xã hội học ở Hà Nội, với câu hỏi "Anh/ chị quan tâm đến vấn đề gì nhất", kết quả là: có đến khoảng 70% quan tâm đến "giá cả thị trường" và chỉ có 1,2% quan tâm đến văn học. Có một số cán bộ chỉ có thời gian đọc các báo cáo, tài liệu hành chính rồi họp hành liên miên nên đã đán.h mất khả năng tạo ra cho mình một nếp đọc sách! Tôi đã nhìn thấy những "giá sách trang trí" như vậy ở một số cơ quan, đơn vị, phòng làm việc! Bệnh lười học, lười đọc sẽ dẫn tới sự tụt hậu, sự hẫng hụt tri thức trong khi tri thức đang phát triển cực kỳ nhanh chóng, cái mới trên tất cả các lĩnh vực xuất hiện hàng ngày, thay thế cho cái cũ đã lỗi thời. Những cảm nhận về các xu hướng biến đổi việc đọc và văn hoá đọc ở trên có lẽ chỉ là tương đối và không chắc đã là chuẩn xác và đầy đủ, tuy vậy, từ đó có thể tạm coi là cơ sở thực tiễn để suy nghĩ về việc triển khai xây dựng và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng.
Khi bàn về xây dựng và phát triển văn hoá đọc và xã hội học tập, chúng ta nghĩ ngay đến một nguyên lý phổ quát, đó là trách nhiệm của toàn xã hội, của cả hệ thống chính trị, của mọi người. Không có cách nào khác, song cũng không nên biến nó thành khẩu hiệu suông. Ở góc độ hoạt động xuất bản, chỉ xin đề xuất một vài ý kiến nhỏ. Từ nắm bắt và dự báo các xu hướng biến đổi việc đọc và văn hoá đọc đang diễn ra, có lẽ, xuất bản của chúng ta phải tiếp tục đổi mới mạnh hơn nữa.
Tìm hướng đi đúng đắn
Tôi chỉ mạo muội đề xuất 3 nhiệm vụ kép cần xử lý biện chứng trong hoạt động xuất bản. Đó là, xử lý mối quan hệ vừa đáp ứng nhu cầu ngày càng phong phú, đa dạng, mới và cá thể hoá của người đọc vừa có trách nhiệm định hướng toàn diện về nhân cách con người. Trước đây, xuất bản của chúng ta coi nhiệm vụ định hướng từ trên xuống là chủ yếu. Những năm gần đây, ngược lại, đang xuất hiện một số đầu sách chỉ chú trọng thoả mãn nhu cầu người đọc, dù có thể đó là nhu cầu tầm thường, nhất thời, đôi khi cả rẻ tiề.n. Trong đáp ứng phải chứa đựng năng lực định hướng và sức thuyết phục của định hướng phải nằm ngay trong các xuất bản phẩm đáp ứng nhu cầu của người đọc. Đó là bài toán khó đối với xuất bản hiện nay và chắc rằng, sẽ còn khó hơn trong những năm tới. Được tìm hiểu một số nền xuất bản của các nước phát triển, tôi cảm nhận rõ mối quan hệ trên và năng lực xử lý trong thực tiễn mối quan hệ đó của các nhà xuất bản hiện đại.
Bên cạnh đó, cần xử lý mối quan hệ giữa tôn trọng và thực hiện tính đa dạng, phong phú của các loại sách, của các đề tài và kiên trì đảm bảo cho dòng mạch chính của các xuất bản phẩm. Trước đây, chúng ta có biểu hiện né tránh và cả cấm đoán một số lĩnh vực, đề tài được gọi là "nhậy cảm". Ngược lại, những năm gần đây, có biểu hiện thiếu vắng những xuất bản phẩm đề cập tới những vấn đề lớn của đất nước, của dân tộc trên các lĩnh vực trọng yếu, trong khi có dấu hiệu "tràn lan" những loại xuất bản phẩm chạy theo nhu cầu của thị trường, tiêu thụ nhanh, lấy lãi lớn, nhưng cũng có thể bị lãng quên ngay. Cần đầu tư nhân lực, tài lực, vật lực, trí lực cho việc xuất bản những loại sách có giá trị lâu dài, góp phần xây dựng toàn diện nhân cách con người Việt Nam thời kỳ mới đồng thời với việc tạo cho sự phát triển đa dạng, phong phúc các thể loại sách, các đề tài mới.
Cuối cùng là xử lý mối quan hệ mới giữa xuất bản và phát hành. Từ nhiều năm nay, chúng ta quen nhìn nhận như một tất yếu rằng, phải đi từ xuất bản mới đến phát hành, nghĩa là phát hành là công đoạn kết thúc của quy trình xuất bản. Ngày nay, nhận thức đó đã bộc lộ sự lạc hậu, khi xuất hiện thị trường xuất bản phẩm và các nhu cầu ngày càng mới của người đọc. Phát hành và kinh doanh sách là lực lượng nắm vững, thấu hiểu và đáp ứng nhu cầu của người đọc, của thị trường, từ đó có thể chỉ ra, nhu cầu và thị trường đang cần gì và không cần gì, người đọc đang có nhu cầu những loại sách nào, những thị hiếu mới đang phát triển của người đọc là gì.
Từ đó, phát hành sẽ gợi ý và mách bảo cho xuất bản cần quan tâm đến những loại bản thảo nào, đề tài, nội dung và phương thức thể hiện như thế nào để phù hợp với nhu cầu của người đọc hiện đại. Và như vậy, phát hành trở thành một lực thúc đẩy xuất bản, hay nói cách khác, trình tự xuôi phải từ xuất bản đến phát hành vốn coi là tất nhiên, giờ đây phải đảo lại, tạo nên sự tương tác hai chiều giữa hai công đoạn đó để hình thành một chu trình mới, từ phát hành đến xuất bản, trong đó phát hành là nhân tố tác động trực tiếp, tạo động lực và sự mách bảo cho xuất bản. Đây là mối quan hệ mới trong quy trình xuất bản hiện đại, trong cơ thế thị trường. Từ góc nhìn đó, cần nâng phát hành lên thành một khoa học thực sự có nhiệm vụ nghiên cứu nhu cầu đọc và thị trường xuất bản phẩm. Đó là một khoa học - thực tiễn.
* Nằm trong khuôn khổ chương trình tổng kết năm 5 năm Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Ngày Sách Việt Nam, ngày 17/4, tại Đài Tiếng nói Việt Nam, Bộ TTTT sẽ tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề "Xây dựng và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng". Hội thảo tập trung thảo luận, đán.h giá, nêu bật những kết quả và chỉ rõ những hạn chế, vướng mắc trong việc xây dựng và triển phong trào đọc sách ở nước ta hiện nay. Từ đó đề xuất những giải pháp cụ thể, có tính khả thi nhằm tiếp tục triển khai sâu rộng phong trào đọc sách, viết sách, quảng bá sách, lưu giữ sách trên cả nước.
Minh Quân (ghi)
Theo daidoanket
Hình thành thói quen thực hiện các hành vi chuẩn mực trong giáo viên và học sinh Tuyên truyền trong các trường học về 2 bộ quy tắc ứng xử của thành phố Hà Nội, ngành GD-ĐT quận Tây Hồ mong muốn hình thành thói quen thực hiện các hành vi chuẩn mực trong giáo viên và học sinh. Lễ phát động tuyên truyền 2 bộ quy tắc ứng xử của TP Hà Nội. Phòng GD&ĐT quận Tây Hồ (Hà...