Dầu mỏ Iran trong vòng cấm vận của phương Tây
Iran hiện là nước xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ năm thế giới và là nước sản xuất lớn thứ hai trong Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC).
Sản xuất dầu mỏ ở Iran. (Nguồn: dantri)
Vì vậy việc Tehran dọa đóng cửa eo biển Hormuz (tuyến đường vận chuyển dầu thô huyết mạch từ Vùng Vịnh ra thế giới) để trả đũa những biện pháp trừng phạt kinh tế của phương Tây nhằm vào quốc gia Hồi giáo này đã tác động không nhỏ tới thị trường dầu mỏ.
Sự “vắng mặt” của dầu mỏ Iran đẩy giá dầu lên cao tới mức thổi bùng những lo ngại rằng tiến trình phục hồi còn mong manh của kinh tế toàn cầu có nguy cơ gặp nguy hiểm.
Siết chặt trừng phạt
Theo sau việc Mỹ và Liên minh châu Âu thắt chặt các chế tài kinh tế đối với Ngân hàng trung ương (CBI) và ngành dầu mỏ Iran, gọng kìm tài chính càng siết chặt hơn khi vào giữa tháng Ba, Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên Ngân hàng Toàn Thế giới (SWIFT) đã đưa ra một quyết định chưa từng có là cấm 30 ngân hàng của Iran sử dụng dịch vụ của SWIFT – hệ thống thanh toán điện tử lớn nhất thế giới. Động thái này chắc chắn làm tổn hại ngành công nghiệp dầu mỏ tối quan trọng của Iran và cản trở người dân nước này nhận kiều hối từ nước ngoài.
Bằng việc buộc SWIFT không cho Iran sử dụng dịch vụ, các nước phương Tây đang tìm cách gây thêm khó khăn cho Iran trong việc bán dầu cho ngay cả những khách hàng “thiện chí” nhất.
Thông thường, một chiếc tàu chở dầu có thể chuyên chở lượng dầu trị giá tới 100 triệu USD, chính vì vậy việc thanh toán qua ngân hàng điện tử là rất quan trọng.
Nhưng các chuyên gia dầu mỏ cho rằng Iran vẫn có thể bán dầu theo nhiều cách mà không cần phải sử dụng dịch vụ của SWIFT, như trực tiếp đổi dầu lấy tiền mặt, vàng hoặc các tài sản khác. Ngoài ra, các ngân hàng Iran không bị EU trừng phạt vẫn có thể bán dầu.
Ông Jim Ritterbusch, một nhà kinh doanh dầu mỏ nhiều kinh nghiệm, đồng thời cũng là một chuyên gia phân tích, chỉ rõ: “Lịch sử kinh doanh dầu mỏ cho thấy người ta luôn tìm được cách này hay cách khác để “né” các lệnh cấm vận thương mại.”
Những cảnh báo
Ngày 20/3, Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Christine Largade cảnh báo kinh tế toàn cầu sẽ gánh hậu quả nghiêm trọng, nếu nguồn cung dầu mỏ từ Iran bị gián đoạn.
Theo bà, Iran là nguồn cung dầu mỏ lớn thứ hai thế giới, vì vậy giá dầu thô Brent biển Bắc sẽ tăng thêm 30% so với mức giá 125 USD/thùng hiện nay nếu hoạt động xuất khẩu dầu mỏ ở đây bị phong tỏa. Bà khẳng định đây sẽ là một “cú sốc lớn” đối với nền kinh tế đang ốm yếu của thế giới.
Video đang HOT
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) lo ngại chi phí nhập khẩu dầu của các nền kinh tế hàng đầu thế giới sẽ tăng lên 1.500 tỷ USD trong năm nay, nếu giá dầu đứng ở mức hiện nay – con số đủ lớn để đẩy kinh tế thế giới rơi trở lại suy thoái. Liên minh châu Âu (EU) đặc biệt dễ bị tổn thương, với giá dầu cao như hiện nay đang trở thành vấn đề lớn nhất, chứ không phải cuộc khủng hoảng nợ công.
Giá dầu cao cũng đang nổi lên như là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với triển vọng tái đắc cử của Tổng thống Mỹ Barack Obama. Chính ông Obama thừa nhận trước Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Mỹ rằng căng thẳng với Iran và “bất ổn” trong khu vực này sẽ khiến giá dầu tăng thêm 20-30 USD/thùng, đẩy giá xăng tại Mỹ tăng vọt.
Ông Obama nói: “Nguyên nhân chính đẩy giá xăng tăng vọt thực tế là các thị trường dầu trên thế giới và bất ổn về những gì đang diễn ra tại Iran và Trung Đông và điều này sẽ khiến giá dầu tăng thêm 20 hay 30 USD.”
Hayat Alvi, phó giáo sư nghiên cứu về khu vực Trung Đông tại Trường Chiến tranh Hải quân Mỹ, nói: “Các biện pháp trừng phạt thực sự là một tình huống “tiến thoái lưỡng nan”. Các nền kinh tế trên thế giới ít nhiều đều có liên quan tới nhau, nhiều nền kinh tế vốn “mong manh” và những thành tựu phục hồi kinh tế sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Và điều đó đang bắt đầu diễn ra.”
“Vàng đen” lại nóng
Trong khi người dân Iran bắt đầu phải hứng chịu gánh nặng của các lệnh trừng phạt kinh tế, thì ảnh hưởng của việc giá dầu tăng cũng đã bắt đầu lan rộng khắp thế giới, gây ra lạm phát lương thực và giá cả. Bên cạnh những đồn đoán và đe dọa ngày càng nhiều xung quanh khả năng Israel tấn công quân sự vào Iran, ảnh hưởng của các biện pháp trừng phạt đã đẩy giá dầu tăng thêm 15%.
Các quốc gia châu Á như Trung Quốc và Ấn Độ phản đối việc các biện pháp trừng phạt ngày càng được thắt chặt hơn nữa, mặc dù các nhà ngoại giao phương Tây cho rằng như vậy vẫn chưa đủ. Trong khi đó, bất chấp những cam kết từ phía Arập Xêút – đối thủ kinh doanh dầu mỏ của Iran, rằng họ sẽ đảm bảo nguồn cung để bù đắp vào số dầu mỏ Iran bị thiếu hụt, dư luận vẫn hoài nghi về lượng dầu dự phòng thực sự của nước này.
Mặc dù giá dầu trên thế giới tăng đồng nghĩa lợi nhuận thu được từ mỗi thùng dầu của Tehran sẽ tăng, song sản lượng giảm sẽ khiến nguồn thu trên cũng “không đáng là bao.” Trong khi đó, các doanh nghiệp mua dầu nước ngoài đang “lợi dụng” các biện pháp trừng phạt trên bàn đàm phán để được mua dầu của Iran với giá rẻ hơn. Bên cạnh đó, do không có đầu tư nước ngoài vào ngành dầu mỏ Iran, nên sản lượng dầu mỏ được dự đoán là sẽ giảm mạnh trong những năm tới.
Các nguồn tin trong ngành dầu mỏ cho biết, xuất khẩu của Iran đã giảm mạnh trong tháng Ba, do một số khách hàng ngừng hoặc giảm mua để tuân thủ các biện pháp trừng phạt của phương Tây nhằm vào Tehran.
Theo tính toán của công ty tư vấn Petrologistics và một doanh nghiệp dầu lớn ở châu Âu, lượng dầu Iran xuất khẩu trong tháng Ba dường như đã giảm khoảng 300.000 thùng/ngày, tương đương 14%. Đây là mức sụt giảm đáng kể đầu tiên kể từ khi EU hồi tháng Một công bố kế hoạch cấm nhập khẩu dầu của Iran từ tháng Bảy và Mỹ cùng EU trừng phạt CBI.
Theo IEA, nếu các đối tác lớn (mua dầu mỏ của Iran) tại châu Á tham gia “tẩy chay” dầu mỏ của quốc gia Hồi giáo này thì vào cuối năm 2012, xuất khẩu của Iran sẽ giảm khoảng 1 triệu thùng/ngày./.
Theo TTXVN
Cấm vận dầu mỏ Iran: châu Âu liều lĩnh, châu Á gánh hậu quả
Việc EU quyết định cấm vận dầu mỏ Iran sẽ phản tác dụng đối với châu Âu, còn các quốc gia châu Á- nơi an ninh năng lượng trở thành yếu tố quan trọng hàng đầu cho chiến lược tăng trưởng bền vững - sẽ phải chịu hậu quả nặng nề.
Hy vọng của châu Âu
Bộ trưởng Ngoại giao các nước Liên minh châu Âu (EU) đã cấm các vụ mua dầu mới của Iran và phong tỏa những tài sản của Ngân hàng Trung ương Iran, trong một cuộc họp tại Brussels hôm qua, 23/1.
Một điểm đáng lưu ý là lệnh cấm này sẽ không thực hiện trước ngày 1/7/2012, để các quốc gia đang mua dầu thô của Iran, có thời gian chuẩn bị tìm nguồn cung cấp khác. Nhưng ngay sau tuyên bố của EU, giá dầu mỏ thế giới đã tăng mạnh, lên 100 USD/thùng vào cùng ngày 23/1.
Châu Âu bắt đầu cuộc đọ sức với Iran, và việc ngưng mua dầu thô của Iran từ đây đến Hè là nhằm mục tiêu buộc Iran từ bỏ mối đe dọa hạt nhân.
Nhưng giới phân tích phương Tây cho rằng châu Âu liều lĩnh đánh cuộc trên cấm vận dầu mỏ Iran. Cấm vận là vũ khí thương mại cuối cùng trước quốc gia sản xuất dầu mỏ thứ hai của tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC). Nhưng đó cũng là một quyết định liều lĩnh, với một chế độ không có vẻ gì là muốn thoái lui.
Nền kinh tế Iran phụ thuộc nặng nề vào lợi tức xuất khẩu dầu. EU là thị trường dầu mỏ lớn thứ hai của Iran sau Trung Quốc. Châu Âu chỉ mua khoảng 6% lượng dầu cần thiết từ Iran.
Cấm vận của châu Âu sẽ làm Iran mất đi 20% xuất khẩu của mình, trong lúc châu Âu mất 6% lượng dầu nhập. Nếu Nhật Bản và Hàn Quốc chịu theo gương châu Âu, thì Iran sẽ mất đi đến 40% nguồn ngoại tệ.
Hy vọng của châu Âu là lôi kéo thêm đồng minh, và do bị trừng phạt mạnh mẽ, Iran sẽ chấp nhận thảo luận nghiêm túc trên chương trình hạt nhân.
Thế nhưng nhiều ý kiến phân tích cho rằng căn cứ vào lịch trình hiện nay, các bên đang chạy đua với thời gian: Iran sẽ bầu lại quốc hội trong hai tháng tới đây, còn về phía Phương Tây, trên mặt chính trị, nỗ lực nhằm vào Iran có thể bị tê liệt vì Pháp và Mỹ lần lượt bước vào bầu cử tổng thống.
Mặt khác, cũng phải kể đến Italia, Tây Ban Nha và Hy Lạp, vốn bị lệ thuộc rất nhiều vào dầu mỏ Iran, cho nên đều muốn có thêm thời gian, ít ra là sáu tháng nữa, trước khi áp dụng biện pháp cấm vận. Đặc biệt là Hy Lạp đang gặp khó khăn tài chính và Iran lợi dụng tình thế này để chiêu dụ Athens: Tehran đồng ý bán dầu với một khoản tín dụng 60 ngày và không đòi bảo đảm gì cả.
Hậu quả nhìn thấy với Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản
Điểm lại những nước bị tác động của lệnh cấm trên sẽ thấy: Mỹ sẽ không bị ảnh hưởng gì, vì từ lâu nay không còn nhập dầu mỏ Iran. Tại châu Âu, thì Italia, Tây Ban Nha, Hy Lạp là những nước có thể bị ảnh hưởng, nhưng châu Âu chỉ mua khoảng 6% lượng dầu cần thiết từ Iran.
Ngược lại, các nước như Hàn Quốc, Nhật Bản, và nhất là Trung Quốc, Ấn Độ bị lệ thuộc nhiều hơn vào Iran, vì nhập từ 10 đến 11% nhu cầu dầu của mình. Cho nên các quốc gia này rất dè dặt.
Iran đóng vai trò quan trọng đối với Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ, khi các cường quốc đang trỗi dậy của châu Á tìm kiếm sự tăng trưởng bền vững và duy trì sự ổn định thì an ninh năng lượng đã trở thành yếu tố quan trọng hàng đầu trong địa chính trị ở khu vực.
Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của Iran, với kim ngạch thương mại song phương lên đến trên 40 tỷ USD trong năm 2011. Iran cũng là nhà cung cấp dầu mỏ lớn thứ ba của Trung Quốc.
Chuyến thăm gần đây của Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo tới Arập Xêút, Các tiểu vương quốc Arập thống nhất và Cata chủ yếu vì vấn đề bảo đảm an ninh năng lượng cho Trung Quốc. Chuyến thăm cũng diễn ra trên cơ sở đang gia tăng mối đe dọa có lệnh cấm vận xuất khẩu dầu lửa của Mỹ đối với Iran và bản thân Trung Quốc có nhu cầu bảo đảm các nguồn cung cấp dầu mỏ và khí đốt dự phòng.
Nhu cầu sử dụng dầu mỏ hiện nay của Trung Quốc là khoảng 8 triệu thùng/ngày và được dự báo sẽ tăng lên 11,3 triệu thùng/ngày vào năm 2015. Ngay cả khi Mỹ và châu Âu giảm sự phụ thuộc của họ vào nguồn dầu từ Vùng Vịnh thì Trung Quốc vẫn là nước phụ thuộc một cách chiến lược vào vùng Vịnh trong vực cung cấp năng lượng cho nước này.
Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo phản đối những biện pháp gay gắt chống Iran vì lo ngại căng thẳng lên đến cao độ có thể làm giá dầu toàn cầu gia tăng
Ấn Độ cũng vậy. Khi Cố vấn An ninh Quốc gia của Ấn Độ Shiv Shankar Menon đi thăm một loạt các nước vùng Vịnh gần đây như Arập Xêút, Cata và Côóet, mặc dù không được chú ý bằng chuyến thăm của ông Ôn Gia Bảo, nhưng lý do chính cũng là an ninh năng lượng.
Cả hai nước Trung Quốc và Ấn Độ đều mua dầu của Iran (Trung Quốc chiếm 22% tổng lượng dầu xuất khẩu của Iran) và do vậy sẽ bị ảnh hưởng từ lệnh cấm vận của EU. Do vậy, các hoạt động ngoại giao của Trung Quốc và Ấn Độ như vậy rõ ràng phản ánh mối lo ngại chung của họ về nguồn cung cấp năng lượng.
Cả Trung Quốc và Ấn Độ sẽ tìm cách gây áp lực với Mỹ về bất kỳ hành động nào chống lại Iran để không được làm ảnh hưởng đến sự tăng trưởng kinh tế và an ninh năng lượng ở châu Á.
Còn Nhật Bản cũng đã gửi đi những thông điệp khá trái ngược nhau về việc ủng hộ biện pháp trừng phạt chưa từng thấy này.
Hiện dư luận đang nói về hai kịch bản: Thứ nhất, Trung Quốc có thể sẽ trở thành khách hàng đầu tiên đối với "dầu giảm giá" của Iran trong trường hợp EU cắt giảm việc mua dầu của Iran và các nước mua khác ở châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ sẽ hành động theo đề nghị của Mỹ.
Trung Quốc sẽ không cúi đầu trước áp lực của Mỹ và Trung Quốc sẵn sàng mua "dầu giảm giá" của Iran.
Thứ hai, nếu Arập Xêút tôn trọng cam kết bù đắp vào phần thiếu hụt dầu trên thị trường do cấm vận Iran, thì ảnh hưởng trên giá dầu sẽ hạn chế và chỉ Iran sẽ chịu hậu quả nghiêm trọng. Nhưng nếu mặt khác, Iran ngăn chận lưu thông ở eo biển Ormuz, nơi mà 35% lượng dầu mỏ chuyên chở bằng tàu biển trên thế giới đi qua, thì giá dầu sẽ tăng vọt thêm, vào lúc mà giá dầu trong tháng giêng này đã tăng cao do tình hình xã hội căng thẳng ở Nigeria một quốc gia dầu mỏ khác tại châu Phi.
Theo Dân Trí
Dân Nigeria biểu tình phản đối bỏ trợ giá nhiên liệu Ngày 2/1, tại thủ đô Abuja của Nigeria, cảnh sát đã phải dùng hơi cay để giải tán đám đông hàng trăm người tham gia biểu tình phản đối quyết định của chính phủ hủy bỏ trợ giá nhiên liệu. Nhiều người dân Nigeria phải mua nhiên liệu trên thị trường chợ đen. (Nguồn: AP)Trong khi đó, tại Kano, thành phố lớn nhất...