Đàn ông cũng bị ‘lây’ trầm cảm sau sinh
Trước nay chúng ta thường nghĩ đối tượng bị ‘ trầm cảm sau sinh’ chỉ ở các bà mẹ, nhưng nghiên cứu mới của Anh đã chỉ ra rằng ngay cả các ông bố cũng dễ rơi vào trạng thái trầm cảm cùng lúc với vợ mình.
Có hàng triệu cặp vợ chồng trên khắp thế giới đang bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng như buồn dai dẳng và tâm trạng đi xuống sau khi em bé chào đời – Ảnh: RAISINGCHILDREN.
Trầm cảm sau sinh là tình trạng phổ biến thường xảy ra trong vòng một năm đầu sau khi em bé ra đời, được cho là do sự thay đổi nội tiết tố, sự mệt mỏi tinh thần và thể chất khi chăm con, cùng nhiều yếu tố khách quan khác trong quá trình điều chỉnh để làm cha mẹ.
Các chuyên gia y tế ước tính có tới 20% các bà mẹ mới sinh bị trầm cảm sau khi sinh, nhưng ảnh hưởng tâm lý đối với nam giới lại ít được biết đến.
Nghiên cứu của Đại học College London (Anh) công bố trên tạp chí JAMA Network Open ngày 24-6 dựa trên quan sát cuộc sống của 30.000 cặp cha mẹ mới ở 15 quốc gia từ năm 1990 đến năm 2021, bao gồm cả ở Anh và Mỹ. Họ bất ngờ khi phát hiện có ít nhất 3,2% ông bố mắc chứng trầm cảm sau sinh cùng thời gian với vợ mình.
Các triệu chứng của trầm cảm sau khi sinh của các ông bố cũng tương tự như các bà mẹ, bao gồm: mất hứng thú với em bé, cảm thấy tuyệt vọng, mệt mỏi, buồn bã, luôn muốn khóc và không thể nào suy nghĩ vui vẻ hoặc tận hưởng bất cứ điều gì cùng em bé mới sinh.
Một số trường hợp thậm chí còn bị hoảng loạn, lo lắng, chán ăn, ý muốn t.ự s.át hoặc gây tổn hại đến em bé.
Video đang HOT
Nguy cơ cả cha và mẹ bị trầm cảm đồng thời tăng lên sau khi đ.ứa t.rẻ được sinh ra. Các ông bố dễ bị trầm cảm nếu thấy vợ mình đang bị trầm cảm sau sinh – Ảnh: REDNOTE
Khoảng 1,72% các cặp vợ chồng bị trầm cảm ngay khi mang thai. Trong 12 tuần sau khi một đ.ứa t.rẻ được sinh ra, con số này tăng lên 2,37%. Và 3,18% các bậc cha mẹ bị ảnh hưởng đồng thời trong khoảng 3 – 12 tháng sau đó.
Sau khi đứa con của họ được sinh ra, nguy cơ người bố rơi vào trầm cảm cao hơn gấp ba lần nếu người mẹ bị trầm cảm.
Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng các bà mẹ có nhiều nguy cơ sức khỏe tâm thần trở nên xấu đi trong hoặc sau khi mang thai nếu họ có một t.uổi thơ không vui vẻ, các mối quan hệ xã hội bị thu hẹp hoặc bị bạo lực tinh thần và thể chất. Trong khi đó, các ông bố dễ bị trầm cảm sau sinh nếu họ có trình độ học vấn thấp, thất nghiệp, gặp trục trặc trong hôn nhân hoặc từng gặp phải các vấn đề về sức khỏe tâm thần trước đó.
Khi cả hai đều bị trầm cảm sau sinh, họ rơi vào lo lắng cùng nhau và khó gắn kết với đứa con mới chào đời. Tình trạng khó chia sẻ với nhau càng khiến trầm cảm trở nên nặng hơn.
Một yếu tố khác được các nhà nghiên cứu phát hiện ra là rất ít phụ nữ được kiểm tra sức khỏe sau sinh, và đàn ông thì lại càng không ai thực hiện các cuộc kiểm tra khi trở thành bố.
Các nhà nghiên cứu hy vọng kết quả nghiên cứu này sẽ khiến các chuyên gia sức khỏe và người thân trong gia đình lưu tâm đến sức khỏe tâm thần của cả các ông bố chứ không chỉ riêng các bà mẹ.
Trầm cảm sau sinh cũng nghiêm trọng như những dạng rối loạn sức khỏe tâm thần khác. Ngoài các loại thuốc chống trầm cảm kê đơn, người thân nên tìm cách để các ông bố bà mẹ nhận ra rằng họ không có lỗi gì trong việc gặp tình trạng trầm cảm sau sinh và ngay cả khi bị tình trạng đó thì cũng không khiến họ trở thành một bậc cha mẹ tồi.
Giúp con vượt qua stress mùa thi
Stress và trầm cảm gặp nhiều nhất ở lứa t.uổi 14 và 17, thời điểm các em thi chuyển cấp lên trung học phổ thông và đại học.Các trẻ đến khám và điều trị trầm cảm là học sinh lớp chuyên, lớp chọn nhiều hơn trẻ học ở các lớp thông thường.
55,6% số trẻ có sang chấn tâm lý
Theo Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), stress là tình trạng đáp ứng về mặt cơ thể (tăng hưng phấn thần kinh) hoặc tâm lý (cảm giác khó chịu, căng thẳng, mất kiểm soát) đối với các yếu tố làm rối loạn sự cân bằng, và vượt qua khả năng thích nghi của cá thể.
TS-BS Dương Minh Tâm, Trưởng phòng Rối loạn stress, Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai, chia sẻ: Kết quả nghiên cứu năm 2019 - 2020 tại Bệnh viện Nhi T.Ư với học sinh từ 10 - 19 t.uổi cho thấy: 55,6% số trẻ có sang chấn tâm lý gồm áp lực học tập 20%, áp lực gia đình 20,5%, quan hệ với bạn trong trường 8,9%. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy stress và trầm cảm gặp nhiều nhất ở lứa t.uổi 14 và 17, thời điểm các cháu học sinh thi chuyển cấp lên trung học phổ thông và đại học. Điều đáng chú ý là stress gặp nhiều hơn ở trẻ ngoan và học khá. Qua thực tế điều trị các ca bệnh, TS Tâm cho hay: "Phần lớn các trẻ khám và điều trị trầm cảm, stress là đến từ các trường chuyên, lớp chọn".
Phụ huynh cần dành thời gian hoạt động thể chất cùng con để giúp con giảm căng thẳng và giải tỏa áp lực. Ảnh SHUTTERSTOCK
Theo BS Tâm, những trẻ ngoan, có thành tích cao trong học tập thường có áp lực tự thân hơn là những trẻ mải chơi. Những trẻ này thường căng thẳng và bị stress, gặp áp lực thứ hạng trong trường lớp, hình ảnh bản thân trong mắt gia đình, thầy cô, và thường sống, suy nghĩ có trách nhiệm hơn khiến trẻ phải nỗ lực không ngừng. "Điều này cho thấy các áp lực từ việc học tập, áp lực từ gia đình, áp lực thành tích là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng stress ở lứa t.uổi học đường", BS Tâm lưu ý.
Giọt nước tràn ly
Theo chuyên gia của Viện Sức khỏe tâm thần, qua khai thác bệnh sử, phần lớn các em học sinh bị stress mãn tính, quá trình stress đã âm thầm diễn biến từ khoảng 3 - 5 năm trước và áp lực thi cử chỉ là "giọt nước tràn ly".
"Diễn biến tâm lý, sự thay đổi tính cách của học sinh trùng với lứa t.uổi dậy thì nên nhiều bậc cha mẹ mặc nhiên chấp nhận sự thay đổi đó. Chỉ đến khi trẻ có những hành vi làm tổn thương bản thân hoặc quá bất thường thì bố mẹ mới nhận diện và đưa trẻ đến viện. Lúc này, trẻ đã ở giai đoạn trầm cảm, stress nặng", TS-BS Dương Minh Tâm lưu ý.
Áp lực tạo thành động lực
Hầu hết mọi người đều tin rằng phản ứng stress có hại, là điều nên tránh bất cứ khi nào có thể. Nhưng một góc nhìn khác, có thể coi stress là một thử thách giúp chúng ta ngày càng hoàn thiện và trưởng thành hơn. Từ "áp lực tạo thành động lực" để chúng ta phấn đấu. Vì vậy, mỗi gia đình, mỗi bậc làm cha mẹ tùy theo năng lực, khả năng nhận thức và đáp ứng của con nên có những mục tiêu vừa sức, phù hợp và tăng dần để trẻ làm quen, giải mẫn cảm với các áp lực của cuộc sống.
TS-BS Dương Minh Tâm
Để nhận diện dấu hiệu trầm cảm và stress ở trẻ, BS Tâm chia sẻ: Stress thường diễn biến rất âm thầm, tuy nhiên khi trẻ có những hành vi sau, cha mẹ hoặc người chăm sóc cần lưu tâm. Đầu tiên là hành vi tự hủy hoại bản thân (các vết cứa ở cẳng tay hoặc đùi, cắn móng tay, bấm vào đầu ngón tay...). Việc tự làm đau bản thân này là cách để giải tỏa sự bấn loạn trong cảm xúc bản thân của trẻ.
Các dấu hiệu khác là: Trẻ có những hành vi bất thường, trái ngược với tính cách trước kia như trở nên hung hăng, chống đối hoặc tuân thủ quá mức, có sự rối loạn trong hành vi ăn uống như ăn quá ít hoặc quá nhiều, bị rối loạn giấc ngủ như ngủ quá nhiều hoặc quá ít, buồn chán, giảm kết nối với xã hội...
"Ngoài ra, có dạng stress cơ năng như trẻ bị đau bụng, đau đầu, đau dạ dày, xuất huyết tiêu hóa... Những cơn đau này thường xuất hiện khi trẻ chuẩn bị bước vào kỳ thi hoặc trước sự kiện quan trọng. Khi sự kiện qua đi thì các cơn đau này giảm triệu chứng", BS Tâm cho biết thêm.
Tầm quan trọng của hoạt động thể chất
Tập luyện, hoạt động thể chất là liều thuốc giảm căng thẳng cần thiết cho mọi người ở mọi lứa t.uổi. Bên cạnh đó, các hoạt động ngoài trời, dành thời gian trong thiên nhiên cũng là cách hiệu quả để giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Ngoài ra, trò chuyện về những tình huống căng thẳng với một người lớn đáng tin cậy có thể giúp t.rẻ e.m, thanh thiếu niên giải tỏa, nhìn nhận mọi thứ và tìm ra giải pháp. Đây là một trong những phương thức tốt nhất giúp trẻ nhận thức ra vấn đề của mình.
TS-BS Dương Minh Tâm
Cứ đến kỳ thi lại đau bụng, bác sĩ nêu nguyên nhân khiến gia đình bất ngờ Gia đình nhận thấy, các cơn đau bụng của Hà (15 t.uổi, Nam Định) thường xuất hiện trước các kỳ thi. Gia đình đã đưa Hà đi khám, chữa ở nhiều nơi. Tại bệnh viện, qua khám, xét nghiệm các bác sĩ kết luận không có tổn thương liên quan đến tiêu hóa. Bệnh nhân được chẩn đoán là "động kinh thể tạng",...
