Đậm đà hương cốm cao nguyên Bắc Hà

Đến hẹn lại lên, khi Thu sang, những cánh đồng, thửa ruộng thơm ngào ngạt mùi lúa non là lúc những hạt lúa mẩy căng sữa chờ ngày chín. Đây cũng là lúc đồng bào dân tộc Tày ở các xã Tả Chải, Na Hối và Bản Liền của huyện vùng cao Bắc Hà ( Lào Cai) bước vào mùa làm cốm mới.

Những ngày này đi chơi chợ văn hóa Bắc Hà, bất cứ đâu du khách cũng bắt gặp những hàng bán cốm tỏa hương thơm mời gọi

Vùng trung và thượng huyện Bắc Hà có khí hậu tương đồng với Sa Pa, khí hậu mang tính ôn đới nên hầu như chỉ trồng cấy được một vụ lúa duy nhất từ đầu tháng 6 đến giữa tháng 10 dương lịch hằng năm. Bên cạnh việc trồng lúa tẻ là chính, hầu hết mỗi hộ dân dành lại một phần nương để trồng lúa nếp làm cốm phục vụ lễ ăn cơm mới truyền thống và để lấy gạo nếp dùng dần trong năm. Cốm Bắc Hà được làm từ giống lúa nếp địa phương trồng trên nương đồi, núi có khí hậu lạnh, thời vụ kéo dài hơn nên hút được nhiều hơn tinh khí, hương thơm đất trời. Có lẽ bởi thế nên hạt cốm cũng mềm và có vị thơm ngon đặc biệt hơn hẳn những nơi khác.

Mùa Thu lúa chín vàng khắp vùng cao Bắc Hà thu hút khách du lịch trải nghiệm ngắm lúa và thưởng thức hương vị cốm

Cốm ở Bắc Hà thường được làm theo phương pháp truyền thống nên hạt cốm dẻo, màu xanh tự nhiên và đặc biệt là có hương thơm đậm đà. Theo bà con người Tày ở Bắc Hà, để làm được một mẻ cốm phải trải qua rất nhiều công đoạn, trong đó việc chọn lúa làm cốm có vai trò rất quan trọng. Lúa làm cốm thường là nếp nương, khi ngắt về, hạt lúa nếp phải còn chút sữa ở đầu hạt, vỏ mới ngả màu hơi lam vàng, như vậy cốm mới đạt độ dẻo thơm. Lúa khi được cho vào nồi rang xong phải mang giã ngay, không được để nguội. Trong quá trình giã không được mạnh tay quá cốm sẽ nát. Khi giã phải luôn tay đảo cốm từ trên xuống, dưới lên cho đều, như vậy mới có được những hạt cốm óng mượt, xanh mướt.

Đối với người Tày xã Bản Liền còn thêm một nghi lễ vợ chồng trẻ làm cốm thơm để con dâu mang về báo hiếu bên ngoại trước ngày thu hoạch

Cốm thường được làm vào dịp trước thu hoạch để tổ chức lễ cơm mới báo cáo tổ tiên, cảm tạ đất trời phù hộ mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu và đây cũng là đồ cúng chính, là món ăn trong nghi lễ cúng mừng cơm mới. Với hương vị thơm ngon đậm đà, cốm Bắc Hà đã và đang là sản phẩm du lịch hấp dẫn, được thị trường ưa chuộng, đặc biệt là người Hà Nội, Vĩnh Phúc, Hà Giang và Lào Cai. Đây cũng là món quà không thể thiếu của nhiều du khách khi đến trải nghiệm Thu vàng cao nguyên Bắc Hà.