Đại học tư thục đang bị buôn bán!

Theo Luật Giáo dục thì hơn 80 trường ĐH, CĐ ngoài công lập hiện nay phải chuyển đổi thành trường tư thục (TT). Tuy nhiên, do các quy chế về trường TT chưa hợp lý nên quá trình chuyển đổi vẫn còn đầy rẫy những chuyện dở khóc dở cười.

Nộp hồ sơ vào một trường ngoài công lập ở TP.HCM – Ảnh: Đ.Nguyên

Cơn sốt mua bán trường

Theo GS Phạm Phụ – trường ĐH Bách khoa TP.HCM, lợi nhuận ở một số trường ĐH ngoài công lập là cực lớn. Ông cho biết: “Họ tổ chức lớp đông để kiếm lời nhưng chất lượng lại cực thấp. Thầy thì thuê, trường đi mượn. Ví dụ một lớp cơ khí, 300 sinh viên ngồi thì làm sao học được”. Chính vì siêu lợi nhuận mà hiện tượng mua bán trường ĐHTT đã trở thành vấn đề nhức nhối hiện nay.

Trong một cuộc hội thảo về mô hình trường ĐHTT mới đây, TS Đặng Văn Định – Chủ tịch Hội đồng quản trị trường ĐH Chu Văn An, cảnh báo: “Hiện tượng mua bán quyền sở hữu vốn góp để kiếm lời theo kiểu lướt ván đã và đang diễn ra, biến trường ĐH thành vật buôn bán”. GS Phạm Phụ cho biết: “Hiện nay ở phía Nam người ta bán trường rất nhiều, giống như bán công ty”. Ông Nguyễn Công Tạn – Chủ tịch Hội đồng quản trị ĐH Thành Tây, thừa nhận rất nhiều người muốn nhảy vào mua trường ông, nhưng ông không bán.

Hiện tượng mua bán quyền sở hữu vốn góp để kiếm lời theo kiểu lướt ván đã và đang diễn ra, biến trường ĐH thành vật buôn bán

TS Đặng Văn Định – Chủ tịch Hội đồng quản trị trường ĐH Chu Văn An

Điều đáng nói là có những nhà đầu tư mua lại cổ phần của những nhà giáo dục chỉ là để “lướt sóng”. Đó cũng chính là nguyên nhân khiến mâu thuẫn giữa nhà giáo dục và nhà đầu tư diễn ra căng thẳng, thậm chí xảy ra cả “hỗn chiến” ngay tại đại hội cổ đông. PV Thanh Niên từng chứng kiến cuộc ẩu đả tại đại hội cổ đông của một trường ĐH mới thành lập. Bất chấp sự tham dự của cán bộ lãnh đạo các vụ chức năng của Bộ GD-ĐT, các cổ đông vẫn nhảy vào đ.ánh n.hau. Nguyên nhân là do một cổ đông cũ phát hiện trong đại hội xuất hiện nhà đầu tư mới chưa từng có tên trong danh sách nên đã đứng lên phản đối. Ngay lập tức người này bị vị đại diện của cổ đông mới xông tới túm áo và buông ra những lời thô tục như: “Mày định gây sự à, có muốn c.hết không?”. Một đám người khác (cũng là đại diện cho cổ đông mới) hùa theo: “Đ.ánh bỏ mẹ nó đi”…

“Vốn trí tuệ” không được xem trọng

TS Đặng Văn Định cho rằng một trong những lý do dẫn đến tình trạng này là bởi các quy định hiện nay về trường ĐHTT chưa tính đến giá trị trí tuệ của các nhà sáng lập, các nhà giáo có nhiều đóng góp cho sự nghiệp của trường. Vì thế trong các trường ĐH này thường xảy ra tranh chấp quyết liệt giữa nhà giáo dục và chủ đầu tư về quyền sở hữu trường. Nhiều nhà đầu tư đã tìm cách mua lại cổ phần ít ỏi của những nhà sáng lập, nhà giáo, nhà khoa học hoặc tìm cách góp vốn lớn để thâu tóm quyền lực về tay mình. Vai trò quản trị nhà trường của đội ngũ nhà sáng lập, nhà giáo, nhà khoa học mất dần và quyền ấy từng bước đến với người nhiều t.iền.

Không chỉ có vậy, theo đ.ánh giá của nhiều chuyên gia giáo dục thì một số quy định hiện nay còn làm “vô hiệu hóa” quyền của các nhà giáo. Chẳng hạn Quyết định 61 ban hành năm 2009 về Quy chế trường ĐHTT dường như đã coi trường ĐH như một công ty. Khi nói về cơ cấu hội đồng quản trị của ĐHTT, quy chế quy định chỉ bao gồm “những người góp vốn xây dựng trường”, không nhắc đến các thành phần đại diện cho cộng đồng xã hội và đại diện cho sinh viên. Hơn nữa, giá trị biểu quyết trong hội đồng quản trị được quy định tỷ lệ với số cổ phần mà cổ đông đại diện. Như vậy, những nhà đầu tư có nhiều t.iền sẽ có quyền quyết định những vấn đề của trường, còn các nhà giáo dục dù có nhiều trí tuệ đóng góp nhưng số vốn ít ỏi nên tiếng nói sẽ không còn giá trị.

Thuở ban đầu, đa số người xin thành lập trường là những nhà giáo dục, nhà khoa học. Họ cũng là những người có uy tín để các cấp thẩm quyền tin tưởng giao đất và tạo điều kiện thành lập trường. Tuy nhiên, sau khi đã có đất, nhiều trường rơi vào tình trạng thiếu vốn xây dựng, buộc phải kêu gọi đầu tư. Lúc này họ (có thể) buộc phải bán cổ phần cho các nhà đầu tư có vốn lớn.

Rắc rối và thiếu nhất quán

- Năm 1993, Chính phủ ban hành quy chế đầu tiên về ĐHTT. Tuy nhiên, quy chế này không được áp dụng mặc dù nó vẫn tồn tại.

- Năm 1994, Bộ GD-ĐT đã ban hành quy chế tạm thời về trường ĐH dân lập (DL) để đáp ứng việc ra đời của hàng loạt trường ĐHDL lúc đó.

- Năm 2000, quy chế chính thức về trường ĐHDL ra đời nhưng có nhiều bất cập như: một trường ĐHDL phải do một tổ chức nào đó xây dựng, vì vậy mỗi trường phải tìm cho mình một tổ chức để hợp thức hóa mặc dù tổ chức này không giúp gì và đôi lúc gây khó khăn. Quy chế quy định nhà trường theo chế độ sở hữu tập thể nhưng không nói rõ tập thể nào là chủ sở hữu và quyền hạn của họ ra sao…

- Năm 2005, Chính phủ có nghị quyết 05/2005/ NQ-CP về đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, trong đó quy định chỉ có hai loại trường ngoài công lập là DL và TT.

- Nghị định 75 năm 2006 hướng dẫn thi hành Luật Giáo dục năm 2005 lại quy định đối với GDĐH chỉ có loại hình công lập và TT. Vì vậy những trường ĐHDL tồn tại là trái luật.

- Tháng 5.2006, Thủ tướng Chính phủ ra quyết định cho phép 19 trường ĐHDL chuyển sang ĐHTT và quy định cho đến cuối tháng 6.2007 phải hoàn thành. Tuy nhiên, đến thời hạn chỉ có một trường là ĐH Thăng Long được quyết định chuyển đổi.

- Bộ GD-ĐT đã soạn thảo rất nhiều thông tư hướng dẫn nhưng loay hoay mãi sau 5 năm (đến năm 2010), thông tư 20/2010 về chuyển đổi các trường ĐHDL sang ĐHTT mới được ban hành. Nhưng đã gần một năm nay, việc chuyển đổi vẫn chưa hoàn thành do các trường gặp quá nhiều vướng mắc.

Theo Thanh Niên