Đại biểu tranh cãi gay gắt về mô hình giáo dục đại học
Một số trường đại học thành viên của Đại học Quốc gia và Đại học vùng đang muốn ly khai vì phải nuôi bộ máy trung gian quá cồng kềnh.
Sáng 7/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức hội nghị góp ý dự thảo Luật Giáo dục đại học sửa đổi.
Mâu thuẫn về mô hình cơ sở giáo dục đại học
Ông Phan Thanh Bình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng, cho biết hiện còn ý kiến khác nhau giữa Bộ Giáo dục (cơ quan soạn dự thảo) và Ủy ban (cơ quan thẩm tra) về mô hình cơ sở giáo dục đại học.
Cơ quan thẩm tra đề nghị quy định thống nhất mô hình hệ thống cơ sở giáo dục đại học gồm trường đại học và đại học (hệ thống các trường đại học). Hạt nhân cơ bản của hệ thống giáo dục đại học là trường đại học. Khi các trường sáp nhập, kết hợp với nhau hoặc một trường lớn mạnh sẽ hình thành đại học.
Ông Phan Thanh Bình. Ảnh: Văn phòng Quốc hội.
Theo ông Bình, quy định theo hướng này rõ ràng, mạch lạc, tạo hành lang pháp lý để kết hợp tiềm năng, lợi thế các trường đại học thành sức mạnh hệ thống, tăng cạnh tranh với các hệ thống đại học quốc tế. “Thực tế khi xây dựng hai Đại học quốc gia đã chứng minh tính đúng đắn của mô hình này khi có cơ chế, nguồn lực phù hợp”, ông Bình nói.
Cơ quan soạn thảo lại đề nghị quy định hệ thống cơ sở giáo dục đại học gồm đại học, trường đại học, học viện và các cơ sở giáo dục đào tạo có tên khác. Bộ Giáo dục đán.h giá quy định này tường minh, công bằng khi coi tất cả cơ sở giáo dục đại học đều có cơ hội như nhau về lựa chọn mô hình phát triển là đại học.
Tuy nhiên, ông Bình đán.h giá quy định như vậy chưa giải quyết được bản chất vấn đề về mô hình trường đại học bên trong đại học của các đại học hiện nay cả về nội dung và tổ chức. Đồng thời nó có thể làm phức tạp thêm hệ thống khi quy định tất cả cơ sở giáo dục đại học là đại học.
Video đang HOT
Một số đại học thành viên muốn ly khai
Đại biểu Đinh Văn Nhã cho rằng nếu đọc báo cáo, các đại biểu chắc chắn sẽ ủng hộ đề xuất của cơ quan thẩm tra vì nhìn thấy ưu điểm hơn, nhưng chưa làm rõ bất cập của mô hình Bộ Giáo dục đề xuất. Ông dẫn chứng, hai Đại học quốc gia trước đây được hình thành bằng giải pháp hành chính, đang còn nhiều bất cập. Phương án của Bộ đề xuất ưu thế hơn rất nhiều, bởi theo quy luật tự nhiên.
Đồng tình với ý kiến của ông Nhã, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nói, về ngôn ngữ, tại sao chỉ có Đại học Quốc gia và Đại học vùng được gọi là đại học? Còn những trường rất uy tín, quy mô lớn như Bách khoa, Kinh tế quốc dân… không được gọi là đại học? Vì vậy, nếu theo phương án của cơ quan thẩm tra thì không tạo động lực để các trường vươn lên, khó giải thích khi hội nhập quốc tế.
Phó thủ tướng Vũ Đức Đam. Ảnh: Hoàng Phong.
Hơn nữa, năm 1994-1995, khi thành lập ba đại học vùng và hai đại học quốc gia là sáp nhập cơ học, sau mấy chục năm vận hành tới giờ không phải đều thuận lợi. “Phương án của cơ quan thẩm tra không giải quyết được bản chất mô hình các đại học hiện nay. Phương án của ban soạn thảo phần nào giải quyết được”, ông Đam nói.
Tranh luận lại, ông Bình nói việc sáp nhập các trường thành tổ hợp đại học đang là xu hướng thế giới để cạnh tranh quốc tế. Nhiều nước như Nhật, Pháp, Philippines… đã làm như vậy. Việc thành lập hai đại học quốc gia không phải là không có kết quả.
Nhưng nguyên Thứ trưởng Giáo dục Trần Xuân Nhĩ dẫn chứng, hiện một số trường đại học thành viên của Đại học Quốc gia và Đại học vùng muốn ly khai vì phải nuôi bộ máy trung gian quá cồng kềnh.
Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng cũng góp ý, các trường cần có cơ hội phát triển như nhau. Mô hình giáo dục đại học phải đảm bảo 4 yếu tố: có tư cách pháp nhân, chịu trách nhiệm; bình đẳng về đào tạo và sáng tạo; không phân biệt quy mô, công lập hay tư thục; có cơ hội tiếp cận nguồn lực, cải tiến phục vụ cạnh tranh trong đào tạo.
“Nói đến Đại học Quốc gia ai cũng nghĩ đến sự hoành tráng. Nhưng không phải trường nào, khoa nào cũng tốt, hơn nữa lại sinh ra bộ máy trung gian quản lý”, ông Nhưỡng nói.
Ông đề nghị phải phân biệt rõ liên kết cơ học và liên kết mềm khi hình thành đại học. Liên kết mềm do nhu cầu của các trường khi đã hội đủ yếu tố nhân lực, tài chính, học thuật… chứ không phải bằng quyết định của nhà nước. Cần tăng cường tự chủ tạo điều kiện để các trường liên kết chứ không nên bắt buộc.
Viết Tuân
Theo Vnexpress
Có nên giải tán đại học vùng?
Đề xuất giải thể đại học vùng, thay đổi cách quản lý của đại học quốc gia của nguyên Giám đốc Đại học Thái Nguyên Từ Quang Hiển tại Hội thảo Giáo dục 2018 (VEC 2018) với chủ đề "Giáo dục đại học - Chuẩn hóa và hội nhập quốc tế" mới đây đang tạo "cơn sốt" về những bất cập, hạn chế trong mô hình này.
Minh họa của ĐAN
Hoạt động không hiệu quả
Theo GS Từ Quang Hiển, mô hình đại học vùng đã thử nghiệm được 24 năm. Mô hình này cho thấy đang cản trở sự phát triển của các trường đại học thành viên và không có hiệu quả.
"Vô tình, chúng ta đang tạo ra cấp trung gian quản lý trong quản lý giáo dục đại học hiện hành. Nó như cấp tổng cục vậy. Tôi từng là Hiệu trưởng Đại học thành viên cũng là Giám đốc Đại học vùng nên rất thấu hiểu tình trạng của đại học vùng. Vì thế, tôi đề nghị các đồng chí lãnh đạo Quốc hội và Chính phủ nghiên cứu kỹ mô hình này. Nếu giải thể được là tốt nhất.
Nếu không giải thể đại học vùng thì trao quyền tự chủ cao cho các trường đại học thành viên và có cơ chế chính sách cho đại học vùng tương đương như đại học quốc gia. Bên cạnh đó, cơ chế quản lý đại học vùng, đại học quốc gia cũng cần có những đổi mới để có thể phát huy tác dụng cao nhất của các trường thành viên" - ông Hiển nói.
Mô hình đại học vùng đang bộc lộ những hạn chế cần khắc phục. Ảnh minh hoạ: A.C
Ông Hiển cũng chỉ rõ cần thay đổi cách quản lý của đại học quốc gia và đại học vùng giống như quản lý University system của nước ngoài, có nghĩa là đại học không phải là cấp quản lý trung gian (tổng cục), cũng không phải là cấp trên của các trường đại học thành viên; thực hiện được như vậy thì đại học và các trường thành viên đều phát triển bền vững. Có cơ chế mở về đại học quốc gia/vùng, các trường đại học độc lập đóng cùng địa bàn với đại học quốc gia/vùng có thể tham gia đại học với tư cách trường thành viên, ngược lại các trường thành viên của đại học cũng có thể tách ra thành trường đại học độc lập.
Đại học vùng phải là một tổ chức hữu cơ thực thụ
Về vấn đề này, TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GDĐT - cho rằng cần tìm ra nguyên nhân căn bản của việc đại học vùng chưa thể phát triển như kỳ vọng, liệu rằng đây có phải mới chỉ là phép cộng thuần tuý các trường lại với nhau thành một tổ hợp đa lĩnh vực, đa ngành nghề mà chưa có sự kết hợp, điều hành đúng, thực hiện đúng về bản chất và ý nghĩa của mô hình đại học vùng. Từ đó, mới tìm ra nguyên nhân do khâu tổ chức, quản trị có vấn đề hay nhu cầu giải thể là sự tất yếu.
TS Vinh bày tỏ thêm: "Mô hình đại học vùng là đại học đa ngành, đa lĩnh vực, vậy tại sao lại không phát huy được sức mạnh tổng hợp của các trường thành viên? Đây có lẽ là câu chuyện về lãnh đạo, bởi bản chất của xã hội và nhu cầu của thị trường đang đòi hỏi sản phẩm mang tính liên ngành. Ví dụ công nghệ in 3D đâu phải chỉ đơn giản là kỹ thuật số, máy tính, lập trình, mà còn là cơ khí, chế tạo vật liệu và cả các khâu thiết kế, tiêu thụ...
Tất cả các khoa học đó tích hợp với nhau và cần thiết một mô hình đa lĩnh vực để giải quyết. Nếu làm tốt, đại học vùng chính là giải pháp hữu hiệu để giải quyết bài toán này khi mà mỗi trường thành viên có một thế mạnh riêng được liên hợp với nhau. Vì thế, cốt lõi của vấn đề không phải là ghép các trường vào, bây giờ giải tán ra mà là chưa đạt được mục đích như ban đầu, trong quá trình vận hành thiếu một đường lối cứng rắn và một quản trị giáo dục đại học hiệu quả. Trong đại học vùng, các trường cần hợp tác với nhau để tạo ra một mặt trận có sức mạnh lớn để hội nhập và cạnh tranh" - ông Vinh nói.
Để có thể phát triển tốt hơn, TS Vinh đề xuất đại học vùng, thậm chí kể cả đại học quốc gia cần có nghiên cứu lại về cách tổ chức quản trị, không để cấp trung gian, không để diễn ra câu chuyện một tổ chức hữu cơ mà các phần tử lại không liên kết với nhau.
GS Lâm Quang Thiệp - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ GDĐT - chia sẻ: "Có một hiệu trưởng trường thành viên ở Đại học Huế đã nói với tôi rằng, nếu có 3 điều ước, điều ước thứ nhất của ông là rời khỏi Đại học Huế. Điều ước thứ hai cũng là rời khỏi Đại học Huế và điều ước cuối cùng cũng là rời khỏi Đại học Huế. Đây là điều khiến bản thân tôi cũng rất trăn trở".
TUỆ NHI
Theo laodong.vn
Góp ý sửa đổi Luật Giáo dục đại học: Nên chuyển sang mô hình đại học tổ hợp Đại học Quốc gia, Đại học vùng là các Đại học mang tính tổ hợp, bao gồm các Trường Đại học thành viên có tư cách pháp nhân đầy đủ. Mô hình Đại học như vậy phù hợp với các nước phát triển, phù hợp với Việt Nam vì gọn nhẹ và tường minh. GS.TSKH. Bùi Văn Ga, nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo...