Đã có cơ sở để thực hiện bài bản tư vấn tâm lý trong nhà trường
Ông Nguyễn Văn Chương – Bí thư Đoàn thanh niên trường THPT Khoái Châu (Hưng Yên) nhận định điều này khi Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư việc hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn tâm lý cho học sinh trong trường phổ thông.
ảnh minh họa
Nhận định về những yêu cầu mới với công tác tư vấn tâm lý theo Thông tư này, ông Nguyễn Văn Chương cho biết:
Trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ với các mục tiêu phát triển về chính trị, kinh tế, xã hội và hội nhập quốc tế. Ngoài rất nhiều các yếu tố tích cực nó mang lại thì kéo theo không ít tác động tiêu cực đến đời sống tinh thần của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ và cụ thể là học sinh phổ thông.
Ở độ t.uổi 15-17, các em chưa phải là người lớn nhưng cũng không còn là trẻ con. Các em có khả năng nhận thức nhưng những nhận thức chưa thật sự chín chắn và có thể sẽ sai lệch nếu không được định hướng.
Trong những năm qua, việc tư vấn tâm lí cho học sinh được ngành giáo dục quan tâm chỉ đạo, các trường chú trọng. Tuy vậy mới chỉ ở mức bề nổi, chưa có các chế tài hay quy định cụ thể để tìm ra hướng đi một cách bài bản, khoa học góp phần ngăn chặn, đẩy lùi các hạn chế phát sinh do vấn đề tâm lý gây ra làm ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của giới trẻ hiện nay.
Chính vì vậy Thông tư 31/2017/TT-BGDĐT ban hành ngày 18/12/2017 về việc hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn tâm lý cho học sinh trong trường phổ thông có thể coi là đã hướng dẫn khá đầy đủ, chi tiết và phần nào định hướng giúp các nhà trường bám sát và thực hiện có hiệu quả hơn.
Cần nâng cao công tác tuyên truyền, giáo dục học sinh bằng nhiều hình thức sinh động gắn lý thuyết với thực hành, vận dụng và tạo lập môi trường lành mạnh để học sinh rèn luyện, nuôi dưỡng tâm lý tích cực, học sinh dám vượt qua các rào cản tâm lý để sẵn sàng đến với tổ tư vấn hay gặp gỡ thầy cô , nhờ giúp đỡ.
- Từ thực tế triển khai ở nhà trường, ông thấy công tác tư vấn tâm lý cho học sinh đang gặp những khó khăn gì?
Trước hết phải nói đến thuận lợi và Thông tư 31/2017/TT-BGDĐT hướng dẫn chi tiết về hình thức, yêu cầu thực hiện là thuận lợi đầu tiên.
Bên cạnh đó, các đơn vị giáo dục và nhà trường đã đến lúc thấy cần thiết phải chú trọng đến vấn đề tư vấn tâm lý cho học sinh. Công tác này cũng nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của ngành giáo dục; sự đồng tình của toàn xã hội và cha mẹ học sinh.
Tuy nhiên, dù hiện nay đã có chỉ đạo về việc thành lập tổ tư vấn tại các nhà trường, nhưng chưa thật chi tiết, cụ thể để phù hợp với từng đơn vị nhà trường hay đối tượng tham gia tổ tư vấn nên vẫn ở hình thức kiêm nhiệm, lồng ghép và rời rạc.
Một số cá nhân theo thành phần tổ tư vấn chưa đáp ứng được yêu cầu, đặc biệt là thời gian và thiếu tâm huyết khi tham gia tổ tư vấn. Hình thức tiếp cận học sinh, theo dõi hoàn cảnh học sinh còn gặp những khó khăn nhất định. Cơ sở vật chất, văn phòng, tài liệu phục vụ tổ tư vấn làm việc còn nhiều hạn chế.
- Liệu có giải pháp nào giúp tháo gỡ các khó khăn này, thưa ông?
Video đang HOT
Để tháo gỡ những khó khăn trên, các nhà trường cần duy trì thành lập tổ tư vấn theo hướng dẫn của Bộ GD&ĐT. Sở GD&ĐT cần tổ chức các khóa, lớp bồi dưỡng ngắn hạn cho các đối tượng thuộc tổ tư vấn nói riêng và giáo viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm của tất các nhà trường, hướng dẫn chi tiết văn bản triển khai tổ chức thực hiện tại cấp mình, các quy định về chế độ định mức giờ lao động, giờ kiêm nhiệm.
Bảo đảm tối thiểu phòng chức năng, không gian và cơ sở vật chất phục vụ cho tổ tư vấn làm việc. Có nội quy, quy định giờ tư vấn trực tiếp, tiếp nhận và trả lời thông tin cũng như những phản hồi từ phía học sinh và cha mẹ học sinh.
Nhà trường cần tăng cường các hoạt động tọa đàm, nói chuyện chuyên đề, các hoạt động sân khấu hóa. Có thể mời các chuyên gia tâm lý hay các nhà giáo dục có kinh nghiệm đến nói chuyện để thu hút, lôi kéo học sinh tham gia, kết hợp lồng ghép các chủ đề giáo dục tâm lý lứa t.uổi, kỹ năng xử lý tình huống…
Mục đích nhằm cho các em những lời khuyên, định hướng đúng đắn con đường phải đi, giúp các em tìm lại niềm tin, niềm vui trong cuộc sống,… và đặc biệt là nhận thức vượt qua trở ngại tâm lý của học sinh để sẵn sàng , gặp gỡ các thành viên tổ tư vấn hay chuyên gia có kinh nghiệp giúp tháo gỡ các vướng mắc về tâm lý do áp lực học tập, gia đình hay xã hội mang lại để các em tiếp tục học tập, cố gắng và trở thành người có ích.
Cuối cùng, cần nâng cao công tác tuyên truyền, giáo dục học sinh bằng nhiều hình thức sinh động gắn lý thuyết với thực hành, vận dụng và tạo lập môi trường lành mạnh để học sinh rèn luyện, nuôi dưỡng tâm lý tích cực, học sinh dám vượt qua các rào cản tâm lý để sẵn sàng đến với tổ tư vấn hay gặp gỡ thầy cô , nhờ giúp đỡ.
- Theo ông, đâu là yếu tố quan trọng giúp hoạt động tư vấn tâm lý cho học sinh có hiệu quả?
Nhiều học sinh mong muốn được tư vấn tâm lý khi có tình huống cần thiết hoặc để phòng ngừa cho bản thân cũng như bạn bè và người thân.
Người làm công tác tư vấn tâm lý phải được trang bị kiến thức, kỹ năng về tâm sinh lý lứa t.uổi, hiểu biết và kỹ năng nắm bắt xử lý thông tin cần thiết, phải có tâm huyết và luôn gần gũi, thân thiện với học sinh, cha mẹ học sinh. Tạo niềm tin và có nhiều giải pháp phù hợp, sáng tạo để thu hút học sinh có nhu cầu được tư vấn, có biện pháp giúp đỡ học sinh rèn luyện sau tư vấn và sẵn sàng , hướng dẫn người khác thực hiện.
Bảo đảm bí mật riêng tư, biết tạo động lực, kiên trì và sẵn sàng cùng học sinh vượt qua trở ngại.
Mỗi thầy, cô giáo viên là chủ nhiệm lớp cần phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong việc nắm bắt, xử lý thông tin của mỗi học sinh trong lớp; thường xuyên phối kết hợp với cha mẹ học sinh, tổ tư vấn và các lực lượng giáo dục trong trường đưa ra những biện pháp tích cực, hiệu quả giúp học sinh cải thiện tâm lý, thay đổi nhận thức và hành động một cách tích cực.
Theo Giaoducthoidai.vn
Dạy tư duy phản biện ở trường phổ thông - việc khó cần làm!
Trong quá trình đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo theo hướng lấy người học làm trung tâm thì việc xây dựng tư duy phản biện cho học sinh phổ thông là điều rất cần thiết. Dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng các thầy cô và chuyên gia giáo dục vẫn đang nỗ lực không ngừng để trang bị kỹ năng quan trọng này cho các em.
Học sinh ngày nay có thể dễ dàng tiếp cận thông tin từ sách vở, máy tính hay điện thoại thông minh giúp tăng cường tư duy phản biện
Kỹ năng quan trọng trong thời đại bùng nổ thông tin
Tư duy phản biện (Critical Thinking), hiểu một cách đơn giản nhất, đó là khả năng suy nghĩ và tư duy đa chiều, phản biện lại vấn đề, xem xét mọi khía cạnh để tìm ra chân lý chứ không dễ dàng chấp nhận mọi ý kiến ngay từ ban đầu.
Tư duy phản biện (TDPB) giúp con người vượt ra khỏi cách suy nghĩ theo khuôn mẫu, thói quen có sẵn; hướng đến cái mới, thoát khỏi những rào cản của định kiến, đưa ra nhiều phương án khác nhau và lựa chọn phương án tối ưu với những lập luận có cơ sở vững chắc đối với một vấn đề nào đó.
Việc xây dựng TDPB cho học sinh đang được nhiều quốc gia xem như tiêu chuẩn của nền giáo dục hiện đại, là động lực thúc đẩy sự phát triển của toàn thể xã hội.
Đơn cử như tại Mỹ, các giáo viên thường cho học sinh sử dụng tư duy phản biện bằng cách thử thách khả năng đặt câu hỏi hay, suy nghĩ sâu sắc và bảo vệ quan điểm của các em về các vấn đề được dạy.
Các bài học được các em chuẩn bị trước tại nhà và mang đến lớp thảo luận, tranh biện sôi nổi. Người thầy sẽ đóng vai trò định hướng, giải thích và đúc kết lại chân lý vào cuối buổi học.
PGS-TS Tâm lý Huỳnh Văn Sơn, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TPHCM cho rằng: "Trong thời đại ngày nay khi khối kiến thức càng lúc càng trở nên khổng lồ, con người có nhiều cơ hội để tiếp cận tri thức thì việc biết cân nhắc, suy xét, lựa chọn, lọc để biết, hiểu và ứng dụng trở nên rất quan trọng. Đó chính là tư duy phản biện và sức mạnh của nó trong thực tiễn...".
PGS-TS Huỳnh Văn Sơn hướng dẫn về Phương pháp dạy học tích cực
Nhiều khó khăn trong việc dạy học sinh TDPB
Hiện tại ở Việt Nam, để giáo dục TDPB một cách hoàn chỉnh cho học sinh phổ thông là chuyện không hề đơn giản. Theo các chuyên gia trong ngành giáo dục, rào cản đầu tiên là vấn đề văn hóa.
Việc dạy học ở nước ta trong nhiều năm qua chịu ảnh hưởng rất lớn của Nho giáo, "một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy", chưa thật sự chú trọng đến tính tích cực trong hoạt động giáo dục của học sinh.
Điều đó góp phần làm học sinh trở nên thụ động, lười biếng trong suy nghĩ, tìm kiếm dẫn chứng, cơ sở để phản biện kiến thức của giáo viên truyền thụ.
Cô Lại Thị Phương Ánh, giáo viên môn sinh vật ở Trường THPT Lê Hồng Phong (TPHCM) nhận định: "Việc dạy TDPB cho học sinh cấp 3 là rất khó, bởi lẽ các em đã quen với lối tư duy một chiều, thụ động từ các lớp cấp dưới, mất dần sự tò mò và thói quen đặt câu hỏi.
Ở mức độ này, giáo viên chỉ có thể điều chỉnh, định hướng và khơi lại niềm vui học hỏi cho các em chứ không thể xây dựng kỹ năng TDPB cho học sinh một cách hoàn chỉnh".
Hơn nữa, không ít giáo viên cũng tỏ ra lúng túng với việc đào tạo TDPB bởi lẽ chính họ cũng là sản phẩm của giáo dục truyền thống. Thầy Nguyễn Duy Khang, công tác tại Trường Cao đẳng Cộng đồng Vĩnh Long cho rằng phần đông người dạy học hiện nay còn hiểu chưa đúng về giáo dục TDPB.
Không nhiều thầy cô giáo có đủ kinh nghiệm, kiến thức và kỹ năng để giải đáp mọi thắc mắc của các em. Ngoài ra, thời lượng lên lớp hạn chế cũng là một nguyên nhân khiến các giáo viên ngại sử dụng phương pháp giáo dục phản biện cho học sinh.
Tất cả khiến trình độ TDPB của học sinh ở Việt Nam hiện nay là còn khá hạn chế. Về điểm này, PGS-TS Huỳnh Văn Sơn nhận xét: "Các em cũng có TDPB song khả năng vận dụng kỹ năng này chưa cao, chỉ ở mức trung bình.
Nhiều em có thể phát hiện vấn đề một cách chủ động nhưng vẫn còn bỏ sót một số trường hợp có vấn đề cần phản biện. Học sinh biết tập hợp các bằng chứng, sử dụng các lý lẽ để lập luận một cách hợp lý nhưng chưa triệt để.
Các em cũng có kỹ năng phán đoán nhưng các kết luận thường thiếu cơ sở, chưa chính xác, do các em vẫn giữ thói quen đồng ý nhanh, chấp nhận dễ. Có những trường hợp cảm thấy không thuyết phục nhưng vẫn không dám biểu đạt ý kiến, dễ bị lôi kéo bởi một tuyên bố hay một câu nói xuất phát từ người thầy..."
Thầy Lê Bá Bát Trân, giáo viên dạy sử tại Trường THPT Hòa Bình, TPHCM ghi nhận: Học sinh phổ thông hiện tại vẫn có TDPB nhưng không hoàn chỉnh. Có trường hợp các em phản biện vượt khung hoặc phản biện máy móc, không dùng tư duy để phân tích đúng sai mà sa vào phản đối, chê trách và phủ nhận mọi vấn đề được đưa ra.
Nhiều sáng kiến hay nhưng vẫn cần một sự thay đổi đồng bộ và toàn diện
Trước tình trạng này, nhiều giáo viên đã chú ý chỉnh sửa, định hướng lại TDPB cho các em thông qua việc đổi mới và sáng tạo trong cách dạy. Đơn cử như ở môn lịch sử, thầy Lê Bá Bát Trân luôn chủ động cho các em tiếp cận thêm các nguồn thông tin, kiến thức khác ngoài sách giáo khoa để tham gia bàn luận về bài học.
Ví dụ như thay vì kiểm tra theo kiểu học thuộc lòng, thầy cho các em tìm hiểu về lịch sử và văn hóa của các nước trong khu vực rồi liên hệ với nước ta để rút ra kết luận về các giai đoạn lịch sử.
Giao việc tìm hiểu và kiểm chứng các thông tin, kiến thức lại cho các em; đến cuối buổi, thầy mới đ.ánh giá, sửa chữa và hệ thống lại bài học cho các em. Về phần mình, thầy cũng liên tục nâng cấp, bổ sung thêm kiến thức để có thể giải đáp tốt các thắc mắc, phản biện mà các em đưa ra.
Cô Nguyễn Ngọc Vân Anh, giáo viên môn hóa của Trường THPT Long Thới, TPHCM cùng cậu học trò Phạm Hoàng Ân có sáng kiến "Áp dụng hình thức debate (tranh biện) quốc tế vào hoạt động dạy và học ở trường THPT". Theo đó, trước tiết học giáo viên sẽ chuẩn bị các kiến giải, bài tập, phân chia công việc và hỗ trợ hướng dẫn cho các nhóm học sinh.
Sau khi chuẩn bị, các em sẽ tiến hành tranh biện với nhau để trả lời vấn đề giáo viên đưa ra, giải quyết mâu thuẫn quan điểm và rút ra những bài học cụ thể. Mô hình này đã nhận được giải khuyến khích trong cuộc thi "Tri thức trẻ vì giáo dục" năm 2017 vừa qua.
Những mô hình như của thầy Trân, cô Vân Anh hay của nhiều giáo viên khác tại các Trường Lê Hồng Phong, Trần Khai Nguyên, Marie Curie... (TPHCM) đang áp dụng đã phần nào giúp các em học sinh lấy lại được niềm đam mê tìm hiểu kiến thức và thói quen đặt câu hỏi, vận dụng tư duy để giải quyết vấn đề, tìm ra chân lý.
Tuy vậy, theo đ.ánh giá của nhiều chuyên gia, đây mới chỉ là những hoạt động đơn lẻ có quy mô nhỏ. Để học sinh nước ta có kỹ năng TDPB thật sự, cần phải có sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía.
Cô Lại Thị Phương Ánh cho rằng: "Học sinh nước ta thông minh, nhạy bén không kém học sinh nước nào. Chỉ cần cả ngành cùng chung tay, cùng một đội ngũ giáo viên đủ năng lực, chúng ta hoàn toàn có thể giúp học sinh làm quen và hình thành TDPB sau một thời gian nhất định".
Nếu nhìn vào việc các học sinh, sinh viên Việt Nam thay đổi về mặt tư duy thế nào sau vài tháng du học tại các quốc gia phát triển giáo dục phản biện như Mỹ, Úc, Israel... có thể thấy nhận định của cô Phương Ánh là hoàn toàn có cơ sở thực tế.
Để làm được điều này, PGS.TS Huỳnh Văn Sơn cho biết: "Trước hết, các nhà giáo tương lai phải được đào tạo bằng phương pháp dạy học tích cực, chú trọng phát triển năng lực cho học sinh. Bởi vì chỉ có trải nghiệm thì sinh viên sư phạm mới có thể cảm được phương pháp dạy học này, từ đó áp dụng vào công tác giảng dạy của chính bản thân mình trong tương lai. Một khi thay đổi phương pháp giáo dục, lấy học sinh làm trung tâm, đề cao tính chủ thể, tính tích cực của học sinh thì sẽ tạo t.iền đề tốt cho việc dạy kỹ năng TDPB cho học sinh".
"Cần khẳng định, chính giảng viên, giáo viên phải là người có TDPB và là người trước tiên có sự thay đổi cái nhìn của mình về vấn đề này. Trong trường đại học, các khóa học về TDPB là vấn đề mà nhà trường ưu tiên cho giảng viên. Khóa học một số giảng viên tham gia ở Đà nẵng vào tháng 12-2017 vừa qua trong chương trình ETEP là một sự đầu tư nguồn. Và tài liệu TDPB sẽ là vấn đề chúng tôi quan tâm trong thời gian sớm nhất" PGS-TS Huỳnh Văn Sơn
Theo Giaoducthoidai.vn
Chuẩn hiệu trưởng - bước tiến quan trọng nâng cao chất lượng GD-ĐT Theo thầy Võ Văn Du - Trường Đại học Quy Nhơn, việc ra đời chuẩn và tiêu chuẩn hiệu trưởng các trường phổ thông sẽ là bước tiến quan trọng trong nâng cao chất lượng giáo đục và đào tạo nước ta. Chuẩn hiệu trưởng các trường phổ thông sẽ là bước tiến quan trọng trong nâng cao chất lượng GD&ĐT. Ảnh minh...