Cựu quan chức tiết lộ Afghanistan thất bại trước Taliban vì ‘lính ma’

“ Binh lính ma” và nạn tham nhũng là nguyên nhân khiến Taliban có thể nhanh chóng giành quyền kiểm soát Kabul, theo một cựu quan chức Afghanistan.

Binh lính Afghanistan trong buổi mặc niệm những đồng đội tử trận, tại khu huấn luyện ngoại ô Kabul năm 2013. Ảnh: AP.

Theo đài Sputnik (Nga), Cựu Bộ trưởng Tài chính Afghanistan Khalid Payenda cho biết khoảng 300.000 binh lính và cảnh sát Afghanistan có tên trong biên chế của chính phủ không tồn tại trên thực tế. Ông gọi những người này là “ lính ma” và chỉ được các quan chức lưu trên sổ sách để lấy tiền lương của họ trục lợi cá nhân.

“Chúng tôi đã thống kê bằng cách hỏi lãnh đạo tỉnh quân số và dựa vào đó để tính lương, chi phí quân nhu. Con số luôn bị thổi phồng”, ông Payenda tiết lộ.

Theo cựu bộ trưởng Afghanistan, số liệu trên giấy tờ có thể gấp 6 lần con số thực tế. Báo cáo thường gộp thêm trường hợp đào ngũ và tử trận vào biên chế. Bằng cách này, cá quan chức tham nhũng liên tục bòn rút ngân sách để trục lợi cá nhân.

Payenda cho biết những binh lính thực sự thường không được trả lương đúng hạn, trong khi một số quan chức lại “ăn hai mang” khi vừa được nhận lương từ chính phủ vừa nhận các khoản thanh toán từ Taliban để đầu hàng, giúp Taliban kiểm soát Kabul mà không gặp bất kỳ sự kháng cự nào.

“Chúng tôi không thể thay đổi tình hình này. Quốc hội, thống đốc đều làm việc theo cách đó. Mọi người nói ’suối đục từ nguồn’, có nghĩa là cấp trên cũng can dự vào việc này”, ông Payenda nói. Tuy nhiên, ông Payenda vẫn bảo vệ chính phủ cũ và người đứng đầu, cựu Tổng thống Ashraf Ghani. Ông đã bác bỏ cáo buộc rằng những người đứng đầu đất nước “tham nhũng tài chính”.

Mỹ trước đó đã bày tỏ những lo ngại về số lượng binh lính và cảnh sát thực tế ở Afghanistan. Một báo cáo năm 2016 của Tổng thanh tra đặc biệt Mỹ đã nêu rõ: “Cả Mỹ và các đồng minh Afghanistan đều không biết có bao nhiêu binh sĩ và cảnh sát Afghanistan thực sự tồn tại”.

Trong phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ vào tháng trước, Tổng Thanh tra Đặc biệt về Tái thiết Afghanistan (SIGAR) John Sopko, cũng đưa ra nhận định tương tự. Ông nói: “Các cơ quan Chính phủ Mỹ, gồm Bộ Ngoại giao và Cơ quan Phát triển Quốc tế (USAID), đánh giá không đúng tác động trên thực tế của các khoản viện trợ. Chính phủ Afghanistan tạo ra vô số binh lính, cảnh sát không tồn tại và chúng ta vẫn trả lương cho họ”.

Theo ông Sopko, Washington đã đánh mất cơ hội “đưa đúng người vào đúng vị trí và đúng thời điểm”. Nỗ lực tái thiết Afghanistan của Mỹ và phương Tây không được giám sát kỹ lưỡng, dẫn đến nhiều vấn đề có thể tác động đến sự sụp đổ nhanh chóng của nhà nước Afghanistan.