Cùng xây ngôi nhà mơ ước
Nghèo đói là một trong những vấn đề nhức nhối nhất hiện nay. Theo báo cáo Chỉ số nghèo đa chiều toàn cầu năm 2023, có tới 1,1 tỷ trong số 6,1 tỷ người ở 110 quốc gia trên thế giới đang sống trong cảnh nghèo đói, chủ yếu ở các nước thu nhập trung bình và thu nhập thấp.
Người dân tại trại tị nạn ở Gode, Ethiopia. Ảnh: AFP/TTXVN
Trong đó, 534 triệu người sống ở khu vực châu Phi cận Sahara, 289 triệu người ở Nam Á. Xóa bỏ hoàn toàn nghèo đói cho tất cả mọi người là mục tiêu chủ chốt trong các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc.
Liên hợp quốc khẳng định an cư và sinh kế là chìa khóa để thoát nghèo bền vững. Bởi vậy, Mục tiêu phát triển bền vững số 11 của Liên hợp quốc đề ra lộ trình đến năm 2030 đảm bảo khả năng tiếp cận nhà ở và dịch vụ cơ bản phù hợp, an toàn và trong khả năng chi trả cho tất cả mọi người, và nâng cấp các khu ổ chuột.
Nhiều năm qua, các nước trên thế giới cũng đã ưu tiên nguồn lực để bảo đảm quyền của người nghèo được tiếp cận nhà ở. Đơn cử như các nước Mỹ Latinh đã đầu tư từ 2 – 8% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho các chương trình về nhà ở dành cho những người nghèo nhất. Theo báo cáo của Chương trình định cư con người Liên hợp quốc (UN-Habitat), trong giai đoạn từ năm 2000 đến 2010, hơn 227 triệu người đã thoát khỏi các khu nhà ổ chuột, chủ yếu nhờ nỗ lực ở Trung Quốc và Ấn Độ.
Tuy nhiên, những nỗ lực xóa đói giảm nghèo trên toàn cầu đang gặp hàng loạt thách thức do nhiều yếu tố, từ đại dịch COVID-19 cho đến biến đổi khí hậu. Đại dịch đã đảo ngược tiến bộ lịch sử trong việc xóa nghèo đói ở hầu như tất cả các khu vực, khiến hơn 100 triệu người trên thế giới bị đẩy vào diện nghèo.
Xung đột, thiên tai, suy thoái kinh tế trở thành những cú sốc tiếp tục đảo ngược những nỗ lực xóa đói giảm nghèo trên toàn cầu, trong đó có lộ trình thực hiện Mục tiêu phát triển bền vững số 11. Bên cạnh đó, nỗ lực xóa nhà ổ chuột, nhà tạm cũng đối mặt với áp lực của tốc độ gia tăng dân số và làn sóng di dân từ nông thôn ra thành thị.
Video đang HOT
Số liệu cập nhật của UN-Habitat cho thấy vẫn còn hơn 1 tỷ người trên toàn cầu sống trong các khu ổ chuột, khu nhà tạm đông đúc, nơi họ trải qua cuộc sống bấp bênh và phải vật lộn để tiếp cận các tiện nghi cơ bản. Dân số khu ổ chuột thế giới dự kiến đạt 3 tỷ người vào năm 2050. Điều này đặt ra một thách thức lớn với nhiều chính phủ trên khắp thế giới.
UN-Habitat dự báo 50% mức tăng dân số khu ổ chuột này sẽ tập trung ở 8 quốc gia Nigeria, Philippines, Ethiopia, Tanzania, Ấn Độ, Cộng hòa Dân chủ Congo, Ai Cập và Pakistan Hiện có hơn nửa tỷ người châu Á sống trong các khu nhà ổ chuột, nhà tạm và LHQ dự báo con số này sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 do dân số và tốc độ đô thị hóa tăng nhanh. Đơn cửa như tại Philippines, hàng nghìn người dân nghèo vẫn ăn ở, sinh hoạt tạm bợ giữa những ngôi mộ bê tông xếp chồng lên nhau trong các nghĩa trang.
Trong bối cảnh thế giới chỉ còn khoảng 5 năm để thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững của LHQ tới năm 2030, Liên hợp quốc kêu gọi các chính phủ, các tổ chức, giới doanh nghiệp và cả cộng đồng cùng nỗ lực để hoàn thành các mục tiêu, trong đó có Mục tiêu số 11. Kinh nghiệm cho thấy ở các nước như Trung Quốc hay Ấn Độ, việc đạt được các thành tựu về xóa đói giảm nghèo nói chung cũng gắn liền với nỗ lực an cư và tạo sinh kế cho người nghèo.
Tại Việt Nam, bất chấp những ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch COVID-19 và sự suy thoái chung của nền kinh tế toàn cầu, kết quả giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 vẫn đạt được những thành tích đáng khích lệ. Năm 2023, ước tính tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều tiếp tục giảm 1,1% so với năm 2022 đạt và vượt mục tiêu. Theo báo cáo Chỉ số nghèo đa chiều (MPI) toàn cầu năm 2023, Việt Nam là một trong 25 quốc gia đã hạ được chỉ số MPI xuống một nửa trong vòng 15 năm.
Cùng với đó, công tác xoá nhà tạm, nhà dột nát cho các hộ nghèo cũng đạt được những kết quả khả quan. Trong giai đoạn 2000-2023, với sự tham gia tích cực của các lực lượng quân đội, công an, Mặt trận Tổ quốc, các doanh nghiệp và nhân dân cả nước, hơn 1,7 triệu căn nhà đã được xây mới và sửa chữa cho người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn. Cả nước cũng đang chung tay thực hiện chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025, vừa được Thủ tướng Phạm Minh Chính phát động đầu tháng 10 này.
Trong thông điệp đưa ra nhân Ngày Quốc tế xóa đói giảm nghèo (17/10) năm nay, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres khẳng định công tác xóa đói giảm nghèo, hướng tới đạt các Mục tiêu phát triển bền vững, đòi hỏi chính phủ các nước xây dựng những thể chế và hệ thống đặt người dân lên hàng đầu.
LHQ kêu gọi các nước thực thi đầy đủ Hiệp ước vì Tương lai bằng cách ủng hộ kế hoạch đẩy nhanh tiến bộ đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững, trong đó có việc thực thi chính sách xã hội liên quan tới quyền tiếp cận nhà ở. Việc chung tay “xây ngôi nhà mơ ước” cho người nghèo không chỉ để thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững, mà còn để bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau trong lộ trình hướng tới thịnh vượng.
Sinh kế bền vững
Những nỗ lực toàn cầu nhằm giảm đói nghèo thời gian qua đang bị thử thách khi số người sống trong nghèo đói cùng cực lần đầu tăng trong một thế hệ, thêm gần 90 triệu người so với những dự báo trước đó.
Phụ nữ và trẻ em tại một trại tị nạn ở Jalalabad, Afghanistan. Ảnh: AFP/TTXVN
Đến cuối năm 2022, khoảng 8,4 % dân số thế giới, tương đương 670 triệu người vẫn sống trong nghèo đói cùng cực, qua đó xóa bỏ thành quả 3 năm qua về giảm đói nghèo. Nếu xu hướng hiện nay kéo dài, đến năm 2030, sẽ có 7% dân số thế giới, tương đương 575 triệu người vẫn sống trong cảnh nghèo đói cùng cực và chỉ có 1/3 số quốc gia giảm được một nửa tỷ lệ nghèo đói trong nước. Bên cạnh xung đột, đại dịch COVID-19, biến đổi khí hậu và cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt, các số liệu cũng đã phản ánh thực trạng thiếu cơ hội việc làm ổn định, bền vững đang là nguyên nhân chính khiến nhiều lao động không thể thoát khỏi vòng xoáy đói nghèo.
Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) cho biết những người nghèo tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương chủ yếu làm việc trong khu vực phi chính thức - vốn không có đủ việc làm ổn định để đáp ứng nhu cầu của người lao động. Cụ thể, có 50% lực lượng lao động tại khu vực Đông Á làm việc trong khu vực phi chính thức, trong khi con số này tại Đông Nam Á là gần 75% và Nam Á là gần 90%.
Thống kê của LHQ cho thấy trên toàn cầu có 289 triệu người trong độ tuổi 15 - 24 không được tiếp cận giáo dục, đào tạo và việc làm. Trong thập niên tới, ước tính có 1 tỷ người sẽ tham gia vào thị trường lao động, nhưng triển vọng tìm việc làm ổn định và bền vững cho phần lớn trong số họ lại mong manh. Điều này sẽ khiến mục tiêu chấm dứt đói nghèo cùng cực; tạo việc làm đầy đủ, năng suất, công việc tốt cho tất cả mọi người vào năm 2030 - những mục tiêu then chốt của Chương trình nghị sự Phát triển bền vững 2030 - càng trở nên xa vời.
Với chủ đề "Việc làm tốt và Bảo trợ xã hội: Đảm bảo phẩm giá cho tất cả mọi người", Ngày Quốc tế Xóa đói giảm nghèo (17/10) năm nay kêu gọi thế giới thúc đẩy việc làm ổn định, bảo trợ xã hội nhằm cung cấp mức lương công bằng, điều kiện việc làm an toàn, ghi nhận giá trị của người lao động, từ đó giảm đó nghèo, nâng cao phẩm giá cho tất cả mọi người, hướng tới phát triển bền vững, bởi việc làm là con đường chắc chắn nhất để giảm đói nghèo và bất bình đẳng.
Trên thực tế, trình độ thấp và không được tiếp cận giáo dục đào tạo là một trong những nguyên nhân chính khiến người nghèo khó tìm việc và phải chấp nhận công việc thời vụ, lương thấp. Nhằm giúp người dân dù có trình độ đại học hay không đều có thể tiếp cận đào tạo, giáo dục chất lượng cao, nghề nghiệp ổn định, Chính phủ Mỹ đã triển khai tầm nhìn về "Lộ trình hỗ trợ việc làm tốt". Lộ trình này bao gồm 4 ưu tiên là kết nối người dân với việc làm tốt; đảm bảo lực lượng lao động trình độ cao và đa dạng; tăng cường giáo dục đào tạo để mỗi cộng đồng đều có thể tự đáp ứng nhu cầu lao động; tạo việc làm chất lượng tốt với thu nhập đủ sống.
Tại Trung Quốc, chế độ bảo trợ xã hội ở nông thôn Trung Quốc được xây dựng vào thập niên 50 thế kỷ XX, trải qua hàng chục năm phát triển, hoàn thiện, đã từng bước hình thành nên cơ chế cứu trợ và phúc lợi xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc nhằm bảo trợ quyền lợi sinh hoạt cơ bản cho người già, trẻ nhỏ, trẻ mồ côi, người tàn tật, người không nơi nương tựa ở nông thôn. Từ ngày được xây dựng và thực hiện đến nay, cơ chế này đã giúp cho nhóm người khó khăn nhất, yếu thế nhất ở nông thôn Trung Quốc hoàn toàn thoát khỏi cảnh ngộ khổ cực không nơi nương tựa trong xã hội Trung Quốc cũ, có được sự bảo trợ cơ bản trong cuộc sống.
Tại Thái Lan, Bộ Lao động đã xây dựng Khung phát triển lao động trong 20 năm (2017-2036) nhằm phát triển lực lượng lao động chất lượng cao hướng tới phát triển bền vững, với 4 giai đoạn là nhân lực sản xuất, lao động đổi mới, lao động sáng tạo và sức mạnh trí tuệ.
Ngoài kỹ năng, thì vấn đề hạ tầng và phân biệt đối xử cũng là những rào cản khiến người nghèo khó tiếp cận việc làm ổn định. Theo Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ phụ nữ tham gia lực lượng lao động tại Ấn Độ đã giảm từ 26% trong năm 2005 xuống 19% vào năm 2021. Khoảng 70% lao động nữ làm những công việc lương thấp như thời vụ hoặc không được trả lương trong gia đình. Trước tình hình này, Chính phủ Ấn Độ đã triển khai chương trình Sứ mệnh sinh kế nông thôn quốc gia nhằm thúc đẩy phụ nữ tìm việc làm qua các nhóm hỗ trợ; Chương trình đảm bảo việc làm nông thôn quốc gia, trong đó thúc đẩy những công việc trả lương 100 ngày cho các lao động không có tay nghề. Những chương trình này đã góp phần giảm đói nghèo, trao thêm quyền cho phụ nữ, tạo thêm thu nhập cho gia đình. Ấn Độ cũng đang đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng với mong muốn tạo thêm việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp.
Tại Việt Nam, xóa đói, giảm nghèo là mục tiêu xuyên suốt, quan trọng hàng đầu trong các chính sách của Đảng và Nhà nước. Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trong công tác xóa đói giảm nghèo thông qua các chương trình đào tạo nghề. Theo thống kê, trong giai đoạn 2016 - 2020, có 38% số hộ đã thoát nghèo và 53% trở thành hộ khá sau khi được hỗ trợ học nghề ngắn hạn; 90% sau học nghề trung cấp, cao đẳng đã có việc làm ổn định, thu nhập tốt, thoát nghèo bền vững.
Theo đó, tỷ lệ hộ nghèo đã giảm từ 9,88% năm 2015 xuống còn 2,75% năm 2020, trung bình mỗi năm tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,43%.
Bên cạnh việc thúc đẩy việc làm, các hệ thống bảo trợ xã hội cũng đóng vai trò thiết yếu trong việc giảm nhẹ tác động và giúp nhiều người không rơi vào cảnh đói nghèo. Trong giai đoạn từ tháng 2/2022 - 2/2023, 105 nước đã công bố gần 350 biện pháp bảo trợ xã hội nhằm ứng phó với cuộc khủng hoảng sinh hoạt. Tuy nhiên, theo LHQ, 80% các biện pháp này là ngắn hạn và để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, các nước sẽ cần triển khai hệ thống bảo trợ xã hội bền vững và phổ cập phù hợp cho tất cả mọi người.
Trong thông điệp nhân Ngày Quốc tế xóa đói giảm nghèo, Tổng thư ký LHQ António Guterres khẳng định chấm dứt nghèo đói là thách thức của thời đại, nhưng cũng là thách thức có thể vượt qua. Niềm tin này hoàn toàn có cơ sở bởi các nước đều đang nỗ lực phối hợp để tạo việc làm ổn định, mức lương công bằng, cải thiện chất lượng đời sống cho người dân. Đào tạo nghề và hỗ trợ việc làm là một trong những giải pháp trọng tâm tạo sinh kế bền vững và ổn định cho người nghèo, giúp họ có thể tự tin hoạch định tương lai và nâng cao phẩm giá.
Tình trạng mất an ninh lương thực 'không chừa' các nền kinh tế lớn Theo phóng viên TTXVN tại Sydney, tổ chức từ thiện cứu trợ lương thực Foodbank cho biết gần một nửa số hộ gia đình có thu nhập thấp ở Australia đang rơi vào tình trạng mất an ninh lương thực. Các gia đình ở khu vực nông thôn và những người cha hoặc mẹ đơn thân phải đối mặt với rủi ro lớn...