Cụ già t.uổi bách niên vẫn nặng tình với giáo dục
Cụ Nguyễn Thìn Xuân, 97 t.uổi, được biết đến là người hết lòng cống hiến cho sự nghiệp xóa mù chữ, góp phần cho sự phát triển giáo dục của nước nhà.
Cụ Nguyễn Thìn Xuân có gia tài quý là những bài báo viết về Bình dân học vụ, về công tác khuyến học và xóa mù chữ
Nhớ về một thời bình dân học vụ
Gần cả cuộc đời xung kích trên mặt trận “Diệt giặc dốt”, lăn lộn với phong trào xóa nạn mù chữ, nhà giáo Nguyễn Thìn Xuân đã được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều huân chương, huy hiệu. Đến nay, dù đã ở t.uổi “bách thập niên giai lão” nhưng những kí ức và xúc cảm về một thời sôi nổi của phong trào diệt giặc dốt với cụ Xuân vẫn còn nguyên vẹn.
Cụ Nguyễn Thìn Xuân minh mẫn kể lại những dấu mốc lịch sử: Ngày 2/9/1945, nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập, cùng lúc đối mặt với nạn đói, nạn dốt và nạn ngoại xâm. Thống kê thời kỳ đó, trong 100 người thì có 3 t.rẻ e.m từ 8 đến 16 t.uổi đi học và 2 người lớn biết chữ, còn 95 người thất học. Có những làng không một người nào biết chữ.
Trong buổi họp đầu tiên của Hội đồng Chính phủ ngày 3/9, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra sáu việc cấp bách, chống nạn mù chữ xếp thứ hai, chỉ sau nạn đói. Ngày 8/9/1945, Chính phủ ban hành liền ba sắc lệnh số 17, 19 và 20, thành lập Nha Bình dân học vụ nằm trong Bộ Quốc gia Giáo dục, hạn trong 6 tháng làng và thị trấn nào cũng phải có “ít ra là một lớp bình dân” và cưỡng bách học chữ quốc ngữ trên toàn quốc.
Một ngày sau khi thành lập, để xác định cách tổ chức và hoạt động cho phong trào, Nha Bình dân học vụ liên tiếp tổ chức các lớp huấn luyện ở Hà Nội và các miền. Giáo viên bình dân học vụ thuộc đủ các giới, lứa t.uổi, hễ biết chữ là tham gia. Họ dạy học, dựng trường, tạo lớp, tìm kiếm học phẩm, cổ động học viên. Có lớp có giáo viên, nhưng có lớp giao cho người trong nhà dạy lẫn nhau, chồng dạy vợ, con dạy mẹ, anh chị dạy em.
Cách dạy cũng được cải biên cho phù hợp với tình hình dân trí lúc bấy giờ, đó là đọc lên thành tiếng, chữ cái, vần được tạo thành câu thơ lục bát, so sánh để dễ nhớ: I, tờ ( i, t) giống móc cả hai/ I ngắn có chấm, tờ dài có ngang. O tròn như quả trứng gà/ Ô thì đội mũ, Ơ thời thêm râu.
Một lớp bình dân học vụ năm 1945. Ảnh tư liệu
Dụng cụ học tập thiếu thốn, người học dùng chõng tre, cánh cửa làm bàn; bảng viết là bức tường, cánh cửa, tấm phản dựng lên; phấn là gạch non, đất sét, than củi; lá chuối khô, mo cau thay giấy; còn mực thì dùng bất cứ hoa, cây có thể làm màu. Bàn không có, người ta còn úp ngược thúng lên làm bàn học. Vở ghi không có, người dân rải cát ra sân, cầm que tập viết chữ, viết xong rồi xóa lại học viết chữ khác.
Video đang HOT
Lúc bấy giờ Hà Nội có phong trào cứ đến tối thứ 2, thứ 5 thì tất cả các cơ quan phải đi học, từng cơ quan trung ương phải thành lập Ban học tập. Bộ trưởng là trưởng ban học tập, thứ trưởng là tổ trưởng đứng ra kêu gọi tất cả mọi người đi học. Từ tối thứ 2 đến tối thứ 5, tất cả mọi người đều thắp đèn đi học, thành phong trào. Khách nước ngoài đến thăm thích nhất là phong trào ấy.
Cụ Xuân nhớ rõ một kỷ niệm vui mà nhiều người vẫn truyền cho nhau nghe. Có lần, Bộ trưởng Giáo dục Nguyễn Văn Huyên đi xem tình hình các lớp bình dân học vụ. Người của đội kiểm tra không biết bộ trưởng, kiên quyết giữ ông lại hỏi xem thuộc chữ hay chưa. Cần vụ định nhắc nhở người thanh niên kia, nhưng Bộ trưởng chỉ cười ngăn lại, trả lời trôi chảy rồi mới đi qua.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thăm cụ Nguyễn Thìn Xuân tại nhà riêng
Nặng tình với sự nghiệp giáo dục
Sinh năm 1926 tại xã Đông Hòa, huyện Đông Sơn (Thanh Hóa), cụ Nguyễn Thìn Xuân tham gia khởi nghĩa giành chính quyền tại Thanh Hóa năm 1945. Cuối năm 1945, cụ ra Hà Nội công tác tại Nha Bình dân học vụ, phụ trách việc học tập ở các cơ quan trung ương.
Nặng lòng với sự nghiệp “trồng người”, đến khi đã nghỉ hưu, cụ Nguyễn Thìn Xuân vẫn tiếp tục xông pha trong “cuộc chiến” thanh toán nạn thất học, tự nguyện làm điểm tựa tinh thần cho Câu lạc bộ UNESCO Chiến sĩ diệt dốt và học tập cộng đồng Nguyễn Văn Tố hoạt động hiệu quả.
Câu lạc bộ đã tập hợp những người từng tham gia công việc truyền bá quốc ngữ, dạy các lớp bình dân học vụ và bổ túc văn hóa từ nửa cuối thế kỷ 20 đến nay để phổ biến kinh nghiệm dạy học, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và ngành Giáo dục xóa nạn mù chữ, chống nạn thất học và nâng cao dân trí.
Hơn 200 hội viên đều thuộc lứa t.uổi “xưa nay hiếm” nhưng đã tổ chức được nhiều hoạt động có ý nghĩa như tham gia đóng góp vào văn kiện Nghị quyết Đại Đảng, tổ chức cuộc hội thảo “Điều tâm huyết đối với giáo dục người lớn”. CLB đã góp tiếng nói quan trọng trong việc kiến nghị, đề xuất với Chính phủ cho ra đời Trung tâm học tập cộng đồng ở các xã, phường, thị trấn.
Dù ở t.uổi 97, cụ Xuân vẫn có thể dùng máy tính để đọc báo
Hiện tại, cụ Xuân đang sống cùng gia đình người con trai tại phố Cự Lộc, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Mặc dù đôi bàn tay lúc nào cũng run cầm cập do ảnh hưởng của bệnh parkinson, nhưng mỗi khi rảnh rỗi, cụ vẫn sử dụng máy vi tính để vào mạng internet cập nhật tin tức thời sự và viết bài cho các báo.
Cụ Xuân cho biết, trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ, chỉ cần “nhấp chuột” thì cả thế giới hiện ra trên màn hình máy vi tính. Tuy nhiên, việc chống giặc dốt vẫn chưa bao giờ hết tính thời sự, vai trò của các “Chiến sĩ diệt dốt” năm xưa vẫn luôn được trân trọng. Bởi xã hội càng hiện đại, văn minh, mọi người càng cần phải có nhiều kiến thức.
Cụ Xuân bộc bạch: “Cuối đời, tôi chẳng có gì của nả gì đáng kể để lại cho con cháu ngoài cái tâm luôn trong sáng. Lăn lộn với phong trào truyền bá quốc ngữ, bình dân học vụ, tôi chỉ có mấy “bồ chữ” phổ thông “a-bờ-cờ” và “O tròn như quả trứng gà/ Ô thì đội mũ, Ơ thời thêm râu” để làm kỉ niệm lúc về già, nhưng nỗi lòng với sự nghiệp giáo dục thì chưa bao giờ vơi cạn.
Vừa qua, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn đã đến thăm cụ Nguyễn Thìn Xuân tại nhà riêng. Bộ trưởng gửi lời chúc mừng sức khỏe của cụ Xuân, mong cụ luôn khỏe mạnh để tiếp tục đóng góp nhiều hơn nữa cho sự nghiệp giáo dục.
Hào hứng với chương trình mới
Để đ.ánh giá hiệu quả của quá trình triển khai Chương trình GDPT 2018, nhiều trường THPT sau mỗi tuần học khảo sát ý kiến học sinh, giáo viên.
Giờ học của học sinh Trường THPT Ngô Sĩ Liên (Bắc Giang). Ảnh: NVCC
Qua đó tìm phương án khắc phục những hạn chế đang gặp phải.
Tạo hứng thú cho học sinh
Năm học 2022 - 2023 đã đi qua những tuần đầu tiên. Trần Lâm - lớp 10 Trường THPT Lê Quý Đôn (quận Hà Đông, TP Hà Nội) cho biết: "Chúng em là khóa đầu tiên học Chương trình GDPT 2018 cấp THPT và trước đó trải qua 2 năm học trực tuyến. Do vậy những tuần đầu, thầy cô chủ yếu ôn lại kiến thức cũ đồng thời giới thiệu chương trình học của các môn; phương pháp học và làm quen với những thay đổi để không bị bỡ ngỡ, áp lực. Thời gian này giúp chúng em nhìn nhận lại xem bản thân đã lựa chọn tổ hợp phù hợp chưa? Liệu có đáp ứng được những yêu cầu mà chương trình đưa ra không? Nếu chưa vẫn có cơ hội để thay đổi nguyện vọng".
Lựa chọn tổ hợp Khoa học Xã hội, theo đ.ánh giá của Lâm, Chương trình GDPT 2018 đã hạn chế rất nhiều vấn đề học thuộc; các bài học yêu cầu học sinh phải nắm được cốt lõi, bản chất vấn đề. "Với yêu cầu học như thế này, em cảm thấy khá hứng thú", Lâm nói.
Còn Nguyễn Hà Thương - lớp 10 Trường THPT Đông Sơn 2 (huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa) chia sẻ: "Lớp em đang được thầy cô tập trung ôn tập, gia cố kiến thức cơ bản để chuẩn bị học kiến thức mới. Do đó tâm lý cả lớp khá thoải mái, không bị áp lực, cho dù Chương trình GDPT 2018 có nhiều điểm mới".
Thương lựa chọn tổ hợp Khoa học Tự nhiên. Trong thời gian nghỉ hè n.ữ s.inh này tự nghiên cứu Chương trình GDPT 2018 và so sánh với chương trình 2006 và nhận thấy nội dung kiến thức không khác nhiều. "Tuy nhiên, Chương trình GDPT 2018 đổi mới về phương pháp tiếp cận, yêu cầu người học phải chủ động với bài học. Điều đó khá thú vị, kích thích học sinh, hạn chế sự phụ thuộc của học trò vào thầy cô", Thương cho biết.
"Quá trình giảng dạy, chúng tôi luôn hỏi han để nắm kịp thời tâm tư, vướng mắc, từ đó tìm cách tháo gỡ, hỗ trợ nhằm giúp học sinh học tập hiệu quả nhất. Chương trình GDPT 2018 mang tính hướng nghiệp, ngay khi bước vào lớp 10 các em phải có kế hoạch, mục tiêu rõ ràng để thực hiện. Do đó, bản thân mỗi giáo viên luôn ý thức, trách nhiệm và sát sao với học sinh, đặc biệt phát huy hết những ưu việt mà chương trình đưa ra", cô Ngọc chia sẻ.
Theo cô Nguyễn Thị Bích Ngọc - Trường PTDT Nội trú THCS&THPT Bắc Sơn (Sơn La): Hai năm vừa qua, đại dịch Covid-19 nên chương trình học cắt giảm để phù hợp với điều kiện thực tế. Trong những tuần đầu năm học, giáo viên tập trung hướng dẫn học sinh cách tiếp cận với kiến thức trong sách giáo khoa mới. Ngoài thời gian học trên lớp, trường tổ chức dạy bù kiến thức cho các em vào các buổi chiều.
Bên cạnh đó, với những em có nguyện vọng thay đổi tổ hợp các giáo viên chủ nhiệm sẽ phối hợp với Ban tư vấn của nhà trường nghiên cứu hồ sơ học bạ ở THCS để biết được năng lực, sở trường nhằm đưa những lời khuyên tốt nhất cho học sinh. Không để các em lựa chọn theo cảm tính, ảnh hưởng đến tương lai.
Tại Trường PTDT Nội trú THCS&THPT Bắc Sơn, không chỉ giáo viên chủ nhiệm mà thầy cô bộ môn cũng được giao nhiệm vụ hỗ trợ tối đa cho học sinh, đặc biệt là trò năm nay bước vào lớp 10.
Học sinh lớp 10 Trường THPT Đông Sơn 2 (huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa). Ảnh: NVCC
Hỗ trợ tối đa
Tại Trường THPT Cư M'Gar (Đắk Lắk), hàng tuần, ban giám hiệu nắm bắt tình hình của học sinh thông qua giáo viên chủ nhiệm, bộ môn để biết được nhu cầu, tâm tư nguyện vọng của các em; đ.ánh giá hiệu quả triển khai giảng dạy đặc biệt là Chương trình GDPT 2018.
Theo chia sẻ của thầy Hiệu trưởng Lê Văn Hào, những tuần đầu năm học, Trường THPT Cư M'Gar cũng có một số học sinh xin chuyển tổ hợp, tuy nhiên số lượng không nhiều. Đối với trường hợp này, nhà trường đã gặp riêng để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của các em. Trong quá trình làm đơn xin chuyển, chúng tôi cũng yêu cầu có xác nhận của phụ huynh.
Trước đó, để học sinh hiểu rõ Chương trình GDPT 2018, trong năm học 2021 - 2022, Trường THPT Cư M'Gar đã đến các trường THCS để tư vấn tuyển sinh, phổ biến những thay đổi để phụ huynh, học sinh nắm rõ và xác định năng lực của bản thân. Sau khi trúng tuyển vào lớp 10, nhà trường tiếp tục phổ biến, tư vấn chọn tổ hợp cho học sinh, phụ huynh một lần nữa trước đăng ký nguyện vọng.
Năm học 2022 - 2023, Trường THPT Ngô Sĩ Liên (Bắc Giang) có 537 học sinh lớp 10 chia thành 12 lớp và 7 nhóm môn tự chọn. Cũng giống Trường THPT Cư M'Gar, thầy Lưu Văn Xuân - Hiệu trưởng Trường THPT Ngô Sĩ Liên cho biết: "Qua khảo sát ý kiến học sinh, chúng tôi chưa nhận được phản hồi nào về việc khó khăn trong học tập hay tiếp cận kiến thức Chương trình GDPT 2018; quá trình triển khai giảng dạy ổn định, theo đúng định hướng và lộ trình đưa ra".
Thực hiện chương trình mới, các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được nhà trường đã phân công cho giáo viên chủ nhiệm, bộ môn, đoàn thanh niên phối hợp cùng xây dựng kế hoạch giảng dạy chi tiết cho từng tuần; theo từng chủ đề trong tài liệu sách giáo khoa. Đồng thời căn cứ vào tình hình thực tế, tổ chuyên môn hướng dẫn thầy cô thực hiện sao cho hiệu quả và đạt được mục tiêu chương trình đề ra.
Sau một tuần học, chúng tôi đã hỏi ý kiến học sinh xem có nguyện vọng thay đổi tổ hợp không? Tuy nhiên, số lượng thay đổi rất ít. Đối với những em có nguyện vọng thay đổi, chúng tôi sẽ cử giáo viên chủ nhiệm nghiên cứu hồ sơ để biết được thế mạnh sau đó làm công tác tư vấn, phân tích nhằm hiểu năng lực, thế mạnh của bản thân. Nếu các em kiên định thay đổi, nhà trường vẫn tạo điều kiện. Đồng thời, chúng tôi yêu cầu trong đơn xin thay đổi phải có ý kiến và chữ ký của phụ huynh. - Thầy Lưu Văn Xuân
Quá tải trường lớp, nỗi lo cũ trong năm học mới: Khổ trăm bề (bài 1) Quy mô dân số tăng nhanh trong những năm qua khiến nhiều trường học quá tải, tỷ lệ học sinh trên lớp cao, có nơi lên tới gần 60 em/lớp. Thực trạng này đang tạo áp lực khiến nhiều địa phương, nhất là các thành phố lớn, nơi có mật độ dân cư đông, tỷ lệ dân số cơ học tăng nhanh trong...