Covid-19 ‘xóa sổ’ một thế hệ ở Italy
Các nghĩa trang khắp Italy san sát mộ mới đào, đa phần người chết là bệnh nhân Covid-19 lớn tuổi trong viện dưỡng lão.
Tại lô đất 87 nằm trong góc nghĩa trang ở Milan, Italy, tổng cộng 120 ngôi mộ vừa xuất hiện. Mỗi ngôi mộ được đánh dấu đơn giản bằng cây thánh giá nhựa màu trắng.
Trên mỗi thánh giá dán mảnh giấy đề họ, đôi khi kèm cả chữ cái đầu, đôi khi là tên riêng. Không ghi ngày sinh, không ghi ngày mất. Công nhân nghĩa trang đặt lên mỗi ngôi mộ một bông hoa nhựa.
Đây là nơi yên nghỉ của những người chết trong cuộc chiến chống Covid-19 ở Milan, nhưng thi thể chưa được người thân đến nhận.
Lô 87 trong nghĩa trang thành phố Milan, nơi chôn người chết chưa có thân nhân tới nhận xác. Ảnh: CNN.
Một quan chức giấu tên ở nghĩa trang cho hay đa số người chết được chôn cất ở đây là người già, từng ở viện dưỡng lão. Nhiều người không có gia đình, một số không có thân nhân tới nhận xác do lệnh phong tỏa.
Trong tình trạng nhà xác luôn quá tải, ngày càng nhiều người chết mỗi ngày ở thời kỳ đỉnh dịch, các nhà chức trách tại Milan, điểm nóng nCoV của Italy, không còn lựa chọn nào khác ngoài chôn cất những xác chưa có người thân đến nhận. Sau dịch, nếu có người đến nhận xác, hài cốt sẽ được khai quật và cải táng.
Carla Porfirio từng tuyệt vọng muốn ở bên mẹ trong phút cụ lâm chung. Trước khi Covid-19 bùng phát, ngày nào bà cũng tới viện dưỡng lão Palazzolo-Doin Gnocchi ở Milan để thăm cụ Michela, 85 tuổi, mắc bệnh Alzheimer.
Khi viện dưỡng lão bất ngờ ngăn người nhà tới thăm thân nhân do nCoV bùng phát, Porfirio cho hay bà luôn gọi điện hàng ngày để hỏi thăm mẹ. Ngày nào nhân viên cũng đảm bảo cụ Michela vẫn mạnh khỏe.
Bà rất lo ngại khi không được thông báo lúc cụ Michela bắt đầu có biểu hiện không khỏe. Khi gọi điện hôm 5/4, bà được thông báo cụ Michela đang phải thở oxy và dùng moóc-phin. Ngày hôm sau, cụ qua đời.
“Điều gì tồi tệ nhất với chúng ta, những người mất đi người thân”, Porfirio vừa nói vừa khóc nức nở. “Đó là chúng ta không thể ở bên họ trong những ngày cuối đời đau đớn. Khi đó họ rất cần bàn tay của người thân”.
Ở thời điểm đỉnh dịch xuất hiện ở miền bắc Italy, chính quyền vùng Lombardy đã yêu cầu viện dưỡng lão nhường phòng cho những bệnh nhân Covid-19 không nguy kịch nhằm giảm gánh nặng cho bệnh viện.
Porifirio cho hay viện dưỡng lão Palazzolo-Don Gnocchi đã đưa một bệnh nhân vào cùng phòng với mẹ bà và hai phụ nữ lớn tuổi khác. Khi bà phản đối, nhân viên y tế nói không còn lựa chọn nào khác vì họ đã hết chỗ.
Viện Palazzolo-Don Gnocchi cho biết từ khi phát hiện ca nhiễm đầu tiên trong viện, họ đã lập tức cách ly, khoanh vùng, xét nghiệm những ca có nguy cơ lây nhiễm. Mọi ca dương tính Covid-19 đều được xử lý theo quy trình do chính quyền hướng dẫn và phối hợp với các nhà chức trách.
Viện không hồi đáp bình luận của Porfirio về việc chăm sóc cụ Michela.
Chính quyền Italy đang điều tra hàng loạt sai phạm y tế tại các cơ sở dưỡng lão trên toàn quốc trong khủng hoảng Covid-19. Viện Palazzolo-Don Gnocchi tin rằng cuộc điều tra sẽ chứng minh họ đã làm đúng.
Chính quyền vùng Lombardy cho hay họ không trả lời phỏng vấn về “vấn đề viện dưỡng lão” do cuộc điều tra đang tiến hành.
Ít nhất 15 cơ sở dưỡng lão đã bị đóng cửa, bệnh nhân được chuyển tới nơi khác sau khi lực lượng cảnh sát y tế Italy (NAS) phát hiện nhiều cơ sở không tuân thủ quy trình phòng chống dịch, như cung cấp đầy đủ thiết bị bảo hộ cho nhân viên và sắp xếp khu vực cách ly chuyên biệt cho bệnh nhân nghi nhiễm nCoV.
Video đang HOT
61 người đang bị điều tra. 157 người đã bị phạt tổng cộng hơn 78.500 USD.
Giống nhiều người mất thân nhân trong viện dưỡng lão vì nCoV, bà Porfirio rất phẫn nộ.
“Không thể chấp nhận nổi”, bà nói. “Chúng ta đang ở năm 2020 mà chuyện này vẫn xảy ra. Những hình ảnh này giống hệt dịch cúm Tây Ban Nha 100 năm trước. Vậy mà chúng ta đang trong tình hình tương tự?”
Cách đây không lâu, Alessandro Azzoni cho hay cụ Marisa, 75 tuổi, mẹ ông, vẫn khỏe mạnh và nhanh nhẹn dù mắc bệnh Alzheimer. Ông thường xuyên đưa cụ đi dạo, đi ăn kem, khiêu vũ trong công viên.
Vậy mà bây giờ cụ Marisa đang trong tình trạng nguy kịch, phải dùng máy thở trong một bệnh viện ở Milan sau khi chuyển vào từ viện dưỡng lão Pio Albergo Trivulzio.
Viện này cũng tiếp nhận bệnh nhân Covid-19. Azzoni trình bày sơ đồ viện dưỡng lão trên điện thoại di động, dựa trên thông tin từ các y bác sĩ làm việc tại nhà. Phần lớn sơ đồ hiển thị màu đỏ, cho thấy khu vực nội trú của bệnh nhân Covid-19.
Một số nhân viên và thân nhân người bệnh đã kiện viện dưỡng lão Pio Albergo Trivulzio có hành vi “ngộ sát”, cho rằng họ đã không bảo vệ được người già trong viện cũng như nhân viên y tế.
Mauro Clerici, công tố viên thành phố Milan, tháng trước cho biết ông đang xem xét cái chết của hơn 100 người tại viện dưỡng lão trong thời kỳ Covid-19. Clerici cho hay cuộc điều tra sẽ tập trung vào “những tội có thể xảy ra theo luật pháp hiện hành về Covid-19″. Chưa ai bị bắt cũng như bị truy tố.
Tháng trước, một phát ngôn viên của viện cho hay cơ sở này đã “tuân thủ các quy định đeo khẩu trang”, nói thêm số người chết trong quý I năm nay tương tự cùng kỳ năm ngoái.
Azzoni, người thành lập một nhóm yêu cầu điều tra hình sự về những gì đã xảy ra tại Pio Albergo Trivulzio, đã gọi đây là vụ “thảm sát”. Điều tra là “cơ hội cho chúng tôi thay đổi mọi thứ, đưa con người trở lại trọng tâm”, ông nói.
Viện dưỡng lão Nembro. Ảnh: CNN.
Vùng Lombardy chiếm một nửa trong số 32.169 ca tử vong vì Covid-19 của Italy. Một trong những cộng đồng bị ảnh hưởng nặng nhất ở Lombardy là thị trấn Nembro, nằm ở chân núi Alps.
Trong số 87 người sống tại viện dưỡng lão Nembro, 34 người chết vì nCoV.
Giacomo Boffelli, 84 tuổi, qua đời hôm 11/3. Bạn bè và gia đình cụ cuối cùng cũng có thể nói lời tiễn biệt vào hai tháng sau, trong một lễ tang đơn sơ gần lối ra vào nghĩa trang thành phố.
“Chúng con không bao giờ bỏ rơi bố. Chúng con sẽ không bao giờ, bởi bố luôn ở trong tim chúng con”, con gái cụ, bà Nicoletta, đọc điếu văn.
Trong lúc đó, vợ cụ là Margherita, chỉ ngồi đó và lắng nghe, chiếc khẩu trang che kín mũi và miệng đẫm nước mắt.
Sau buổi lễ, tro cốt cụ Giacomo đặt trong khu mộ gia đình. “Người phụ nữ làm việc ở đây bảo tôi trước đây cả khu này đều trống rỗng, giờ nó đã hết đất”.
Những bức ảnh mới đánh dấu các ngôi mộ mới. Phu đào mộ và nhân viên nhà tang lễ là những người bận rộn nhất ở Nembro bây giờ.
“Cứ như thể một cơn sóng thần đã càn quét, cuốn đi những người già nhất”, Nicoletta nói.
Những ngôi mộ mới trong nghĩa trang Nembro. Ảnh: CNN.
Mùa xuân đang đến Lombardy. Tại các thành phố và thị trấn trong vùng, người dân đang mạo hiểm ra ngoài tận hưởng khí trời và tự do sau khi chính phủ dỡ lệnh phong tỏa.
Tuy nhiên, không giống những nơi khác ở Italy có số lượng ca nCoV ít hơn, không khí phiền muộn vẫn lơ lửng ở Lombardy.
“Buồn quá. Mỗi lần mở trang cáo phó, tôi lại thấy rất nhiều người quen đã chết. Cả một thế hệ đang bị xóa sổ”, Beppe Severgnini, phụ trách chuyên mục của tờ Corriere della Sera, người sống tại thị trấn bị ảnh hưởng nặng là Crema, giải thích.
Covid-19 xuất hiện ở 212 quốc gia và vùng lãnh thổ, khiến gần 5 triệu người nhiễm và 327.000 người chết. Italy báo cáo 227.000 ca nhiễm và hơn 32.000 ca tử vong.
Thế giới mò mẫm cách mở cửa giữa Covid-19
Các thành phố và quốc gia giờ như "phòng thí nghiệm" để tìm cách hiệu quả và an toàn nhất trong giai đoạn thử nghiệm mở cửa đầy rủi ro.
Không thể chờ đợi vô thời hạn cho tới khi giới khoa học lý giải mọi bí ẩn về Covid-19, các chính phủ đang thúc đẩy chính sách mở cửa được xây dựng dựa trên những hiểu biết chưa hoàn thiện về nCoV.
Với rất ít sự đồng thuận về cách cân bằng tốt nhất giữa sức khỏe cộng đồng với kinh tế - xã hội, các quốc gia tự tìm con đường riêng bằng cách chấp nhận đánh đổi giữa sinh kế và mạng người.
"Chúng ta đang ở giữa giai đoạn 'thử và sai' để tìm ra giải pháp tốt nhất cho một tình huống thực sự khó khăn", tiến sĩ Tom Inglesbury, giám đốc Trung tâm An ninh Sức khỏe tại Đại học Johns Hopkins, cho hay.
Một ga tàu điện ở thành phố Milan, Italy hôm 4/5. Ảnh: NYTimes.
Đợt mở cửa đầu tiên, chủ yếu là ở châu Á và châu Âu, đang cung cấp một mô hình về những gì có thể trở thành quá trình liên tục thử nghiệm và điều chỉnh.
Mỗi chính sách, như giãn cách ở trường học Đan Mạch hoặc đo thân nhiệt ở các nhà hàng Hong Kong, dù dựa trên kiến thức khoa học và tính toán thiệt hơn, vẫn là một thử nghiệm xem liệu nó có hiệu quả, có đáng giá hoặc được mọi người chấp nhận hay không.
Quá trình thử nghiệm sẽ giúp tìm ra đáp án cho nhiều vấn đề, nhưng nhiều câu hỏi vẫn có thể chưa tìm ra lời giải trong suốt cuộc khủng hoảng được cho sẽ kéo dài một, hai năm này. Nó bao gồm cả câu hỏi có thể là khó nhất nhưng cấp bách nhất: Điều gì đáng giá bằng một mạng sống được cứu?
Các quốc gia có rất ít lựa chọn nhưng vẫn phải tính đến các vấn đề về mặt đạo đức khá đau đầu. Bao nhiêu mạng sống có thể bị đe dọa để cứu một nghìn người khỏi thất nghiệp, để những đứa trẻ không bị lỡ chương trình học hay để cứu vãn cảm giác về cuộc sống bình thường?
"Có rất nhiều nguyên tắc dựa trên sức khỏe cộng đồng và nhận thức chung để hướng dẫn chúng ta, nhưng không có lộ trình cụ thể cho tình huống này", tiến sĩ Inglesbury nhấn mạnh.
Chính sách của nhiều quốc gia đang được định hình một phần bằng cách tự tìm câu trả lời cho những lỗ hổng kiến thức về nCoV.
Chính phủ Lithuania tin rằng ở ngoài trời sẽ giúp hạn chế lây nhiễm nên đã cấm đường nhiều tuyến phố ở thủ đô để cho phép các nhà hàng và quán bar mở dịch vụ kinh doanh ngoài trời. Trong khi đó, Bangkok mở cửa công viên nhưng cấm hầu hết hoạt động đông người. Sydney mở cửa bãi biển cho người đến tắm hoặc lướt sóng, nhưng cấm tắm nắng và giao tiếp với nhau.
Một số quốc gia mở cửa trường học, chấp nhận rủi ro được tính toán dựa trên các dấu hiệu cho thấy trẻ em có thể an toàn trước nCoV, trong khi sẵn sàng áp các hạn chế trong trường hợp ngược lại.
Đan Mạch đã mở cửa trường học cho trẻ nhỏ, đối tượng được cho có xu hướng ít gặp nguy hiểm hơn, nhưng có những hạn chế về quy mô các lớp học.
Trong khi đó, Đức lại cho những học sinh lớn hơn quay trở lại trường bởi tin rằng chúng có thể thực hiện các quy định về đeo khẩu trang và cách biệt cộng đồng tốt hơn trẻ nhỏ.
Nhân viên đo thân nhiệt cho khách ở cửa hàng McDonald's ở Hong Kong tháng này. Ảnh: NYTimes.
Ngoài ra, hành vi và ý thức của người dân cũng là một ẩn số khi mở cửa trở lại. Chính phủ Hàn Quốc chọn đánh cược vào sự tự nguyện tuân thủ hàng loạt quy định về giao tiếp xã hội hàng ngày, như cúi đầu thay vì ôm nhau để chia buồn tại các đám tang.
Tuy nhiên, Seoul cũng đưa ra các biện pháp xử phạt và hệ thống giám sát để đảm bảo việc cách ly bắt buộc đối với những người được cho từng tiếp xúc với ca nhiễm nCoV.
Tại Mỹ, bang California sẽ cho phép một số doanh nghiệp cung cấp dịch vụ curbside pickup (khách hàng đặt hàng qua mạng sau đó tới cửa hàng nhận đồ), nhằm tránh tình trạng thiếu nhân viên và đảm bảo nối lại hoạt động kinh doanh nhưng không làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Trong khi đó, bang Georgia đã dỡ bỏ hạn chế với các doanh nghiệp, nhưng khách hàng lại chưa sẵn sàng quay lại.
Ezekiel J. Emanuel, trưởng khoa Chính sách Y tế và Đạo đức Y khoa tại Đại học Pennsylvania, cho rằng bất kỳ biện pháp mở cửa nào đều nhằm cân bằng ba yếu tố: giữ tỷ lệ nhiễm thấp để ngăn dịch vụ y tế bị quá tải, giữ tỷ lệ tử vong thấp và kiểm soát gánh nặng về kinh tế - xã hội.
"Tìm ra sự cân bằng đó là vấn đề chính, nhưng nó thực sự rất khó", tiến sĩ Emanuel khẳng định.
Giới chuyên gia nhận định cách duy nhất để biết chắc chắn một chính sách có đáng giá hay không là thử và xem nó hoạt động như thế nào. Mỗi bước đi trong quá trình tái mở cửa là đều là thử nghiệm và cả xã hội chính là "chuột bạch". Rất ít người cho rằng quá trình này không có những sai lầm.
"Tôi nghĩ chúng ta dường như không thể đạt được sự cân bằng chính xác ngay từ đầu, bởi đây là lần đầu tiên chúng ta làm điều đó", tiến sĩ Inglesbury nói.
Thực tế, số ca nhiễm mới ở Đức đang tăng trở lại, nhưng đủ ít để cho phép nước này tiếp tục quá trình mở cửa một cách thận trọng của mình. Nhưng Ấn Độ lại đang chứng kiến số ca nhiễm tăng mạnh sau khi nới hạn chế, làm dấy lên khả năng đất nước phải phong tỏa trở lại, giống như nhiều thành phố Trung Quốc từng làm.
Những thử nghiệm thất bại có thể mang tới những bài học đắt giá, nhưng về lý thuyết, mỗi lần mở cửa sau sẽ an toàn hơn lần trước.
Nhưng theo Max Fisher, biên tập viên NYTimes, ngay cả khi thế giới có thể tính toán được một chính sách nào đó sẽ tác động tới Covid-19 và phúc lợi xã hội ra sao, vẫn không có một công thức nào để cân bằng hai yếu tố đó. Điều này buộc các lãnh đạo thế giới phải đối đầu với câu hỏi rằng: Xã hội có thể hy sinh bao nhiêu để cứu một mạng người? Hay nói một cách khác là liệu có bao nhiêu người sẵn sàng mất việc để cứu một người? Hoặc có bao nhiêu người phải chấp nhận chết để một cộng đồng đưa nhà máy trở lại hoạt động?
Người dân Thái Lan xếp hàng chờ nhận trợ cấp tài chính từ chính phủ ở thủ đô Bangkok, hôm 7/5. Ảnh: NYTimes.
"Một trong những vấn đề mới ở đây là sự đánh đổi giữa tương lai lâu dài của nhiều người", tiến sĩ Emanuel nói và thêm rằng không có công thức hay đáp án nào dễ dàng.
Tổng thống Mỹ Doanld Trump hơn ai hết là người phải đứng trước sự lựa chọn đầy khó khăn trong bài toán kinh tế và mạng người. Ông thuộc số ít lãnh đạo thúc đẩy mở cửa kinh tế trong khi số ca nhiễm vẫn gia tăng ở nhiều khu vực tại Mỹ. Nhiều chuyên gia cảnh báo động thái này có thể dẫn tới những thiệt hại về kinh tế nặng nề hơn.
Mỗi con đường mở cửa đất nước đều tiềm ẩn những cơ hội và rủi ro. Tiến sĩ Inglesbury nhấn mạnh "sẽ thật khó để tìm thấy sự cân bằng" khi tìm kiếm các con đường để đưa thế giới mở cửa trở lại giữa đại dịch Covid-19.
Hơn 40 y bác sĩ Italy chết vì nCoV 41 nhân viên y tế Italy đã tử vong từ khi Covid-19 bùng phát, buộc họ phải làm việc không ngừng nghỉ để chống chọi dịch bệnh. "Nó giống như một cơn bão tấn công chúng tôi", Roberto Stellini, một bác sĩ về bệnh truyền nhiễm tại bệnh viện Poliambulanza ở thành phố Brescia, vùng Lombardy, miền bắc Italy, nói. Hơn 5.000 bác...