Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn: Viên ngọc quý của thiên nhiên và văn hóa

Thùy Linh12:45 23/04/2025

Ngày 17/4/2025, UNESCO chính thức vinh danh Công viên địa chất Lạng Sơn là Công viên địa chất toàn cầu , đưa Việt Nam góp mặt trong danh sách 50 quốc gia sở hữu 229 công viên thuộc Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu.

Sự kiện này mở ra chương mới cho Lạng Sơn, thúc đẩy du lịch bền vững, bảo tồn di sản và kết nối quốc tế, đồng thời khẳng định vị thế của tỉnh trên bản đồ du lịch thế giới .

Hang Thẩm Khuyên – Thẩm Hai, huyện Bình Gia, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Bùi Thuận

Kho tàng địa chất triệu năm

Nép mình giữa những dãy núi đá vôi hùng vĩ ở miền Bắc Việt Nam, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là “cuốn sử thi” tự nhiên, kể câu chuyện về sự tiến hóa của Trái Đất qua hàng triệu năm. Những lớp đá cổ tại đây lưu giữ dấu tích của đáy biển cổ đại, nơi từng là môi trường sống của bọ ba thùy và bút đá – những sinh vật biển đầu tiên sống thành bầy. Khi nước biển rút, các lớp đá phiến, đá sa thạch và đá vôi hình thành, tạo nên cảnh quan núi lửa độc đáo.

Nổi bật trong công viên là Trũng Na Dương, một vùng trũng tự nhiên hé lộ hệ sinh thái nhiệt đới cách đây 40-20 triệu năm với hóa thạch thực vật và động vật phong phú. Khu vực này cung cấp manh mối quý giá về sự di cư của động vật có vú giữa các lục địa. Bên cạnh đó, khối núi đá vôi Bắc Sơn, hình thành từ trầm tích biển cổ, lưu giữ dấu vết của cư dân tiền sử qua các công cụ đá, đồ gốm và địa điểm chôn cất, mang đến cái nhìn sâu sắc về lịch sử loài người tại Việt Nam.

Sống Khủng long – Đỉnh Phja Pò, Khu du lịch Mẫu Sơn, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Bùi Thuận

Địa chất đặc biệt của Lạng Sơn còn góp phần định hình nông nghiệp địa phương. Đất giàu khoáng chất tại đây tạo điều kiện lý tưởng để trồng các cây đặc sản như na và hồi, trở thành nguồn sinh kế quan trọng cho người dân.

Di sản văn hóa rực rỡ

Video đang HOT

Công viên địa chất Lạng Sơn không chỉ là kỳ quan thiên nhiên mà còn là cái nôi văn hóa của các dân tộc: Kinh, Nùng, Tày và Dao. Các cộng đồng này đã gìn giữ ngôn ngữ, nghề thủ công và truyền thống độc đáo, tạo nên bức tranh văn hóa đa sắc màu. Trong đó, tín ngưỡng Đạo Mẫu, với nghi thức hầu đồng, âm nhạc và kể chuyện, là trung tâm đời sống tâm linh, tôn vinh các vị thần cai quản trời, đất, núi, rừng và nước.

Nghệ thuật hát Then, được ví như “nhịp điệu của thần tiên”, kết hợp với tiếng đàn tính, là di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận. Những lễ hội sôi động, trang phục truyền thống và nghệ thuật dân gian tại Lạng Sơn không chỉ là niềm tự hào của cộng đồng mà còn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, thu hút du khách từ khắp nơi.

Hang động đưới đáy Hố sụt Ùng Roặc, huyện Bình Gia, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Việt Nam Expeditions

Cơ hội phát triển bền vững và tầm nhìn tương lai

Việc được UNESCO công nhận mang lại cho Lạng Sơn những cơ hội vàng cho Lạng Sơn phát triển Du lịch bền vững: Thu hút du khách quốc tế, thúc đẩy kinh tế địa phương qua các tour khám phá địa chất, văn hóa và sinh thái. Cùng với đó, làm tốt công tác bảo tồn di sản: Tăng cường quản lý và bảo vệ di sản địa chất, văn hóa, đa dạng sinh học; Giáo dục và nghiên cứu: Khuyến khích các dự án nghiên cứu khoa học và giáo dục cộng đồng về giá trị thiên nhiên. Đặc biệt, giúp Lạng Sơn đẩy mạnh hợp tác quốc tế, như: Kết nối với Mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu, chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi từ các công viên khác.

Thung lũng Bắc Sơn, huyện Bắc Sơn, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn. Ảnh: Bùi Thuận

Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn không chỉ là điểm đến du lịch mà còn là biểu tượng của sự giao thoa giữa thiên nhiên và con người. Với sự hỗ trợ của UNESCO và sự đồng lòng của cộng đồng địa phương, Lạng Sơn đang vươn mình trở thành mô hình tiêu biểu cho bảo tồn di sản và phát triển bền vững. Những nỗ lực này không chỉ bảo vệ giá trị độc đáo của vùng đất mà còn góp phần vào các mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.

Phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO non nước Cao Bằng

Tỉnh Cao Bằng quan tâm bảo tồn và khai thác bền vững các tài nguyên thiên nhiên, các giá trị đa dạng sinh học, văn hóa, lịch sử, danh lam trong Công viên địa chất toàn cầu non nước Cao Bằng.

Núi mắt thần - điểm đến quan trọng của Công viên địa chất toàn cầu non nước Cao Bằng. (Ảnh: TTXVN phát)

Từ năm 2018 đến nay, tỉnh Cao Bằng đã đẩy mạnh bảo tồn, phát huy các giá trị di sản trong vùng Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng nhằm thúc đẩy phát triển du lịch bền vững.

Tỉnh quan tâm bảo tồn và khai thác bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên, di sản địa phương; các giá trị đa dạng sinh học, văn hóa truyền thống, lịch sử, danh lam thắng cảnh.

Sức hấp dẫn của Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO

Sau khi được Công nhận danh hiệu Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng với 130 điểm di sản độc đáo, phản ánh lịch sử hình thành trên 500 triệu năm của trái đất, tỉnh đã xây dựng 4 tuyến du lịch Công viên địa chất, gồm "Hành trình về nguồn cội", "Khám phá Phja Oắc - vùng núi của những đổi thay", "Trải nghiệm văn hóa bản địa ở xứ sở thần tiên", "Một thời hoa lửa."

Đây là lợi thế để Cao Bằng quảng bá rộng rãi các giá trị di sản địa chất, văn hóa đặc sắc riêng có với bạn bè trong nước và quốc tế.

Du khách Đoàn Hải Lê (thành phố Hà Nội) đã nhiều lần đến Cao Bằng tham quan. Mỗi lần tới đây, cô đều chọn những điểm đến khác nhau. Lần đến tham quan, khám phá thác Bản Giốc dịp lúa chín vàng; ăn hạt dẻ, cốm vò nếp ong thơm ngọt... đã để lại nhiều ấn tượng trong cô.

Hải Lê cho biết Cao Bằng thật sự có một vẻ đẹp độc đáo, giàu bản sắc, lôi cuốn khách tham quan. Đến Khu di tích quốc gia đặc biệt Pác Bó nghe giới thiệu về Bác Hồ trong thời gian hoạt động cách mạng ở Cao Bằng hay ngắm Mắt thần núi và ngồi trong những homestay thưởng thức những câu Then, điệu Tính mượt mà, say đắm lòng người... cũng là những trải nghiệm đáng nhớ.

Bà Jitka Hertig (Chuyên gia về Công viên địa chất người Thụy Sỹ) trong dịp đến Cao Bằng tham dự Hội nghị Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2024 đã chia sẻ mỗi tuyến trải nghiệm Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng có sự cuốn hút riêng.

Một số du khách rất thích thú khi trải nghiệm ngủ trong những lều bạt dựng trong thung lũng, nếm trải cảm giá yên tĩnh như thuở hồng hoang. (Ảnh: Quốc Đạt/TTXVN)

Tham quan tuyến "Khám phá Phja Oắc - Vùng núi của những đổi thay" huyện Nguyên Bình, bà Jitka Hertig được đi trong rừng trúc xanh ngút ngàn; ngắm những cô gái dân tộc Dao Tiền thêu sáp ong.

Trong tuyến trải nghiệm hướng Nam "Một thời hoa lửa," bà đã leo những ngọn núi đá cao hùng vỹ để xem nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp chỉ huy mặt trận trong Chiến dịch Biên giới năm 1950... Du khách người Thụy Sỹ này cho biết, bà sẽ sắp xếp thời gian để trở lại Cao Bằng khám phá, tìm hiểu lễ hội truyền thống của đồng bào các dân tộc nơi đây.

Kể từ khi chính thức được công nhận, thông qua việc xây dựng và phát triển giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO, du lịch Cao Bằng tăng trưởng khá nhanh. Từ năm 2020 đến hết tháng 8/2024: Tổng lượt khách du lịch đến tỉnh đạt trên 5,4 triệu lượt, bằng 108% kế hoạch. Đến nay, các chỉ tiêu phấn đấu chung về du lịch đã đạt và vượt so với mục tiêu đề ra trong giai đoạn 2020 -2025.

Phát huy giá trị Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO

Qua hơn 6 năm xây dựng và phát triển, Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng tích cực triển khai các nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị di sản; xây dựng, khai thác ở khía cạnh tạo ra những sản phẩm du lịch mới đặc trưng, tạo sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Phúc Sen Lương Văn Huấn cho biết ở Phúc Sen có điểm du lịch cộng đồng làng hương thơm Phja Thắp, điểm du lịch cộng đồng làng rèn Pác Rằng.

Tại đây, bà con dân tộc Nùng An trong làng nghề rèn nông cụ, làm hương thơm và giấy dó đã tham gia làm đối tác Công viên địa chất nên vừa có cơ hội được tập huấn, nâng cao chất lượng sản phẩm làng nghề và giới thiệu sản phẩm đến với bạn bè trong nước và quốc tế, vừa nâng cao ý thức bảo vệ các giá trị di sản, môi trường sinh thái.

Thác Bản Giốc nằm trên dòng chảy của sông Quây Sơn, con sông này bắt nguồn từ Trung Quốc rồi chảy vào lãnh thổ Việt Nam tại Ngọc Khê, Trùng Khánh. (Ảnh: Vietnam )

Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Trùng Khánh Chu Thị Vinh nhấn mạnh huyện có trên 20 điểm di sản Công viên địa chất, nổi bật là thác Bản Giốc. Để thu hút khách, hằng năm, huyện tổ chức Lễ hội thác Bản Giốc với nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật dân tộc Tày, Nùng; thi ẩm thực giới thiệu sản phẩm nổi tiếng như hạt dẻ, gạo nếp ong, vịt cỏ, thạch trắng mácpúp.

Huyện cũng khuyến khích doanh nghiệp, hộ kinh doanh đầu tư, nâng cấp dịch vụ du lịch. Đến nay, huyện có điểm du lịch cộng đồng làng đá Khuổi Ky, 22 dịch vụ lưu trú homestay, 22 khách sạn và nhà nghỉ đạt tiêu chuẩn, thành lập 67 câu lạc bộ dân ca.

Giám đốc Ban Quản lý Công viên địa chất Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng Vi Trần Thùy cho biết thời gian tới, đơn vị tiếp tục tham mưu cho Ủy ban Nhân dân tỉnh, sở, ngành đầu tư hạ tầng cho 4 tuyến trải nghiệm Công viên địa chất; hướng dẫn, tập huấn cho người dân vùng di sản làm du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống và các sản phẩm OCOP.

Các huyện quan tâm phục dựng nhiều lễ hội văn hóa các dân tộc thiểu số, động viên nghệ nhân sưu tầm dân ca, dân vũ cổ, xây dựng đội văn nghệ xóm, bản phục vụ phát triển du lịch.

Có một làng Âu hạnh phúc giữa ốc đảo xanh Giữa ốc đảo xanh thi vị của thành phố được sông ôm, Park Village là 'ngôi làng châu Âu' thanh yên và hạnh phúc. Nơi đó, cư dân không chỉ 'ở' mà đang thực sự 'sống', theo những chuẩn mực rất riêng. Bề dày lịch sử cùng di sản văn hóa, nghệ thuật, kiến trúc... đồ sộ của châu Âu khiến cả thế...