Cơn sốt mua thực phẩm sắp hết hạn bùng nổ ở Trung Quốc khi giá hàng hoá leo thang

Khi giới trẻ Trung Quốc ngày càng ưa chuộng tiêu thụ đồ ăn sắp hết hạn, lĩnh vực này hứa hẹn có thể giúp giải quyết vấn đề lãng phí thực phẩm của quốc gia 1,4 tỉ dân.

Người dân mua sắm tại một siêu thị ở Trung Quốc. Ảnh: EPA-EFE

Theo báo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, tại Trung Quốc, thực phẩm sắp hết hạn vẫn có thể sử dụng bình thường nhưng được bán với giá rất ưu đãi. Điều này đã thu hút sự chú ý của những người tiêu dùng trẻ tuổi mong muốn tiết kiệm.

Báo cáo của iiMedia Research Consulting vào tuần trước cho biết quy mô của ngành công nghiệp thực phẩm sắp hết hạn dự kiến sẽ tăng từ 5 tỉ USD vào năm 2021 lên 40,1 tỉ USD vào năm 2025. Lĩnh vực này dự kiến duy trì tốc độ tăng trưởng khoảng 6% mỗi năm cho tới năm 2025.

Giới chuyên gia nhận định công cuộc đổi mới đã giúp thị trường này phát triển mạnh mẽ. Từ chỗ chỉ có sẵn trong chuỗi siêu thị, cửa hàng tiện lợi, việc kinh doanh mặt hàng sắp hết hạn đang ngày càng bùng nổ trên các nền tảng trực tuyến. Điều này thúc đẩy sự ra đời của các doanh nghiệp độc quyền chỉ bán các mặt hàng sắp hết hạn.

Một người dùng Weibo chia sẻ: “Do đồ ăn nhẹ nhập khẩu quá đắt đỏ, nên mọi người thường mua chúng vào lúc gần hết hạn để có giả rẻ hơn”.

Năm ngoái, Trung Quốc đã chứng kiến làn sóng gia tăng các công ty kinh doanh thực phẩm sắp hết hạn. Số doanh nghiệp đăng ký kinh doanh mới tăng mạnh từ 12 năm 2020 lên 68 vào năm 2021. Các cửa hàng độc quyền bán thực phẩm sắp hết hạn được biết đến nhiều nhất là HotMaxx, HitGoo và Hema Fresh. Nhìn chung giá các sản phẩm của họ thấp hơn đáng kể so với giá thị trường trung bình.

Ông Liu Jiayong, bác sĩ tại Bắc Kinh, người sở hữu hơn 500.000 lượt theo dõi trên Weibo, đã chia sẻ một video bình luận về thực phẩm sắp hết hạn. Ông cho biết những mặt hàng này vẫn tốt cho sức khỏe, chúng chưa hết hạn sử dụng, chúng rẻ hơn và giúp bảo vệ môi trường.

Quầy bán sữa tại một siêu thị ở Bắc Kinh. Ảnh: Reuters

Trong đại dịch COVID-19, ngày càng có nhiều người tiêu dùng lựa chọn mua sắm trực tuyến, chiếm hơn 30% doanh số bán hàng ở nước này. Đây là điều kiện thích hợp để các loại thực phẩm sắp hết hạn xâm nhập vào thị trường.

Trên Taobao, trang thương mại điện tử lớn nhất của Trung Quốc, nhiều người đã kinh doanh khoai tây chiên giòn, mì gói, bánh kẹo và socola gần hết hạn sử dụng với giá chưa bằng một nửa chi phí bán lẻ tiêu chuẩn.

Theo báo cáo năm 2015 của Học viện Khoa học Trung Quốc, mỗi năm nước này lãng phí hơn 35 triệu tấn thực phẩm, chiếm 6% tổng sản lượng lương thực của đất nước.

Để giải quyết tình trạng lãng phí lương thực và thực phẩm, Bắc Kinh đã triển khai chiến dịch Clean Plate. Tháng 8/2020, Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhắc nhở người dân cả nước rằng “chúng ta vẫn nên duy trì cảnh giác trước nguy cơ khủng hoảng an ninh lương thực”. Giới chức yêu cầu các nhà hàng cung cấp hộp đồ ăn để khách hàng mang thực phẩm thừa về và phục vụ các phần ăn nhỏ hơn nhằm khuyến khích tiêu dùng bền vững.

Hồi tháng 4/2021, Trung Quốc đã thông qua luật cấm sản xuất những chương trình ăn uống trực tiếp trên các nền tảng xã hội. Các blogger hoặc các nhà sản xuất có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt rất nặng nếu xuất bản những video chứa nội dung này.

Luật mới cũng thúc đẩy người dân có ý thức hơn về môi trường và xã hội. Các blogger ẩm thực chuyển sang chia sẻ tình yêu của họ đối với thực phẩm sắp hết hạn sử dụng. Một số người dùng trên nền tảng Bilibili đã chia sẻ trải nghiệm đi siêu thị với một xe đầy đồ ăn vặt chỉ với 15,7 USD.

Nhân viên sắp xếp sữa trên kệ tủ lạnh tại một siêu thị ở Bắc Kinh. Ảnh: Reuters

Lily, blogger trên nền tảng Douban, nhận thấy kênh của mình được chú ý hơn ngay sau khi luật mới được thông qua. Cô cho biết thực phẩm sắp hết hạn đã trở nên phổ biến hơn và ít bị kỳ thị hơn. Nhóm “Tôi yêu thực phẩm sắp hết hạn” đã tăng từ 20.000 người tham gia từ tháng 9/2020 lên trên 60.000 người vào năm sau đó. Nhóm hiện có khoảng 90.000 người theo dõi, thường chia sẻ kinh nghiệm về việc mua thực phẩm sắp hết hạn.

Tuy nhiên, những người trẻ tuổi như Lily thích mua hàng sắp hết hạn không phải vì quan tâm đến môi trường mà chỉ vì giá rẻ. Theo iiMedia, những người có thu nhập trung bình cũng là nhóm tiêu dùng các sản phẩm sắp hết hạn phổ biến nhất. Các mặt hàng thường được ưa chuộng là đồ ăn vặt, bánh mỳ, bánh ngọt và những sản phẩm từ sữa.

Theo báo cáo, trên 50% người tiêu dùng thực phẩm sắp hết hạn sẽ mua lại sản phẩm đó mỗi tháng. Ngoài ra, có đến 80% người tiêu dùng sẵn sàng giới thiệu sản phẩm này cho những người khác.

Một người dùng Weibo chia sẻ: “Những sản phẩm này chưa hết hạn và rẻ hơn, ngay cả khi tôi có nhiều tiền, tôi vẫn sẽ mua chúng”. Tuy nhiên, một số người lại coi thường những người tiêu dùng này, cho rằng hàng hóa sắp hết hạn chỉ dành cho các khách hàng có thu nhập từ rất thấp đến không có thu nhập.

Báo cáo của iiMedia cho biết thêm rằng 67,8% người tiêu dùng Trung Quốc lo ngại nhất về vấn đề an toàn thực phẩm. Trong khi đó, có đến 50% quan tâm đến việc thông tin ghi trên nhãn có chính xác hay không.

Các cửa hàng bán thực phẩm sắp hết hạn đã bắt đầu xuất hiện ở Bắc Kinh và các thành phố lớn khác ở Trung Quốc. Họ bán nhiều loại sản phẩm và vì giá rẻ hơn nhiều so với các siêu thị thông thường. Các cửa hàng thực phẩm sắp hết hạn đang nhanh chóng trở nên phổ biến hơn với người dân địa phương.