Chuyên gia Trung Quốc: Mỹ làm gia tăng nguy cơ xung đột địa chính trị ở Bắc Cực

Một nhà nghiên cứu chiến lược của Trung Quốc cho rằng việc Mỹ đẩy mạnh sự hiện diện quân sự và mở rộng ảnh hưởng tại Bắc Cực đang góp phần làm gia tăng căng thẳng và nguy cơ xung đột địa chính trị trong khu vực này.

Tuyết bao phủ tại đảo Lofoten, Bắc Cực. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo hãng tin TASS ngày 22/8, ông Zhang Yao, Phó Giám đốc Ủy ban học thuật và nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế RimPac Thượng Hải, nhận định Washington ngày càng tìm cách củng cố vị thế tại Bắc Cực, coi đây là khu vực có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng. Ông cho rằng xu hướng này đã khiến Bắc Cực trở thành một trong những “điểm nóng mới” trên bản đồ địa chính trị toàn cầu.

Trong bài viết đăng trên Thời báo Hoàn Cầu, ông Zhang phân tích việc Mỹ coi Bắc Cực là một không gian cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, đồng thời ngày càng dựa vào các biện pháp quân sự để duy trì ưu thế, đã khiến khu vực này tiềm ẩn nhiều rủi ro. Theo ông, điều đó làm gia tăng mức độ căng thẳng và nguy cơ xảy ra xung đột tại vùng cực Bắc.

Ông Zhang cho rằng Washington dường như muốn coi Bắc Cực như một khu vực thuộc phạm vi ảnh hưởng riêng, trong khi theo Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển và các điều ước quốc tế liên quan, Bắc Cực không thuộc về bất kỳ quốc gia nào. Nhà nghiên cứu nhận định việc Mỹ phản ứng gay gắt trước các hoạt động hợp pháp của Trung Quốc và những nước khác trong khu vực cho thấy cách tiếp cận mang tính áp đặt.

Cũng theo ông Zhang, chính quyền Mỹ đang ngày càng chú trọng tới việc quân sự hóa Bắc Cực. Các hoạt động và sự hiện diện của Nga cũng như Trung Quốc tại khu vực thường được Washington coi là mối đe dọa. Ông dẫn chứng việc Lầu Năm Góc liên tục tổ chức các cuộc tập trận với tần suất gia tăng, đồng thời nhấn mạnh Alaska – vùng lãnh thổ thuộc Bắc Cực của Mỹ – đã trở thành một trong những căn cứ quân sự trọng yếu với nhiều loại vũ khí hiện đại. Diễn biến này, theo phân tích, đang góp phần làm sâu sắc thêm sự đối đầu giữa Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ( NATO ) và Nga tại khu vực.

Ông Zhang cũng nhấn mạnh rằng kể từ nhiệm kỳ Tổng thống Donald Trump, Mỹ đã tăng cường tập trung vào khu vực Bắc Cực, không chỉ xuất phát từ các tính toán an ninh mà còn gắn liền với lợi ích kinh tế. Washington từ lâu đã chú trọng phát triển năng lượng truyền thống, trong khi Bắc Cực được đánh giá là khu vực giàu tiềm năng về dầu khí và khoáng sản, trong đó có cả kim loại đất hiếm .

Ngoài ra, trong bối cảnh châu Âu cắt giảm nhập khẩu năng lượng từ Nga sau khi xung đột Ukraine bùng phát, các nước trong khu vực buộc phải tăng cường nhập khẩu năng lượng từ Mỹ với chi phí cao hơn. Theo ông Zhang, điều này càng làm cho Bắc Cực phù hợp hơn với chương trình nghị sự năng lượng của Washington, khi Mỹ có thể tận dụng trữ lượng tại đây để nâng cao ảnh hưởng trong lĩnh vực toàn cầu.

Về mặt chiến lược, ông Zhang nhận định việc Mỹ tăng cường triển khai lực lượng tại Bắc Cực không chỉ nhằm củng cố ưu thế trong khu vực mà còn được sử dụng như công cụ để kiềm chế Nga. Theo ông, những bước đi này đang làm gia tăng nguy cơ biến Bắc Cực trở thành điểm nóng cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc, với rủi ro xung đột ngày càng hiện hữu.