Chương mới cho mối quan hệ lợi ích gắn kết

Tổng thống Mỹ Donald Trump kết thúc chuyến công du nước ngoài đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của mình với những kết quả được đánh giá khá tích cực.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống UAE Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan trong cuộc gặp ở Abu Dhabi ngày 15/5/2025. Ảnh: AA/TTXVN

Chuyến thăm kéo dài 4 ngày, tập trung vào 3 quốc gia vùng Vịnh là Saudi Arabia (Ảrập Xêút), Qatar và Các Tiểu vương quốc Arập Thống nhất (UAE). Chuyến thăm đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng mới trong quan hệ giữa Mỹ và khu vực này.

Đối với Mỹ, việc chọn 3 nước vùng Vịnh nêu trên là điểm đến đầu tiên của nhiệm kỳ cho thấy khu vực này là một trong những ưu tiên chính sách hàng đầu của Tổng thống Trump. Còn đối với các nước vùng Vịnh, chuyến thăm không chỉ là sự kiện ngoại giao trọng đại mà còn mang nhiều ý nghĩa chiến lược, mở ra cơ hội mới cho hợp tác song phương trên nhiều lĩnh vực. Các nhà lãnh đạo vùng Vịnh đã chào đón ông Trump bằng những nghi lễ long trọng nhất. Tại Riyadh , Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman phá vỡ nghi thức hoàng gia bằng việc đích thân chào đón Tổng thống Mỹ trên đường băng. Việc ông Trump lựa chọn Saudi Arabia là điểm đến đầu tiên của chuyến công du được báo chí và giới lãnh đạo Saudi Arabia đánh giá là sự khẳng định vị trí trung tâm của nước này trong chính sách Trung Đông của Mỹ, đồng thời gửi đi thông điệp mạnh mẽ về cam kết an ninh của Mỹ đối với các đồng minh, mở ra kỳ vọng về một giai đoạn hợp tác sâu rộng hơn trong các lĩnh vực kinh tế, quốc phòng và công nghệ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Quốc vương Qatar Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thani tại lễ ký kết các thỏa thuận ở Doha ngày 14/5/2025. Ảnh: REUTERS/TTXVN

Tại Doha, đoàn xe của ông Trump được bao quanh bởi những chiếc xe tải Tesla Cybertruck màu đỏ và những người cưỡi ngựa. Báo chí Qatar nhấn mạnh rằng việc Tổng thống Mỹ lựa chọn Doha là điểm đến tiếp theo cho thấy vai trò ngày càng tăng của Qatar trong các vấn đề khu vực, đặc biệt là vai trò trung gian hòa giải.

Tại Abu Dhabi, Tổng thống Mohamed bin Zayed đã trao cho ông Trump Huân chương Zayed, danh hiệu dân sự cao nhất của đất nước. Những cử chỉ này được coi là thông điệp của tình hữu nghị, sự tôn trọng lẫn nhau và sự liên kết chiến lược mới.

Chuyến thăm này được Nhà Trắng giới thiệu như một sáng kiến quan trọng nhằm tái khẳng định vai trò lãnh đạo của Mỹ tại khu vực Trung Đông. Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ đang gặp nhiều khó khăn với các thách thức nội tại như lạm phát và suy thoái, việc thu hút đầu tư nước ngoài trở thành ưu tiên hàng đầu, cùng với đó là hợp tác an ninh và tăng cường mối quan hệ song phương với các quốc gia vùng Vịnh. Tổng thống Trump đem về các cam kết đầu tư khổng lồ từ vùng Vịnh vào Mỹ, bao gồm 600 tỷ USD từ Saudi Arabia, hơn 1.200 tỷ USD từ Qatar, và 1.400 tỷ USD từ UAE, tập trung vào các lĩnh vực như quốc phòng, trí tuệ nhân tạo (AI), chất bán dẫn, năng lượng và các lĩnh vực kinh tế khác.

Các quốc gia vùng Vịnh xem đây là cơ hội để đa dạng hóa kinh tế, giảm phụ thuộc vào dầu mỏ, phát triển các lĩnh vực công nghệ cao. Các lãnh đạo vùng Vịnh, đặc biệt là Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman và Tổng thống UAE Sheikh Mohamed bin Zayed, hoan nghênh ý tưởng của ông Trump về việc biến khu vực thành trung tâm công nghệ toàn cầu, phù hợp với các chiến lược như Tầm nhìn 2030 của Saudi Arabia. Ông Ahmed Al-Ibrahim, một cựu cán bộ ngoại giao vùng Vịnh, cho rằng hội nghị thượng đỉnh giữa Mỹ và các nước vùng Vịnh là một thành công cho tất cả các bên liên quan, các quốc gia vùng Vịnh đã ký các thỏa thuận kinh tế lớn với Mỹ, điều này có lợi cho cả hai bên. Các quốc gia vùng Vịnh tin tưởng nền kinh tế Mỹ có thể tạo ra lợi nhuận tốt. Tổng thống Trump đã đảm bảo các thỏa thuận trên, điều này sẽ tạo ra hàng trăm nghìn việc làm và kích thích nền kinh tế và thị trường chứng khoán Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Thái tử Saudi Arabia (Ảrập Xêút) Mohammed bin Salman Al Saud tại cuộc gặp ở Riyadh ngày 13/5/2025. THX/TTXVN

Các nước vùng Vịnh đều nhìn nhận chuyến thăm của Tổng thống Trump như một cơ hội để củng cố liên minh an ninh với Mỹ. Trong bối cảnh khu vực Trung Đông đối mặt với nhiều thách thức như các cuộc xung đột, cạnh tranh địa chính trị với Iran và sự can thiệp của các cường quốc ngoài khu vực, các quốc gia vùng Vịnh đặc biệt coi trọng vai trò bảo trợ an ninh của Mỹ. Đó cũng là một trong những kết quả nổi bật của chuyến công du.

Thứ nhất, hợp tác quốc phòng được củng cố. Các thỏa thuận quốc phòng giữa Mỹ và các nước vùng Vịnh, đặc biệt là Saudi Arabia và UAE, được ký kết trong chuyến thăm, bao gồm việc mua vũ khí và chia sẻ công nghệ quân sự. Saudi Arabia và UAE đánh giá cao cam kết này, xem đây là cách tăng cường năng lực đối phó với những thách thức từ Iran và các nhóm vũ trang liên quan. Đáng chú ý là thỏa thuận lịch sử lớn nhất từ trước đến nay, trị giá 142 tỷ USD, giữa Mỹ với Saudi Arabia, thông qua đó, Mỹ sẽ cung cấp cho quốc gia vùng Vịnh các thiết bị chiến đấu hiện đại. Trong khi đó, Mỹ và Qatar cũng ký kết một thỏa thuận nhằm mở rộng quan hệ hợp tác an ninh, với tổng giá trị lên tới 38 tỷ USD. Khoản đầu tư này bao gồm hỗ trợ chia sẻ chi phí vận hành căn cứ Không quân Al Udeid – căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ tại Trung Đông và phát triển các năng lực quốc phòng trong lĩnh vực phòng không, an ninh hàng hải.

Thứ hai, Tổng thống Trump gặp mặt và bắt tay Tổng thống lâm thời Syria Ahmed al-Sharaa, đồng thời tuyên bố dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đã tồn tại nhiều thập kỷ đối với Syria. Các quốc gia vùng Vịnh, đặc biệt là Saudi Arabia và UAE, hoan nghênh động thái này, xem đây là bước tiến để ổn định tình hình khu vực. Trên mạng xã hội X, Bộ trưởng Ngoại giao Syria Assad al-Shibani cho biết bước đi này đánh dấu sự khởi đầu mới trên con đường tái thiết của Syria. Trong khi đó, Qatar, với vai trò trung gian trong các vấn đề nhân đạo, đánh giá cao cam kết của ông Trump về hỗ trợ tái thiết Syria, giúp giảm nguy cơ bất ổn lan sang các nước láng giềng trong khu vực. Tiến sĩ Dania Koleilat Khatib, một chuyên gia người Liban về quan hệ Mỹ-Arập, cho biết giờ đây các quốc gia muốn giúp đỡ Syria sẽ không còn phải lo ngại về các biện pháp trừng phạt. Bà cũng nhận định đây là một chiến thắng lớn cho ngoại giao Saudi Arabia, một lần nữa chứng minh họ là nhân tố quan trọng trong khu vực, đồng thời cũng cho thấy Syria quan trọng như thế nào đối với Saudi Arabia, cũng như sự ổn định của khu vực.

Có thể nói, chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump mở ra một chương mới cho quan hệ chiến lược với lợi ích gắn kết giữa vùng Vịnh với Mỹ. Các nhà lãnh đạo và giới phân tích khu vực đều đánh giá cao ý nghĩa biểu tượng và thực tiễn của chuyến thăm, coi đây là cơ hội lịch sử để củng cố quan hệ song phương, hợp tác toàn diện về an ninh, kinh tế, công nghệ và phát triển xã hội, cũng như thúc đẩy hòa bình trong khu vực.