Chiếc lược thúc đẩy ngành công nghiệp chip nội địa bằng mọi giá của Trung Quốc đang có dấu hiệu ‘phản tác dụng’ như thế nào?

Các ưu đãi và hỗ trợ thường tạo ra vấn đề chi tiêu lãng phí và dư thừa công suất, thay vì là chìa khóa để thúc đẩy nền công nghệ tiên tiến phát triển.

Chính phủ Trung Quốc tuần trước đã công bố một danh sách dài các ưu đãi nhằm khuyến khích phát triển và sản xuất chất bán dẫn trong nước, bao gồm cả việc miễn thuế tối đa 10 năm cho một số nhà sản xuất.

Chiến lược cấp bách này được đặt ra trong bối cảnh hết sức rõ ràng. Đó là việc Trung Quốc đang cố gắng chuyển sang chế độ “tự cung tự cấp” nguồn nguyên liệu bán dẫn, nhằm chuẩn bị cho một cuộc cạnh tranh lâu dài về kinh tế, công nghệ và địa chính trị với Mỹ.

Tuy nhiên, giống như nhiều chính sách công nghiệp có chủ đích khác của Bắc Kinh, việc hỗ trợ cho ngành bán dẫn cũng có thể dẫn đến chi tiêu lãng phí và dư thừa công suất. Bởi thông điệp mà nó tạo ra cũng đồng nghĩa với việc chính sách sẽ ưu đãi và khuyến khích bất kỳ khoản đầu tư nào liên quan đến ngành công nghiệp chip. Ngoài việc miễn thuế, nó cũng hứa hẹn các khoản hỗ trợ tài chính từ chính phủ, cũng như các đợt phát hành lần đầu ra công chúng, hay việc dễ dàng tiếp cận tín dụng ngân hàng.

Trung Quốc hiện có hơn 45.000 doanh nghiệp đăng ký liên quan đến thiết kế, thử nghiệm, phát triển và sản xuất chip.

Theo chuyên gia kinh tế chính trị Zhou Xin từ SCMP, kế hoạch hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn có sự tương đồng và ở một số khía cạnh, nó giống hệt với các chính sách mà Trung Quốc đã áp dụng cách đây một thập kỷ để phát triển “7 ngành công nghiệp mới nổi chiến lược”, bao gồm cả xe điện.

Kết quả là Trung Quốc hiện có hơn 600 nhà sản xuất xe điện, trong đó nhiều công ty đang mắc kẹt trong tình trạng “xác sống”, muốn sống không được, muốn chết không xong. Và trớ trêu thay, Tesla, một nhà sản xuất Mỹ có nhà máy thuộc sở hữu hoàn toàn ở Thượng Hải, bằng một cách kỳ diệu lại trở thành kẻ thống trị thị trường xe diện Trung Quốc.

Và nếu xem xét kỹ kế hoạch cho ngành công nghiệp chip của Trung Quốc, người ta có thể dễ dàng nhận thấy chính quyền Bắc Kinh thậm chí không đặt mục tiêu cao. Một nhà máy sản xuất chip sử dụng công nghệ 28 nanomet đã đủ điều kiện để nhận phần thưởng cao nhất của chính phủ, mặc dù công nghệ này chậm hơn ít nhất hai thế hệ so với công nghệ chip 7 nanomet hiện đại, chỉ có thể được sản xuất bởi các nhà máy ở nước ngoài.

Tất nhiên, không phải mọi thiết bị thông minh ở Trung Quốc đều cần lắp ráp bằng con chip mới nhất và tiên tiến nhất, đồng thời việc sản xuất hàng loạt tại sân nhà có thể giúp Trung Quốc thay thế toàn bộ các con chip cấp trung hoặc cấp thấp đang phải nhập khẩu.

“Mấu chốt là sự cân bằng giữa rủi ro và lợi nhuận”, ông Zhou Xin phân tích.

Các chính sách thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc đang cho thấy các dấu hiệu lãng phí và dư thừa.

Và các dấu hiệu vượt quá giới hạn đã và đang ngày càng trở nên rõ ràng hơn, khi gần 30 thành phố của Trung Quốc đã công bố các dự án bán dẫn chỉ trong nửa đầu năm 2020.

Trung Quốc hiện có hơn 45.000 doanh nghiệp đã đăng ký các ngành liên quan đến thiết kế, thử nghiệm, phát triển và sản xuất chip. Các doanh nghiệp đăng ký mới trong ngành chip đã tăng 200% chỉ trong quý 2 năm 2020 so với một năm trước đó, theo dịch vụ tìm kiếm đăng ký kinh doanh Qichacha.

Và, một số công ty khởi nghiệp về bán dẫn đã sụp đổ. Mới đây nhất, công ty Tacoma Semiconductor Technology có trụ sở ở Nam Kinh đã đệ đơn xin phá sản.

Điều trớ trêu nữa là Trung Quốc sẽ tiếp tục phụ thuộc vào việc nhập khẩu chip 7 nanomet và các thế hệ chip tiên tiến hơn trong nhiều năm tới. Và việc thực hiện các chính sách mới này có thể góp phần vào các nguyên nhân kéo dài quá trình này.

“Xét cho cùng, nếu dây chuyền sản xuất 28 nanomet đã đủ tốt để đảm bảo nhận được sự hỗ trợ đầy đủ của chính quyền Bắc Kinh và tìm được đủ khách hàng, thì tại sao các công ty phải tốn thêm tiền và thời gian để theo đuổi những đột phá công nghệ mới?”, ông Zhou Xin đặt câu hỏi.