Chỉ 1 cây bút và cuốn sổ, phương pháp Kakeibo đã giúp tôi tiết kiệm nhanh ngoài tưởng tượng

Số tiền tiết kiệm của tôi đang tăng với tốc độ nhanh hơn bản thân từng tưởng tượng. Quan trọng hơn cả là tôi đang đưa ra những quyết định khôn ngoan hơn về cách đầu tư số tiền đó cho những thứ thực sự quan trọng.

(*) Bài viết là chia sẻ của Sarah Harvey, tác giả cuốn sách “Kaizen: Bí mật của người Nhật để thay đổi lâu dài”. Cô từng làm việc với tư cách là cố vấn cho một nhà xuất bản ở Tokyo, nơi giúp cô tìm thấy tình yêu văn hóa Nhật Bản. Sarah hiện sống ở London và làm việc như một người đại diện văn học (cầu nối giữa nhà văn và nhà xuất bản).

Năm 2017, tôi quyết định nghỉ công việc ở một nhà xuất bản tại London và chuyển đến Nhật Bản. Tôi thích công việc của mình và có một cuộc sống ổn nhưng trong lòng lại luôn khao khát những điều mới mẻ và khác biệt.

Sau khi sống ở Tokyo 6 tháng, tôi đã bị cuốn hút bởi văn hoá nơi này. Tôi thích cái cách mà họ chú tâm tới những chi tiết nhỏ, những thay đổi gia tăng được chú trọng nhiều hơn trong cuộc sống hàng ngày. Điều đó không giống với bất cứ điều gì tôi đã trải qua.

Tôi thấy mình muốn sống chậm lại, dần có những bước thay đổi và cải thiện lối sống mà cụ thể là thói quen chi tiêu phù phiếm và bốc đồng. Khi được nghe nói về một phương pháp lập ngân sách của Nhật Bản có tên là Kakeibo, tôi đã rất thích thú và quyết định bắt đầu ngay.

Kakeibo, phương pháp tiết kiệm tiền của người Nhật

Kakeibo, phát âm là “kah-keh-boh”, được dịch là “sổ cái tài chính hộ gia đình”, ra đời năm 1904 bởi một phụ nữ tên Hani Motoko (nổi tiếng là nữ nhà báo đầu tiên của Nhật Bản). Kakeibo là cách tiếp cận đơn giản, không rườm rà giúp bạn quản lý tài chính.

Có nhiều người sống một cách thoải mái chỉ với những thứ cần thiết. Họ không phải vật lộn với chiếc ví xẹp lép và ngân sách bội chi. Tôi chưa bao giờ là một trong số họ. Tôi có thói quen mua sắm khi cảm thấy buồn chán, căng thẳng hay khi không hài lòng về điều gì đó. Khi tâm trạng vui vẻ hay muốn ăn mừng, tôi cũng mua sắm và thậm chí còn mua với xu hướng vượt quá khả năng của mình.

Chúng ta đều biết, thay đổi những thói quen tài chính xấu không hề dễ dàng. Một phần là bởi thói quen chi tiêu của chúng ta đã ăn sâu vào thói quen hàng ngày và hành động chi tiêu kia cũng gồm cả khía cạnh cảm xúc khó có thể tách rời. Thật may mắn khi trong hơn 100 năm qua, Kakeibo đã hoạt động hiệu quả trong việc giúp nhiều người đưa ra các quyết định tài chính thông minh hơn.

Không có công nghệ, tất cả chỉ là một cuốn sổ và cây bút

Cũng giống như các hệ thống lập ngân sách, ý tưởng đằng sau phương pháp Kakeibo là giúp bạn hiểu mối quan hệ của mình với tiền bạc bằng cách ghi chép mọi thu chi vào một cuốn sổ cái.

Song điều làm nên sự khác biệt của Kakeibo là bạn không cần phải dùng đến bất kỳ công nghệ nào như các ứng dụng lập ngân sách hay trang tính Excel. Phương pháp này hướng đến tầm quan trọng của việc viết mọi thứ ra giấy như khi ghi nhật ký, một cách để bạn xử lý và quan sát thói quen chi tiêu của chính mình.

Việc ghi chép bằng tay đã được chứng minh rằng sẽ giúp bạn tạo ra những thay đổi tích cực bằng cách khuyến khích bản thân ý thức hơn về những gì mình làm và thừa nhận những nguyên nhân đằng sau thói quen chi tiêu xấu.

Theo phương pháp Kakeibo, bạn cần tự hỏi bản thân những câu hỏi trước khi mua bất kỳ mặt hàng không thiết yếu nào:

Tôi có thể sống mà không có món đồ này?

Dựa vào tình hình tài chính hiện tại, tôi có đủ khả năng chi trả không?

Tôi sẽ thực sự dùng nó chứ?

Tôi có không gian cho nó không?

Tôi đã thấy nó ở đâu? (Thấy trên tạp chí hay bắt gặp khi đi lang thang trong lúc buồn chán?)

Cảm xúc chung của tôi hôm nay thế nào? (Bình tĩnh? Căng thẳng? Vui mừng hay tệ?)

Tôi sẽ cảm thấy ra sao khi mua nó? (Hạnh phúc? Hứng thú? Thờ ơ? Cảm giác này sẽ kéo dài bao lâu?)

Phương pháp giản đơn này đã giúp tôi luôn nắm vững tài chính của mình. Không những vậy, Kakeibo còn buộc tôi phải suy nghĩ về các giao dịch mua của mình và đâu là điều đã thúc đẩy tôi mua chúng. Tôi đã thử qua nhiều phương pháp nhưng chưa bao giờ học được điều này.

Cuối cùng, tôi đã có thể chiến thắng nỗi sợ hãi khi hoàn toàn trung thực về “nhu cầu” và “mong muốn” của mình. Tôi đã có thể đưa ra các quyết định nhanh hơn, thông minh hơn và hợp lý hơn khi băn khoăn có nên mua thứ này, thứ kia không.

Điều quan trọng cần nhớ là Kakeibo không bắt bạn cắt đứt mọi niềm vui trong cuộc sống của mình. Nếu bạn cảm thấy tâm trạng rất tệ, bạn có thể mua vài bông hoa để cải thiện tâm trạng mà không quá tốn kém. Phương pháp này không ép bạn vào những thay đổi quá sức, nó hướng bạn đến việc thay đổi thói quen xấu bằng cách chú tâm và thay đổi dần dần.

Làm thế nào để chi tiêu hợp lý hơn?

Để thấy được những kết quả đáng kể trong việc tiết kiệm, bạn cần cam kết bản thân sẽ đặt ra những câu hỏi phù hợp trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch mua không cần thiết nào. Đây là những mẹo đơn giản theo Kakeibo mà bạn có thể thực hiện để chi tiêu hợp lý hơn:

Chờ trong 24 giờ: Đây là khoảng thời gian bạn bình tĩnh hơn để nhận ra, liệu mình có thực sự cần món đồ đó. Nếu hôm sau bạn vẫn suy nghĩ về món đồ đó và nằm trong khả năng tài chính của mình thì bạn nên mua. Mẹo nhỏ này sẽ giúp bạn cảm thấy hài lòng hơn về quyết định của mình.

Đừng bị cám dỗ bởi “siêu giảm giá”: Những quảng cáo về chương trình giảm giá sốc, duy nhất trong năm… dễ khiến chúng ta “đốt” tiền vào những sản phẩm trông có vẻ hay hay nhưng thực chất sẽ không hề dùng đến. Đối với mỗi sản phẩm mà bạn nhặt vào giỏ của mình trong đợt giảm giá, hãy tự hỏi: “Liệu mình có mua nếu nó không được giảm giá không?”.

Kiểm tra số dư ngân hàng thường xuyên: Biết được bản thân đang có bao nhiêu tiền sẽ giúp bạn kiểm soát tài chính tốt hơn. Khi mới bắt đầu thực hiện thói quen này, bạn có thể cảm thấy khá lo lắng và muốn né tránh việc phải đối mặt với số dư tài khoản ngân hàng của mình.

Chi tiêu bằng tiền mặt: Chi tiêu bằng tiền mặt thay vì quẹt thẻ sẽ giúp bạn ý thức hơn về những gì mình đang chi ra. Hãy thử chuyển sang dùng tiền mặt hoàn toàn trong 1 tuần, cố định trong một ngân sách nhất định và chỉ tiêu trong số tiền đó.

Để những lời nhắc nhở trong ví: Bạn của tôi đã nảy ra một ý tưởng tuyệt vời chính là dính một mảnh giấy nhớ vào chiếc thẻ tín dụng với dòng chữ: “Bạn có THỰC SỰ cần nó?”. Bất cứ điều gì có thể khiến bạn lùi lại một bước trước khi mua hàng đều giúp bạn đưa ra quyết định thông minh hơn.

Thay đổi môi trường khiến bạn dễ chi tiêu: Nếu bạn nhận thấy mình thường tiêu tiền sau khi xem email quảng cáo hay ảnh của một người nổi tiếng trên mạng xã hội… hủy đăng ký hoặc hủy theo dõi.

Tất nhiên, thỉnh thoảng tôi vẫn cho phép mình mua những thứ không thực sự cần thiết. Đừng quá nghiêm trọng hay dằn vặt bản thân vì điều đó. Hãy nhớ rằng, Kakeibo hướng đến việc chú tâm hơn để cắt bỏ những giao dịch mua chỉ mang lại cho bạn cảm giác hạnh phúc nhất thời.

Chi tiêu và tiết kiệm luôn có mối quan hệ mật thiết và những thay đổi nhỏ mà bạn thực hiện được khi áp dụng Kakeibo sẽ giúp tài khoản ngân hàng của bạn ngày một tăng. Số tiền tiết kiệm của tôi đang tăng với tốc độ nhanh hơn bản thân từng tưởng tượng. Quan trọng hơn cả là tôi đang đưa ra những quyết định khôn ngoan hơn về cách đầu tư số tiền đó cho những thứ thực sự quan trọng.