Châu Âu hứng chịu ‘căng thẳng nhiệt cực đoan’

Vân Khánh13:18 23/04/2024

Thời tiết nắng nóng đã khiến châu Âu phải hứng chịu nhiều ngày “ căng thẳng nhiệt cực đoan” hơn những gì các nhà khoa học từng dự báo.

Cây cối bị thiêu rụi do cháy rừng ở Rhodes, Hy Lạp, nơi hứng chịu trận cháy rừng lớn nhất từng được ghi nhận ở EU. Ảnh: AFP/Getty Images

Theo cơ quan quan sát Trái đất của Liên minh châu Âu (EU) Copernicus và Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), các chất ô nhiễm giữ nhiệt làm tắc nghẽn bầu khí quyển đã đẩy nhiệt độ ở châu Âu vào năm ngoái lên mức cao nhất từng được ghi nhận.

“Người châu Âu đang phải hứng chịu nắng nóng chưa từng thấy vào ban ngày và nắng nóng khó chịu vào ban đêm. Tỷ lệ tử vong do nắng nóng đã tăng 30% ở châu Âu trong hai thập kỷ qua”, báo cáo chung về khí hậu của 2 tổ chức trên cho biết.

Tổng thư ký WMO Celeste Saulo nhận định rằng cái giá của hành động vì khí hậu có vẻ cao, nhưng cái giá của việc không hành động còn cao hơn nhiều.

Báo cáo cho biết nhiệt độ trên khắp châu Âu cao hơn mức trung bình trong 11 tháng năm 2023, bao gồm cả tháng 9 nóng nhất kể từ khi dữ liệu được ghi lại.

Video đang HOT

Thời tiết nóng và khô đã gây ra những đám cháy lớn, tàn phá các ngôi làng và khói lan rộng làm ô nhiễm cả các thành phố xa xôi. Những đám cháy mà lực lượng cứu hỏa phải đối phó đặc biệt khốc liệt ở các quốc gia phía nam bị hạn hán như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha và Italy.

Theo báo cáo, Hy Lạp đã hứng chịu trận cháy rừng lớn nhất được ghi nhận ở EU, thiêu rụi 96.000 ha rừng.

Trong khi đó, những trận mưa lớn cũng gây lũ lụt chết người. Báo cáo cho thấy châu Âu ẩm ướt hơn khoảng 7% vào năm 2023 so với mức trung bình trong ba thập kỷ qua. 1/3 mạng lưới sông ngòi của châu lục này đã vượt qua ngưỡng lũ “cao” và 1/6 ở mức “nghiêm trọng”.

Ông Carlo Buontempo, Giám đốc cơ quan biến đổi khí hậu Copernicus cho biết: “Năm 2023, châu Âu chứng kiến trận cháy rừng lớn nhất từng được ghi nhận vào một trong những năm ẩm ướt nhất, các đợt nắng nóng nghiêm trọng trên biển và lũ lụt tàn khốc trên diện rộng. Nhiệt độ tiếp tục tăng, khiến dữ liệu của chúng tôi trở nên quan trọng hơn bao giờ hết và chúng ta cần chuẩn bị cho những tác động của biến đổi khí hậu”.

Tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu đối với lượng mưa không phải lúc nào cũng rõ rệt. Không khí ấm hơn có thể giữ nhiều độ ẩm hơn, tạo điều kiện cho nhiều cơn bão cực đoan xảy ra hơn.

Nhưng đối với sóng nhiệt, hiện tượng nóng lên toàn cầu lại có tác động mạnh mẽ hơn nhiều. Báo cáo không đưa ra số liệu về số người tử vong vì nắng nóng vào năm 2023, nhưng các nhà khoa học đã ước tính số người tử vong vào năm 2022 là khoảng 70.000 người.

Châu Âu là lục địa nóng lên nhanh nhất, nóng lên với tốc độ cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu. Ảnh đồ hoạ: The Guardian

Ông Friederike Otto, nhà khoa học khí hậu tại Imperial College London, cho biết số ca tử vong liên quan đến nhiệt độ vào năm 2023 có thể cao hơn.

Báo cáo trên được đưa ra 2 tuần sau khi Tòa án nhân quyền châu Âu ra phán quyết rằng chính sách khí hậu yếu kém của Thụy Sĩ đã vi phạm nhân quyền của một nhóm phụ nữ lớn tuổi – những người có nhiều khả năng tử vong vì sóng nhiệt.

Phán quyết này khiến tất cả các chính phủ châu Âu dễ bị tổn thương trước các vụ kiện tương tự, buộc họ phải ban hành các chính sách giúp hành tinh không nóng hơn 1,5C so với mức tiền công nghiệp vào cuối thế kỷ này.

Bà Ana Raquel Nunes tại Đại học Warwick cho biết hành động khẩn cấp để bảo vệ sức khỏe và đưa vào chính sách khí hậu cần là điều “bắt buộc”.

Cùng với việc nêu bật những thiệt hại nghiêm trọng về khí hậu, các nhà khoa học cũng chỉ ra lượng điện được sản xuất từ các nguồn tái tạo đã phá kỷ lục. Vào năm 2023, 43% điện năng là năng lượng tái tạo, tăng từ 36% trong năm trước.

Nắng nóng trên toàn cầu làm tăng giá lương thực và lạm phát

Theo nghiên cứu mới của các nhà khoa học và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB), sự nóng lên toàn cầu và các đợt nắng nóng dự kiến sẽ làm tăng giá lương thực và lạm phát trên toàn thế giới trong tương lai.

Gạo được bán tại một cửa hàng ở Jakarta, Indonesia. Ảnh: AFP/ TTXVN

Nghiên cứu, được đăng trên tạp chí Communications Earth and Environment ngày 22/3, nhấn mạnh tác động sẽ khác nhau nhưng sẽ xảy ra ở khắp mọi nơi, đặc biệt là tại các nước đang phát triển.

Các nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu tác động khí hậu Potsdam (PIK) và ECB đã dựa trên dữ liệu lịch sử về giá cả và thời tiết từ 121 quốc gia từ năm 1996 - 2021. Họ phát hiện rằng nhiệt độ tăng do biến đổi khí hậu được sẽ khiến chi phí lương thực trên toàn thế giới tăng từ 1,49 - 1,79 điểm phần trăm mỗi năm từ nay đến năm 2035. Tương tự, ảnh hưởng của sự nóng lên toàn cầu và nhiệt độ cực đoan trong tương lai đối với lạm phát chung sẽ là từ 0,76 - 0,91 điểm phần trăm trong trường hợp tốt nhất và xấu nhất.

Phát biểu với báo giới, một trong những tác giả của báo cáo từ PIK, ông Maximilian Kotz cho biết: "Chúng tôi tìm thấy bằng chứng mạnh mẽ này cho thấy nhiệt độ cao hơn, đặc biệt là vào mùa Hè hoặc ở những nơi nóng bức, khiến giá cả tăng chủ yếu do lạm phát thực phẩm, cũng như lạm phát tổng thể".

Theo ông Kotz, tác động của sự nóng lên toàn cầu đến giá lương thực và lạm phát trong tương lai rõ nhất ở "các khu vực vốn đã nóng hơn", đặc biệt là các khu vực nghèo và đang phát triển trên thế giới.

Nghiên cứu cho thấy châu Phi và Nam Mỹ sẽ là những lục địa bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Tuy nhiên, bán cầu Bắc sẽ không tránh khỏi mức giá cao hơn do khí hậu khắc nghiệt. Ông Kotz cho biết: "Ở Bắc bán cầu, tác động sẽ chủ yếu vào mùa Hè, trong khi ở những nơi khác, tác động sẽ lan rộng hơn trong suốt cả năm".

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không thấy hiện tượng nóng lên toàn cầu có tác động đáng kể đến các chi phí khác của hộ gia đình, ngoại trừ giá điện. Theo ông Kotz, điều này khớp với các nghiên cứu khác chứng minh mức độ nhạy cảm đặc biệt của nông nghiệp trước các cú sốc khí hậu.

Châu Âu tiếp tục đối mặt với khủng hoảng nước Dù mới chỉ là mùa xuân, nhưng châu Âu đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nước nghiêm trọng. Mực nước trong hồ chứa Sau ở Catalonia ở mức thấp. Ảnh: AFP Theo tờ Politico, hồ chứa nước quan trọng phục vụ hàng triệu người ở vùng Catalonia, Tây Ban Nha, đang cạn kiệt. Tại Pháp, tình trạng thiếu nước đã gây...