Châu Âu đối mặt với áp lực mới khi xung đột ở Ukraine bước sang năm thứ 3

Trong bối cảnh cuộc xung đột không có hồi kết và bị chi phối bởi cuộc khủng hoảng ở Trung Đông – cũng như những lo ngại nội bộ về các cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt do lạm phát gây ra trên khắp thế giới – việc chi những khoản tiề.n lớn cho Ukraine sẽ là áp lực lớn về mặt chính trị với các chính phủ ở châu Âu.

Thủ tướng Estonia Kaja Kallas (trái), Thủ tướng Bulgaria Nikolai Denkov, Thủ tướng Phần Lan Petteri Orpo và Thủ tướng Luxembourg Luc Frieden tới dự cuộc họp của Hội đồng châu Âu tại Brussels, Bỉ, ngày 1/2/2024. Ảnh: AFP/TTXVN

Khi xung đột Nga – Ukraine bước sang năm thứ 3, châu Âu đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng liên quan đến cuộc giao tranh đang diễn ra ở biên giới của mình, vốn khó đoán định trong 12 tháng tới, theo kênh CNN ngày 23/2.

Có thể cho rằng quan trọng nhất trong số những thách thức đó là EU có thể duy trì được sự hỗ trợ tài chính, vốn đang ngày càng suy giảm, cho Ukraine trong bao lâu? Vấn đề trên không phải là mới, nhưng ngày càng đè nặng lên tâm trí của giới quan chức EU và phản ánh một số sự thật nghiệt ngã hiện nay.

Cuộc chiến ở Ukraine đã rơi vào bế tắc một thời gian, trong khi tuần trước Ukraine buộc phải rút khỏi thành trì Avdiivka sau nhiều tháng giao tranh ác liệt, đán.h dấu thất bại tồi tệ nhất kể từ khi Bakhmut thất thủ hồi tháng 5/2023.

Số tiề.n viện trợ rất cần thiết từ Washington lại đang bị mắc kẹt tại Quốc hội Mỹ, dù đã được Thượng viện thông qua nhưng vẫn cần Hạ viện phê duyệt. Sự thống nhất giữa EU và NATO đang bắt đầu rạ.n nứ.t, với gần như mọi quyết định lớn đều bị trì hoãn và bị đ.e dọ.a phủ quyết.

Không có tiếng nói công khai nào của phương Tây muốn từ bỏ Kiev, nhưng không thể phủ nhận rằng sự mệt mỏi đang ập đến khi nguồn lực ngày càng cạn kiệt. Cơ quan Theo dõi Hỗ trợ Ukraine của Viện Kiel cho biết, kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, EU và các đồng minh khu vực đã chi hơn 100 tỷ USD tài trợ quân sự cho Ukraine.

Đầu tháng này, các nhà lãnh đạo EU đã đồng ý gói hỗ trợ trị giá 54 tỷ USD cho Ukraine từ nay đến năm 2027. Anh, được cho là nước đóng vai trò an ninh lớn trong khu vực, cũng đã cam kết cấp hơn 15 tỷ USD cho Ukraine kể từ năm 2022. Về tổng thể, theo Viện Kiel, Mỹ đã chi 66 tỷ USD và 60 tỷ USD tiếp theo đang được chuẩn bị.

Khi sự ủng hộ của phương Tây dành cho Ukraine từ năm 2022 khiến nhiều người trong giới ngoại giao ngạc nhiên, xung đột càng kéo dài thì sự mệt mỏi càng tăng lên.

Trong bối cảnh cuộc xung đột không có hồi kết và bị chi phối bởi cuộc khủng hoảng ở Trung Đông – cũng như những lo ngại nội bộ về các cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt do lạm phát gây ra trên khắp thế giới – việc chi những khoản tiề.n lớn cho Ukraine có thể là áp lực lớn về mặt chính trị với các chính phủ ở châu Âu.

Áp lực chính trị liên quan đến ngân sách sẽ trở nên rõ ràng hơn khi cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu diễn ra vào tháng 6 tới, cũng như các cuộc thăm dò quốc gia ở nhiều nước châu Âu, trong đó có Anh, một đối tác quan trọng của Ukraine.

Các quan chức châu Âu chỉ cần nhìn vào khó khăn mà Tổng thống Mỹ Joe Biden đang gặp phải với gói viện trợ bổ sung cho Ukraine để thấy tác động thực tế của việc tài trợ cho một cuộc xung đột tốn kém ở nước ngoài khi gặp vấn đề chính trị trong nước.

Thêm vào những thách thức đó là viễn cảnh cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại Nhà Trắng vào năm tới.

Ông Trump vẫn chưa tuyên bố rõ ràng chính sách Ukraine của mình sẽ như thế nào, ngoại trừ tuyên bố rằng ông có thể kết thúc xung đột trong vòng 24 giờ. Ngoài ra, những quan điểm chống NATO, thái độ phớt lờ EU của ông Trump đều được nhiều người biết đến.

Do đó, những tháng tới sẽ trở nên quan trọng đối với các đồng minh châu Âu của Ukraine. Trong thời gian chờ đợi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ diễn ra, câu hỏi điều gì sẽ xảy ra với an ninh châu Âu nếu không có Mỹ chắc chắn sẽ được đặt ra. Mặc dù sự thật là an ninh Ukraine gắn liền trực tiếp với an ninh châu Âu rộng lớn hơn, nhưng câu hỏi trước mắt là làm thế nào để tiếp tục hỗ trợ Kiev với mục tiêu dài hạn của châu Âu là độc lập hơn về an ninh với vẫn chưa có lời giải đáp.

Hầu hết các quan chức phương Tây cho rằng điều đó dù rất khó khăn nhưng có thể. Một quan chức NATO nói với CNN: “EU rất giỏi trong việc gây quỹ và có những công cụ mà họ chưa sử dụng”.

Quan chức này nói rằng trong 12 tháng tới, Brussels nên bắt đầu xem xét việc sử dụng số tiề.n liên quan đến tài sản bị đóng băng của Nga để giúp tài trợ cho Ukraine. Nhưng vấn đề gai góc hơn là liệu châu Âu có thể cung cấp cho Ukraine những vũ khí cần thiết để giành chiến thắng trong cuộc chiến mà không cần sự hỗ trợ của Mỹ hay không.

Câu trả lời có lẽ là không: Đơn giản là châu Âu hiện không có đủ năng lực sản xuất để độc lập hỗ trợ cho Ukraine trong 12 tháng tới. Tuy nhiên, các nhà ngoại giao phương Tây lạc quan rằng việc trang bị vũ khí cho Ukraine hoàn toàn phù hợp với nỗ lực rất cần thiết của châu Âu nhằm giảm sự phụ thuộc vào Mỹ.

Các quan chức chỉ ra một thỏa thuận gần đây do NATO làm trung gian, trong đó các nước châu Âu đã cam kết mua 1.000 tên lửa từ các công ty Mỹ sẽ được chế tạo tại một nhà máy mới của Đức. Hầu hết mọi người đều đồng ý rằng châu Âu cần mua thêm vũ khí và có chính sách an ninh không quá phụ thuộc vào Mỹ. Để đạt được điều đó mà không gây tổn hại cho nước Mỹ, việc ký hợp đồng béo bở với các công ty Mỹ là một cách để đảm bảo “đôi bên cùng thắng”.