Chất cực độc Botulinum có trong đồ uống bổ dưỡng nhiều cha mẹ cho con dùng mà không biết
Theo các chuyên gia, chất cực độc Botulinum không chỉ có trong những đồ hộp mà còn có trong loại đồ uống bổ dưỡng được rất nhiều cha mẹ dùng cho con mà không hề biết.
Mật ong cũng chứa chất botulinum
PGS.TS.BS Đỗ Duy Cường – Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới ( Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, đường xâm nhập của vi khuẩn Botulinum có thể qua ăn, uống; độc tố, nha bào trong thực phẩm; qua vết thương nhiễm bẩn, qua tiêm chích… Thông thường hay gặp khi sử dụng những thực phẩm lên men đóng hộp.
Biểu hiện lâm sàng ngộ độc botulinum thường là liệt mềm, đối xứng, lan xuống cấp tính. Bệnh nhân nhìn mờ, sụp mi, rung giật nhãn cầu, khó nuốt, phát âm khó, yếu cơ mặt… Tiền chứng là buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, khô miệng, họng.
Người lớn bị ngộ độc bởi độc tố này nhiều hơn. Những người có bệnh lý đường tiêu hóa dễ xâm nhập vào hoặc người phẫu thuật…cũng dễ gặp, nhưng ở trẻ em cũng gặp phải. Trẻ em ăn phải nha bào, vi khuẩn sinh ra độc tố từ đường tiêu hóa.
Đáng chú ý, nguy cơ thực phẩm là mật ong cũng hay nhiễm chất cực độc Botulinum. Khi trẻ ăn phải thực phẩm bị nhiễm bào tử C. Botulinum, vi khuẩn sẽ xâm nhập và phát triển trong ruột, sản sinh ra độc tố gây hại cơ thể. Ở trẻ em thường gặp từ 2 – 8 tháng tuổi.
Biểu hiện ban đầu là yếu cơ, bỏ bú, không ăn, giảm trương lực cơ lan xuống, chảy dãi, tiếng khóc bé vì cơ hô hấp không hoạt động, táo bón… Các triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 12 đến 36 giờ. Tuy nhiên, ở một số trẻ sơ sinh bị ngộ độc có thể không có dấu hiệu cho đến 14 ngày sau khi tiếp xúc. Bởi vậy, nếu thấy trẻ có bất cứ triệu chứng khác lạ sau khi sử dụng thực phẩm cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.
Ảnh minh họa
Video đang HOT
Mật ong có thể dùng để chữa nhiều bệnh nên nhiều cha mẹ vẫn dùng để rơ miệng, lưỡi cho bé hay trộn chung với các món ăn thay đường giúp trẻ ăn ngon miệng. Cũng có nhiều người cho trẻ uống mật ong vì mật ong bổ dưỡng giúp tăng sức đề kháng cho trẻ. Tuy nhiên, theo Lương y đa khoa Vũ Quốc Trung, dù mật ong rất bổ dưỡng nhưng không phải ai cũng dùng được, nguy cơ mất an toàn với mật ong có thể xảy ra.
Các bào tử vi khuẩn Botulium có thể tìm thấy trong mật ong. Với những trẻ dưới 1 tuổi không nên cho dùng mật ong. Bởi hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh còn yếu, chức năng giải độc của gan cũng hạn chế nên không diệt được bào tử Botulinum. Mặc dù ngộ độc thực phẩm do Botulinum rất hiếm gặp nhưng vẫn cần thận trọng. Trẻ trúng độc do mật ong sẽ xuất hiện táo bón 1 – 3 tuần, sau liệt cơ, khóc yếu, bú kém kèm khó thở…
Lưu ý khi dùng mật ong
Các chuyên gia khuyến cáo, những trẻ trên 1 tuổi, mọi người có thể cho trẻ dùng mật ong thoải mái. Tuy nhiên, lưu ý không dùng nước sôi pha mật ong. Nhiệt độ nước thích hợp nhất là 35 độ C. Dùng mật ong trước bữa ăn khoảng 1 giờ đồng hồ hoặc sau bữa ăn 1 – 2 giờ. Ngoài ra, việc bảo quản mật ong cần thận trọng, không đựng bằng kim loại vì trong mật ong có acid hữu cơ và đường, dưới tác dụng của men sẽ biến chất.
Để phòng tránh ngộ độc Botulinum, mọi người cần chú ý thêm: Không cho trẻ ăn những thực phẩm có dấu hiệu bị hỏng, đồ hộp bị phồng cần vứt bỏ vì chúng có thể chứa khí sinh ra bởi C.botulinum. Ngoài ra, nên luộc, nấu thức ăn trong khoảng 10 phút để giúp loại bỏ nội độc tố vi khuẩn.
Vi khuẩn Botulinum không chỉ ở trong thực phẩm, chúng có thể tồn tại trong đất, trong bụi lơ lửng trong không khí. Bào tử vi khuẩn C. Botulinum còn có thể xâm nhập qua các vết thương ngoài da không được giữ sạch. Khi vết thương liền miệng tạo ra môi trường yếm khí, bào tử sẽ phát triển tại vết nhiễm trùng, tạo ra độc tố rồi xâm nhập vào máu. Bởi vậy, vết thương ngoài da cần rửa sạch sau khi bị thương, bôi các loại dung dịch sát khuẩn lên vết thương…
Trẻ em cần được nhập viện để theo dõi và điều trị kịp thời khi có những biểu hiện bất thường sau ăn thực phẩm nhiễm vi khuẩn Botulinum. Để chẩn đoán trẻ bị ngộ độc vi khuẩn C. botulinum cần dựa trên xét nghiệm tìm độc tố trong phân, dạ dày, thực phẩm trẻ đã ăn. Trẻ bị ngộ độc Botulinum cần được chăm sóc về dinh dưỡng đặc biệt, thông và làm sạch đường dẫn khí, theo dõi các vấn đề hô hấp. Trẻ có thể phải tiêm mũi kháng độc tố có tác dụng chống lại nội độc tố vi khuẩn trong máu…
Vì sao ngộ độc botulinum khó chữa?
Bệnh nhân nhập viện muộn, bác sĩ chẩn đoán nhầm, độc tố ngấm sâu, không có thuốc kháng độc sẵn... là nguyên nhân khiến khó chữa ngộ độc botulinum.
Theo bác sĩ Nguyễn Văn Hảo, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu chống độc - người lớn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, cơ chế gây độc botulinum là độc tố di chuyển trong máu, tấn công thần kinh ngoại biên, làm liệt các cơ đối xứng hai bên. Người bệnh bị liệt dần từ trên xuống dưới, bắt đầu từ cơ mi mắt gây sụp mi, tới cứng miệng, ăn, nuốt khó, rồi lan dần xuống tay, chân. Cuối cùng, cơ hô hấp mất chức năng, người bệnh không thể tự thở dù đầu óc minh mẫn, tỉnh táo.
Bác sĩ Nguyễn Văn Hảo, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu chống độc - người lớn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, TP HCM. Ảnh: Thư Anh.
Nguyên nhân chính khiến độc tố này trở thành bài toán khó với y học, là bởi rất hiếm gặp ở Việt Nam. Nhiều chuyên gia y tế xác nhận, khoảng 30-40 năm qua bệnh không xuất hiện, hoặc có nhưng rải rác, không được ghi chép. Các bác sĩ tìm hiểu bệnh chủ yếu qua y văn. Các chuyên gia truyền nhiễm nhiều năm kinh nghiệm, lần đầu tiếp cận cũng chẩn đoán nhầm với các bệnh cảnh khác như nhược cơ, viêm tụy...
Muốn chẩn đoán chính xác bệnh phải dựa vào nhiều yếu tố như điều tra dịch tễ, lâm sàng, xét nghiệm và nuôi cấy phân lập vi khuẩn... Bác sĩ Hảo cho hay, từ khi xuất hiện bệnh nhân đầu tiên, mất hơn một tháng, khi có kết quả xét nghiệm chắc chắn, Cục Vệ sinh An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế, mới công bố rộng rãi thông tin.
Vì bệnh hiếm, Việt Nam không sản xuất cũng như không tích trữ sẵn loại huyết thanh giải độc tố đã sử dụng trên thế giới là Botulism Antitoxin Heptavalent. Việc nhập thuốc từ nước ngoài về mất khá nhiều thời gian. Trong khi đó, giai đoạn vàng để huyết thanh phát huy hiệu quả tối đa chỉ có ba ngày đầu tiên kể từ khi trúng độc.
Bác sĩ Hảo cho biết, tất cả bệnh nhân đều nhập viện trễ, cộng thêm thời gian bác sĩ chưa tìm ra căn nguyên bệnh nên thường quá thời gian điều trị đặc hiệu bằng thuốc kháng độc tố. Chất độc phát tác mạnh, làm tổn thương nghiêm trọng tế bào thần kinh.
Khi không kháng được độc tố, chỉ còn cách duy nhất là chờ các tế bào thần kinh đã nhiễm độc già cỗi, chết đi, đào thải chất độc và tái sinh tế bào mới khỏe mạnh. Tùy vào thể trạng và mức độ nhiễm độc của từng người mà giai đoạn tái sinh tế bào từ một đến ba tháng. Nhiệm vụ của y tế là kéo dài sự sống cho bệnh nhân, bằng cách hỗ trợ bệnh nhân thở máy... chờ quá trình tái sinh này hoàn thiện.
Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới tiếp nhận điều trị hai chị em bị ngộ độc pate Minh Chay từ giữa tháng 7. Họ đã nằm viện hơn một tháng rưỡi. Người chị (57 tuổi) tiên lượng rất nặng. Bà liệt và lệ thuộc máy thở hoàn toàn để duy trì sự sống. Người em gái (54 tuổi) hồi phục tốt hơn, cai thở máy trước.
Hai chùm ca ngộ độc khác tại Bệnh viện Chợ Rẫy đều cần một tháng để tự thở. Trong đó ba người bạn ở Đồng Nai và Vũng Tàu, độ tuổi 20-24 phải thở máy một tháng. Hai vợ chồng ở Khánh Hòa, thở máy trường kỳ từ ngày 24/7 đến nay...
Một lọ pate Minh Chay bị thu hồi vì nghi nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinumtyp B. Ảnh: Thư Anh.
B ất cập của thở máy trong thời gian dài, là mang đến nhiều nguy cơ khác cho người bệnh. Phó giáo sư, tiến sĩ Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng Ban Quản lý An toàn Thực phẩm TP HCM cho biết, bệnh nhân thở máy dễ bị biến chứng viêm phổi, tổn thương phổi. Đặc biệt là người cao tuổi, có nhiều bệnh lý nền, phải nằm liệt lâu, nguy cơ nhiễm trùng bệnh viện khó tránh khỏi, có thể tử vong.
"Bệnh nhân tử vong có thể không phải do riêng botulinum, nhưng nó chắc chắn là nguyên nhân khơi mào", bà Lan nói.
Bác sĩ Lê Quốc Hùng, Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy, khẳng định: "Nếu có thuốc giải độc thì quá trình điều trị sẽ dễ dàng hơn nhiều. Thời gian liệt ngắn lại bao nhiêu, cơ hội sống của người bệnh dài ra bấy nhiêu".
Trong trường hợp điều trị không đặc hiệu, ngoài hỗ trợ thở máy trong suốt quãng thời gian chờ bệnh nhân hồi phục, biện pháp tăng cường dinh dưỡng, bổ sung vitamin nhóm B, tập vật lý trị liệu, lọc máu, thay huyết tương năm lần cách nhật cũng rất quan trọng. Người bệnh cần được theo dõi sát để hạn chế tối đa biến chứng mà độc tố có thể gây ra.
Hiện, Bệnh viện Chợ Rẫy điều trị 6 ca ngộ độc botulinum. Các bác sĩ đã có kinh nghiệm nên với bệnh nhân mới, các biến chứng được kiểm soát tốt hơn, diễn tiến bệnh khả quan hơn. Sau 10 ngày nhập viện, sinh hiệu bệnh nhân ổn định, tỉnh táo, sức cơ tăng nhưng còn yếu.
Các chuyên gia khuyên người dân đã ăn pate Minh Chay, nên đến cơ sở y tế kiểm tra nếu có dấu hiệu bất thường. Đặc biệt những ai có biểu hiện khàn giọng, sụp mi mắt thì đến ngay bệnh viện được can thiệp kịp thời. Bên cạnh đó, người dân cũng không nên quá lo lắng mà "tuyệt giao" với đồ hộp. Chỉ cần lưu ý không sử dụng sản phầm hết hạn, bị phồng rộp, hoặc sản xuất thủ công. Tốt nhất nên nấu chín sản phẩm trước khi sử dụng.
Ngày 29/8 Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế, cảnh báo khẩn về pate Minh Chay nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum tuýp B sinh độc tố botulinum khiến ít nhất 9 người trên cả nước nhập viện. Hầu như các bệnh nhân đều tình trạng nặng, liệt cơ, thở máy... Sản phẩm do Công ty Lối Sống mới, trụ sở tại Hà Nội, sản xuất, chỉ bán hàng qua kênh online. 1.290 người tại TP HCM, 1.200 người Hà Nội được xác định đã mua các loại sản phẩm của công ty này. Nhà chức trách các địa phương đang thu hồi sản phẩm, song chỉ mới thu hồi khoảng 10%.
Vụ pate Minh Chay nhiễm độc: Việt Nam vẫn đang tìm mua thuốc giải Do thuốc giải độc botulinum là thuốc hiếm, nguồn rất khó khăn nên Bộ Y tế đang tiếp tục liên hệ để tìm nguồn cung ứng. Đến sáng 2/9, đã có khoảng 20 người ngộ độc botulinum đến các cơ sở y tế của Hà Nội và TP.HCM để điều trị sau khi ăn sản phẩm pate Minh Chay nhiễm vi khuẩn kỵ...