Cha ăn nhiều cholesterol, con gái dễ mắc bệnh tim

Theo dõi VGT trên

Một nghiên cứu mới từ Trường Đại học California ở Riverside (Mỹ) cho thấy nam giới trước khi có ý định làm cha nên xem xét lại chế độ ăn của mình.

Bởi lẽ, một chế độ ăn nhiều cholesterol có thể làm thay đổi RNA của tinh trùng, từ đó ảnh hưởng đến những đứa con gái họ sinh ra sau này, khiến chúng bị tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch khi trưởng thành.

GS Changcheng Zhou, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết trước đây người ta cho rằng tinh trùng chỉ đóng góp bộ gien của chúng trong quá trình thụ tinh. “Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây của chúng tôi đã chứng minh rằng việc tiếp xúc với môi trường, bao gồm chế độ ăn uống không lành mạnh, chất độc hại trong môi trường và căng thẳng, có thể làm thay đổi RNA trong tinh trùng, qua đó truyền yếu tố nguy cơ cho con gái họ” – ông Zhou nói.

Cha ăn nhiều cholesterol, con gái dễ mắc bệnh tim - Hình 1

Việc nam giới ăn nhiều thực phẩm giàu cholesterol có thể có tác động tiềm ẩn nhiều năm sau nếu họ đang muốn có con. Minh họa AI: ANH THƯ

Trong bài công bố trên tạp chí khoa học JCI Insight, nhóm tác giả cho biết họ đã thực hiện thí nghiệm trên những con chuột đực được biến đổi gien, ăn chế độ nhiều cholesterol đến mức bị máu nhiễm mỡ. Chúng được cho giao phối với chuột cái khỏe mạnh.

Kết quả cho thấy trong lứa con của chúng, những con cái có tỉ lệ mắc xơ vữa động mạch trong đời tăng gấp 2-3 lần. Xơ vữa động mạch là một tình trạng viêm mạn tính và trở thành nguyên nhân chính dẫn đến các bệnh tim mạch khác nhau.

Đây là một phát hiện quan trọng bởi theo GS Zhou, nhiều bậc cha mẹ quan tâm đến sức khỏe con cái nhưng lại bỏ qua việc sức khỏe của họ trước khi thụ thai tác động lớn đến con như thế nào. Các kết quả cho thấy không chỉ phụ nữ mà nam giới cũng cần chuẩn bị sức khỏe cho việc có con.

3 điều cần biết viêm gan do rượu

Viêm gan do rượu là một bệnh nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong. Nếu uống quá nhiều rượu sẽ dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ hoặc máu nhiễm mỡ, cuối cùng là xơ gan.

Vì vậy, việc phát hiện sớm và phòng ngừa rất quan trọng.

Tại sao rượu lại gây viêm gan?

Video đang HOT

Viêm gan do rượu có đặc trưng bởi vàng da khởi phát nhanh, mệt mỏi, gan to mềm và các đặc điểm của phản ứng viêm toàn thân. Viêm gan do rượu thường tiến triển thành xơ gan nếu tiếp tục uống rượu. Đối với những người ngừng rượu, gan sẽ phục hồi trở lại bình thường trong vòng vài tháng, nhưng bệnh xơ gan đã xảy ra thì không thể đảo ngược.

Rượu đi vào cơ thể sẽ được chuyển hóa chủ yếu ở gan. Ethanol và chất chuyển hóa của nó được tạo ra trong quá trình này - Acetaldehyde đã được chứng minh có thể gây kích hoạt tình trạng viêm, gây tổn thương tế bào gan theo nhiều cách khác nhau. Acetaldehyde là chất trung gian chính gây tổn thương gan do rượu.

Quá trình chuyển hóa ethanol còn tạo ra sản phẩm phụ là các gốc tự do như Superoxit và Hydroperoxit, đồng thời các chất chống oxy hóa (selen, kẽm, vitamin E) thường bị giảm ở người nghiện rượu, điều này làm tăng tình trạng tổn thương gan do rượu.

Quá trình oxy hóa ethanol sẽ ức chế quá trình oxy hóa axit béo, dẫn đến sự tích tụ chất béo trong tế bào gan, hay còn gọi là gan nhiễm mỡ. Mặc dù gan nhiễm mỡ được coi là một tình trạng lành tính và có thể hồi phục, nhưng tế bào gan chứa nhiều lipid có thể dẫn đến viêm khu trú, hình thành xơ hóa, góp phần làm tổn thương gan tiến triển.

Thời gian đầu gan có cơ chế tự phục hồi. Nhưng qua thời gian, các mô sẹo - không thực hiện chức năng gan, dần dần thay thế các mô gan khỏe mạnh, từ đó gây suy giảm chức năng gan. Cuối cùng gây ra xơ gan - giai đoạn cuối của bệnh gan do rượu.

3 điều cần biết viêm gan do rượu - Hình 1

Viêm gan do rượu là một bệnh nghiêm trọng và có thể dẫn đến tử vong.

Biểu hiện viêm gan do rượu

Các triệu chứng của viêm gan do rượu là khác nhau, tùy thuộc vào mức độ tổn thương của gan. Dấu hiệu phổ biến nhất của viêm gan do rượu là vàng da và vàng tròng trắng mắt. Ngoài ra, còn có các dấu hiệu và triệu chứng khác như:

Thay đổi khẩu vị (ăn không ngon miệng).

Sụt giảm cân nặng.

Buồn nôn và ói mửa.

Đau bụng.

Sốt cao.

Mệt mỏi và yếu đuối.

Dễ chảy máu hoặc bầm tím.

Suy dinh dưỡng thường gặp ở những người bị viêm gan do rượu. Uống một lượng lớn rượu sẽ ức chế sự thèm ăn và những người nghiện rượu nặng sẽ nhận được phần lớn lượng calo từ rượu.

Đối với các bệnh nhân viêm gan do rượu nặng thường xuất hiện các triệu chứng như: Sự tích tụ chất lỏng trong bụng (cổ trướng); Suy thận và gan.

Khi nhận thấy cơ thể có các dấu hiệu của viêm gan do rượu, đặc biệt khi biết mình thường xuyên sử dụng rượu/bia, người bệnh cần đến khám tại các bệnh viện uy tín để biết được kết quả chính xác nhất.

Điều trị viêm gan do rượu

Viêm gan do rượu rất dễ chẩn đoán vì dựa vào tiền sử lạm dụng rượu, các triệu chứng điển hình và thực thể, các xét nghiệm chức năng gan và nồng độ men gan. Siêu âm được sử dụng phổ biến để đánh giá bệnh nhân nghi ngờ viêm gan do rượu, đồng thời cho phép hướng dẫn sinh thiết gan.

Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ vùng bụng hữu ích để loại trừ các nguyên nhân khác của bệnh gan hoặc trong trường hợp nghi ngờ ung thư gan.

Cần chẩn đoán phân biệt viêm gan do rượu với viêm gan siêu vi, viêm gan nhiễm độc hay viêm gan tự miễn.

Viêm gan do rượu được điều trị bằng cách bỏ rượu, thay đổi lối sống, điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật.

Những bệnh nhân viêm gan do rượu thể nhẹ, thường không cần điều trị đặc biệt. Các biện pháp chung để điều trị là:

Ngừng uống rượu.

Đảm bảo dinh dưỡng tốt, cung cấp đủ protein, các vitamin và khoáng chất bao gồm folate, thiamine.

Hạn chế mỡ động vật, đồ ăn dầu mỡ.

Không hút thuốc lá.

Nhìn chung cai rượu là biện pháp tiên quyết đem lại lợi ích cho tất cả bệnh nhân viêm gan do rượu. Những người bị nghiện rượu nặng có thể xuất hiện các triệu chứng khi cai rượu như co giật, mê sảng.

Những bệnh nhân bị viêm gan cấp do rượu nặng có nguy cơ tử vong sớm, tỷ lệ là 50% hoặc cao hơn trong vòng 30 ngày. Trong các trường hợp này cần nhập viện điều trị sớm để giảm tổn thương gan, tăng cường tái tạo gan và ức chế viêm. Về lâu dài cần cải thiện chức năng gan, ngăn ngừa tiến triển thành xơ gan và giảm tỷ lệ tử vong. Nếu viêm gan mạn tính dẫn đến bệnh gan giai đoạn cuối, có thể cần phẫu thuật ghép gan.

Để phòng ngừa viêm gan do rượu thì tốt nhất là không uống tất cả các loại rượu. Đối với trường hợp nghiện rượu, cần đến các trung tâm hỗ trợ cai rượu.

Nếu đã bị nhiễm virus viêm gan C, bạn không nên uống rượu để giảm nguy cơ viêm gan nặng hơn và xơ gan. Nếu đang trong quá trình điều trị thuốc thì không nên uống rượu. Hãy tham khảo bác sĩ điều trị nếu gặp bất kỳ khó khăn nào.

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Có;
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Ba không khi ăn đậu phụBa không khi ăn đậu phụ
11:54:12 21/02/2025
Món khoái khẩu của nhiều người Việt vô tình nuôi sán trong ganMón khoái khẩu của nhiều người Việt vô tình nuôi sán trong gan
11:30:07 21/02/2025
3 lưu ý quan trọng khi uống cà phê tránh tích thêm mỡ bụng3 lưu ý quan trọng khi uống cà phê tránh tích thêm mỡ bụng
11:32:38 21/02/2025
Chuyên gia khuyên không nên vứt bỏ phần dây xơ của quả chuối vì điều nàyChuyên gia khuyên không nên vứt bỏ phần dây xơ của quả chuối vì điều này
07:49:57 20/02/2025
Chủ quan với sâu răng, người đàn ông tử vong vì gặp biến chứng nguy hiểmChủ quan với sâu răng, người đàn ông tử vong vì gặp biến chứng nguy hiểm
08:20:25 20/02/2025
Một bác sĩ nổi tiếng qua đời vì cúm, cảnh báo 4 nhóm người có nguy cơ rất lớnMột bác sĩ nổi tiếng qua đời vì cúm, cảnh báo 4 nhóm người có nguy cơ rất lớn
08:35:02 20/02/2025
Thời điểm tốt nhất trong ngày để uống nướcThời điểm tốt nhất trong ngày để uống nước
11:12:03 21/02/2025
Nuôi sống thành công trẻ sinh non bị viêm ruột hoại tửNuôi sống thành công trẻ sinh non bị viêm ruột hoại tử
11:26:51 21/02/2025

Tin đang nóng

Bức ảnh thân mật giữa đêm của Xoài Non và Gil LêBức ảnh thân mật giữa đêm của Xoài Non và Gil Lê
19:33:40 21/02/2025
Quý Bình yêu vợ hơn tuổi say đắm, nhắn nhủ cùng nhau "qua bao đắng cay, tay vẫn ghì chặt tay"Quý Bình yêu vợ hơn tuổi say đắm, nhắn nhủ cùng nhau "qua bao đắng cay, tay vẫn ghì chặt tay"
19:27:16 21/02/2025
Vợ cũ sao Vbiz gây phẫn nộ vì nghi móc mỉa Hoa hậu Khánh Vân, Vũ Cát Tường và vợ "ngồi không cũng dính đạn"Vợ cũ sao Vbiz gây phẫn nộ vì nghi móc mỉa Hoa hậu Khánh Vân, Vũ Cát Tường và vợ "ngồi không cũng dính đạn"
19:47:17 21/02/2025
Mẹ Từ Hy Viên lộ bản chất thật, tham đến mức này?Mẹ Từ Hy Viên lộ bản chất thật, tham đến mức này?
23:14:34 21/02/2025
Đến lượt Park Bom (2NE1) đáp trả Lee Min Ho: "Phía anh ấy yêu cầu tôi làm những điều này..."Đến lượt Park Bom (2NE1) đáp trả Lee Min Ho: "Phía anh ấy yêu cầu tôi làm những điều này..."
23:08:34 21/02/2025
Chị đẹp Vbiz bí mật sinh con lần đầu công bố ảnh gia đình: Chồng lộ rõ mặt nhưng 1 chi tiết giấu kínChị đẹp Vbiz bí mật sinh con lần đầu công bố ảnh gia đình: Chồng lộ rõ mặt nhưng 1 chi tiết giấu kín
19:37:05 21/02/2025
Sao nam Vbiz gây sốc khi đăng hiện trường tai nạn kinh hoàng: Ô tô lăn nhiều vòng, rơi xuống vực sâu 40m, đội cứu hộ bất lựcSao nam Vbiz gây sốc khi đăng hiện trường tai nạn kinh hoàng: Ô tô lăn nhiều vòng, rơi xuống vực sâu 40m, đội cứu hộ bất lực
20:40:43 21/02/2025
Nhan sắc gây sốc của Triệu VyNhan sắc gây sốc của Triệu Vy
21:00:18 21/02/2025

Tin mới nhất

Hàng loạt ca viêm kết mạc vào bệnh viện ở TPHCM, bác sĩ cảnh báo "nóng"

Hàng loạt ca viêm kết mạc vào bệnh viện ở TPHCM, bác sĩ cảnh báo "nóng"

15:38:20 21/02/2025
Trung bình mỗi ngày gần đây, bệnh viện ở TPHCM ghi nhận hàng chục trường hợp đến khám vì viêm kết mạc cấp. Bác sĩ cảnh báo, vào thời điểm giao mùa, số ca viêm kết mạc dị ứng thường tăng đột biến.
Các biện pháp khắc phục tại nhà cho bệnh vảy nến

Các biện pháp khắc phục tại nhà cho bệnh vảy nến

12:10:41 21/02/2025
Bệnh vảy nến gây ra những mảng da đỏ, ngứa ngáy, có vảy ở trên và thường xuất hiện ở những vùng da hay bị ma sát như đầu gối, khuỷu tay, thân mình và da đầu. Đây là một bệnh lý mạn tính và chưa có thuốc đặc trị.
Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Sản-Nhi tỉnh điều trị thành công nhiều ca bệnh nặng

Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Sản-Nhi tỉnh điều trị thành công nhiều ca bệnh nặng

11:23:37 21/02/2025
Nhiều năm qua, Khoa Cấp cứu luôn là tập thể đoàn kết, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Năm 2024, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Sản-Nhi tỉnh là một trong các tập thể tiêu biểu của ngành Y tế Ninh Bình được UBND tỉnh tặng danh hiệu Tập thể lao độn...
Bệnh nhân suy hô hấp nặng, nguy kịch do lao phổi tái phát

Bệnh nhân suy hô hấp nặng, nguy kịch do lao phổi tái phát

11:19:14 21/02/2025
Bên cạnh đó, chi phí để điều trị cho một trường hợp mắc lao kháng thuốc thường rất cao. Chưa kể những tổn hại về sức khỏe mà người bệnh phải gánh chịu suốt đời.
Mẹ bầu tắm nắng có lợi cho trẻ mắc bệnh đa xơ cứng

Mẹ bầu tắm nắng có lợi cho trẻ mắc bệnh đa xơ cứng

11:07:03 21/02/2025
Nghiên cứu bao gồm 334 trẻ em và thanh thiếu niên, độ tuổi từ 4 đến 21, tất cả đều mắc bệnh MS thời thơ ấu trong vòng bốn năm sau khi tham gia nghiên cứu.
Bảo đảm cung ứng đủ thuốc điều trị bệnh cúm

Bảo đảm cung ứng đủ thuốc điều trị bệnh cúm

11:02:49 21/02/2025
Bác sĩ Thanh khuyến cáo, cúm là bệnh lưu hành quanh năm và có đặc tính lây lan nhanh, đặc biệt trong những môi trường đông đúc như trường học, nơi làm việc hoặc phương tiện giao thông công cộng.
Nâng cao nhận thức về rủi ro của rượu để người tiêu dùng tự ra quyết định đúng đắn

Nâng cao nhận thức về rủi ro của rượu để người tiêu dùng tự ra quyết định đúng đắn

09:12:07 20/02/2025
Điều này là do một số yếu tố sinh học như cơ thể phụ nữ có nhiều chất béo giữ lại rượu hơn và ít enzyme hơn để phân hủy rượu trước khi rượu đi vào máu.
Một số bệnh dễ mắc khi thời tiết nồm ẩm

Một số bệnh dễ mắc khi thời tiết nồm ẩm

08:39:33 20/02/2025
Các loại nấm mốc, vi nấm phát triển rất nhanh khi trời nồm ẩm, lơ lửng trong không khí, bám vào quần áo, sách vở, chăn chiếu dẫn đến dị ứng, nhiễm trùng. Thời điểm này người sức đề kháng kém như người già và trẻ nhỏ rất dễ mắc bệnh.
Ứng dụng khoa học và công nghệ trong nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo

Ứng dụng khoa học và công nghệ trong nuôi cấy nấm đông trùng hạ thảo

08:13:21 20/02/2025
Nấm ĐTHT (tên khoa học Cordyceps militaris) là loài nấm thuộc họ Cordycipitaceae, chi Cordyceps. Nấm ĐTHT được hình thành từ một chi nấm ký sinh, phát triển trên cơ thể ấu trùng của côn trùng.
Thực phẩm giúp tăng cường sức khỏe mắt

Thực phẩm giúp tăng cường sức khỏe mắt

07:52:03 20/02/2025
Trong khi chế độ ăn uống cân bằng là tối ưu để duy trì sức khỏe của mắt, thì các chất bổ sung có thể cần thiết cho những người có nguy cơ thiếu hụt do chế độ ăn uống không đầy đủ hoặc mắc tình trạng bệnh lý.
Điểm sáng trong cấp cứu, điều trị các ca bệnh nặng ở tuyến huyện

Điểm sáng trong cấp cứu, điều trị các ca bệnh nặng ở tuyến huyện

07:47:05 20/02/2025
Đó chỉ là 3 trong hàng trăm câu chuyện giành giật sự sống cho bệnh nhân từ tay tử thần mà đội ngũ y, bác sỹ, điều dưỡng Khoa Cấp cứu - Hồi sức tích cực và Chống độc đã thực hiện trong năm qua.
Thêm 1 người ở huyện Long Thành bị chó dại cắn

Thêm 1 người ở huyện Long Thành bị chó dại cắn

07:45:04 20/02/2025
Đồng thời hướng dẫn, yêu cầu chủ nuôi nhốt cách ly và theo dõi sức khỏe, quản lý số chó còn lại, không được thả rông chó ra ngoài, không được bán chó. Khi chó có dấu hiệu bất thường phải báo ngay cho chính quyền địa phương và cơ quan th...

Có thể bạn quan tâm

Xét xử lưu động vụ 'thổi' đất đấu giá 30 tỷ đồng/m2 ở Hà Nội

Xét xử lưu động vụ 'thổi' đất đấu giá 30 tỷ đồng/m2 ở Hà Nội

Pháp luật

00:32:07 22/02/2025
TAND TP Hà Nội vừa ra quyết định sẽ mở phiên tòa xét xử sơ thẩm 6 bị cáo trong vụ thổi đất đấu giá lên tới 30 tỷ đồng/m2 xảy ra cách đây 3 tháng ở huyện Sóc Sơn.
Tai nạn hy hữu, người đàn ông tử vong do lốp ô tô văng trúng

Tai nạn hy hữu, người đàn ông tử vong do lốp ô tô văng trúng

Tin nổi bật

00:25:59 22/02/2025
Trong lúc làm nhiệm vụ cắt cỏ ven quốc lộ 2, anh M. không may bị cặp lốp ô tô xe đầu kéo văng trúng người dẫn tới tử vong.
Georgia từng được đề nghị trở thành "mặt trận thứ 2" chống Nga

Georgia từng được đề nghị trở thành "mặt trận thứ 2" chống Nga

Thế giới

00:19:40 22/02/2025
Quốc gia Liên Xô cũ Georgia từng nhận được đề nghị từ phương Tây về việc mở mặt trận thứ 2 chống Nga, theo lãnh đạo đảng cầm quyền nước này.
Sáp thơm gây ô nhiễm không khí ngang với động cơ ô tô

Sáp thơm gây ô nhiễm không khí ngang với động cơ ô tô

Lạ vui

00:13:14 22/02/2025
Nghiên cứu mới phát hiện ra rằng sáp thơm và các sản phẩm tạo mùi thơm hóa học có thể gây ra mức độ ô nhiễm không khí trong nhà ngang ngửa với động cơ diesel hay bếp gas.
Hơn 20 năm qua, vợ biết tôi không yêu nhưng vẫn không chấp nhận ly hôn

Hơn 20 năm qua, vợ biết tôi không yêu nhưng vẫn không chấp nhận ly hôn

Góc tâm tình

00:10:12 22/02/2025
Tôi lớn tuổi rồi, muốn một lần được sống vui vẻ, thoải mái. Tôi nhận lỗi về mình, đưa ra nhiều điều kiện để bù đắp nhưng vợ nhất quyết không ly hôn.
HLV Mai Đức Chung trở lại ĐT nữ Việt Nam ở tuổi 75, đứng số 1 thế giới

HLV Mai Đức Chung trở lại ĐT nữ Việt Nam ở tuổi 75, đứng số 1 thế giới

Sao thể thao

23:58:31 21/02/2025
Ở tuổi 75, HLV Mai Đức Chung quay trở lại ĐT nữ Việt Nam. Ông khẳng định mình không vì địa vị hay tiền bạc mà tái xuất với nghề huấn luyện. Đáng chú ý, với mốc tuổi kể trên, ông Chung cũng trở thành HLV đương nhiệm cao tuổi nhất thế giớ...
Với 10 năm nội trợ, xin khẳng định: 5 mẹo này sẽ giúp bạn tiết kiệm cả sức lẫn tiền

Với 10 năm nội trợ, xin khẳng định: 5 mẹo này sẽ giúp bạn tiết kiệm cả sức lẫn tiền

Netizen

23:57:01 21/02/2025
Dầu mỡ bám trên bếp gas hoàn toàn có thể xử lý dễ dàng bằng xà phòng. Bạn chỉ cần làm ẩm bề mặt bếp bằng một ít nước, sau đó thoa xà phòng lên và tạo bọt, để yên trong khoảng 5 phút.
6 thói xấu khiến ngôi nhà giống "bãi rác", giàu đến mấy cũng vẫn có cảm giác "rẻ tiền"

6 thói xấu khiến ngôi nhà giống "bãi rác", giàu đến mấy cũng vẫn có cảm giác "rẻ tiền"

Sáng tạo

23:54:57 21/02/2025
Bức ảnh tưởng bình thường nhưng khi phơi bày sự thật thì ai cũng rùng mình Dù giàu đến đâu cũng đừng rước 7 thứ này về nhà, tỉ lệ hối hận là 100% Đây là 9 mẹo tiết kiệm giúp mẹ 2 con ở Hà Nội không bao giờ cạn ví ngay cả khi đã cuối thá...
Phim của Song Hye Kyo bùng nổ MXH Việt, gây tranh cãi gay gắt vẫn càn quét phòng vé

Phim của Song Hye Kyo bùng nổ MXH Việt, gây tranh cãi gay gắt vẫn càn quét phòng vé

Hậu trường phim

23:38:49 21/02/2025
Ngay ngày khởi chiếu chính thức đầu tiên (ngày 21/2), Dark Nuns đã vươn lên đứng thứ 2 phòng vé Việt, chỉ xếp sau Nhà Gia Tiên.
Phim Trung Quốc nhồi nhét cảnh quấy rối phụ nữ, bị chỉ trích khắp MXH: Nữ chính 6 lần gặp biến thái gây phẫn nộ

Phim Trung Quốc nhồi nhét cảnh quấy rối phụ nữ, bị chỉ trích khắp MXH: Nữ chính 6 lần gặp biến thái gây phẫn nộ

Phim châu á

23:34:06 21/02/2025
Được kỳ vọng rất nhiều trước khi lên sóng, thế nhưng lúc này chất lượng nội dung của phim ngôn tình Khó Dỗ Dành lại đang gây tranh cãi khắp MXH.
Sốc với ngoại hình nặng 100kg của Hoa hậu đáng thương nhất showbiz

Sốc với ngoại hình nặng 100kg của Hoa hậu đáng thương nhất showbiz

Sao châu á

23:25:07 21/02/2025
Khán giả bất ngờ khi thấy thân hình quá khổ của Hoa hậu Hong Kong 1996, đồng thời nghe cô chia sẻ về những năm tháng trốn tránh mọi người.